Cuộc tuyệt thực 16 năm của người đàn bà 'thép' Ấn Độ

Bà Irom Sharmila họp báo tuyên bố ra tranh cử chức thủ hiến bang Manipur.

Irom Sharmila sinh năm 1972 trong một gia đình nghèo, có 9 anh chị em. Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, bà phải rất vất vả mới có thể học hết phổ thông. Vượt lên tất cả, bà vẫn biết đánh máy, may vá, từng làm việc cho một ngôi trường dành cho người mù và đã đăng ký tham gia nhiều lớp dạy kỹ năng báo chí. Bà cũng từng làm thực tập sinh cho một nhóm nhân quyền ở Imphal với nhiệm vụ thu thập thông tin báo chí về hoạt động của những lực lượng vũ trang ở Manipur. Bà mong ước làm bác sĩ nhưng cuối cùng lại trở thành một nhà hoạt động nhân quyền, đấu tranh chống lại AFSPA. Đạo luật AFSPA, áp dụng với nhiều bang ở Đông Bắc Ấn Độ và Kashmir, cho phép các binh sĩ quân đội tìm kiếm, khám nhà và bắn hạ những mục tiêu nghi ngờ là quân nổi dậy ngay khi phát hiện mà không sợ bị truy tố. Nhiều người chỉ trích cho rằng AFSPA là sự che đậy cho hành vi xâm phạm nhân quyền. Song chính phủ Ấn Độ lại nhấn mạnh lực lượng an ninh cần có thêm quyền hạn để đối phó với các nhóm nổi dậy đòi tự trị suốt nhiều năm nay ở nước này.

Bà Sharmila bắt đầu tuyệt thực ngày 4/11/2000, 2 ngày sau khi Assam Rifles - Lực lượng bán quân sự lâu đời nhất của Ấn Độ giết hại 10 người, trong đó có các học sinh đang trên đường tới lớp học thêm tại thị trấn Malom gần Imphal, thủ phủ bang Manipur. Lúc bấy giờ Sharmila mới 28 tuổi. Kể từ đó, bà trở thành gương mặt đại diện cho phong trào phản đối AFSPA trên khắp Ấn Độ. Cuộc biểu tình tuyệt thực kéo dài của bà được thế giới nhìn nhận và tổ chức Ân xá quốc tế xem bà là là một tù nhân lương tâm.

Theo bản án, Sharmila phải bị giam ở Nhà tù Trung tâm Sajiwa của thành phố Imphal nhưng thực tế trong thời gian trên, bà luôn ở Viện Khoa học Y tế Jawaharlal Nehru. Ít nhất có 5 bác sĩ, 12 y tá và 3 cảnh sát luôn phải túc trực để làm nhiệm vụ truyền thức ăn qua đường ống nhằm đảm bảo sự sống cho bà. Sau năm 2000, bà Sharmila nhiều lần được thả ra rồi bị bắt trở lại vì có ý định tự tử, một tội danh hình sự ở Ấn Độ. Năm 2006, Sharmila cùng một số nhà hoạt động khác mang phong trào biểu tình tới thủ đô New Delhi. Họ bắt đầu tổ chức tuyệt thực tại đài thiên văn Jantar Mantar, di sản thế giới do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận. Sharmila tiếp tục bị bắt nhưng cuộc biểu tình tuyệt thực của bà đã thu hút được sự quan tâm từ quốc tế. Một số thành viên thuộc Nghị viện châu Âu còn viết thư gửi cho chính phủ Ấn Độ kêu gọi thay đổi đạo luật AFSPA. Sharmila đã đạt nhiều giải thưởng, như giải Gwangju về Nhân quyền, giải thành tựu trọn đời do Ủy ban Nhân quyền châu Á trao tặng hay giải Hòa bình Rabindranath Tagor.

Bà Irom Sharmila đã khóc khi liếm những giọt nhỏ mật ong.

Ngày 9/8, bà Sharmila tuyên bố kết thúc tuyệt thực sau 16 năm và cho biết sẽ tham gia vào chính trường nước này. Sharmila đã khóc khi nói điều này với các nhà báo trong khi tay bà nhỏ từng giọt mật ong vào miệng. Bà Sharmila cho biết sẽ tiếp tục chiến đấu để bãi bỏ Đạo luật AFSPA. “Tôi sẽ không bao giờ quên khoảnh khắc này. Nếu không có luật hà khắc này, bạn có thể kết nối với chúng tôi với tình cảm của một người cha, không phân biệt đối xử", nhà hoạt động nhân quyền nói trong buổi họp báo và kêu gọi Thủ tướng Narendra Modi bãi bỏ đạo luật nói trên. Bà Sharmila nói rằng muốn sống như một "người bình thường" và hứa sẽ tham gia ứng cử trong cuộc bầu cử bang năm tới. Với dân số 2,5 triệu dân, Manipur được xem là bang kém phát triển của Ấn Độ.

Những người ủng hộ bà Irom Sharmila.

Bà cho rằng mọi người đừng biến bà thành một vị thánh vì bà là một người phụ nữ bình thường với hỉ, nộ, ái, ố như tất cả mọi người. Mọi người muốn biến bà thành một biểu tượng đấu tranh nhưng không có cảm xúc. “Tôi muốn mình là một con người đầy xúc cảm, biết đấu tranh vì quyền tự do lựa chọn, quyền bình đẳng và tự do ngôn luận. Đã lâu tôi không được gặp mẹ vì tôi đã hứa rằng chỉ gặp bà ấy sau khi Đạo luật AFSPA được bãi bỏ ở Manipur. Tôi phải thay đổi chiến lược của mình. Một số người coi tôi là một phụ nữ kỳ lạ vì tôi muốn tham gia chính trị. Họ nói rằng, chính trị là bẩn thỉu nhưng xã hội cũng vậy. Tôi là hiện thân của cách mạng. Bây giờ tôi muốn trở thành người đứng đầu bang Manipur. Tôi không biết gì về chính trị và học thuật, trình độ giáo dục của tôi thấp. Tuy nhiên, tôi sẽ sử dụng tất cả những gì tôi có cho những điều tích cực trong xã hội”, bà nghẹn ngào nói.