Nhận định chung về đề thi tham khảo kỳ thi THPT Quốc gia năm 2019 mà Bộ GD&ĐT vừa công bố sáng nay 6/12, các giáo viên thuộc tổ Ngữ văn, hệ thống giáo dục Hocmai (Hà Nội) cho biết đề không có bất kì sự thay đổi nào về cấu trúc và thới gian thi. Khuôn mẫu này vẫn được duy trì từ năm 2017 cho đến nay.
Về mặt nội dung, phần đọc hiểu của đề vẫn giữ nguyên việc sử dụng ngữ liệu nằm ngoài sách giáo khoa. Sự thay đổi lớn nhất trong phần Đọc hiểu nằm ở cách ra các câu hỏi. Câu đầu tiên không còn kiểm tra học sinh về các kiến thức tiếng Việt căn bản như thể thơ, phong cách ngôn ngữ, phương thức biểu đạt … như những năm trước. Các câu hỏi đều không yêu cầu học sinh có sự học thuộc các kiến thức trong sách giáo khoa.
Ở đề tham khảo, phần Đọc hiểu yêu cầu học sinh thực hiện chính xác hai thao tác là đọc và hiểu ngữ liệu. Đây là sự thay đổi hết sức lớn, nếu đề thi thật vẫn giữ nguyên cách ra đề như đề tham khảo, học sinh không còn cần phải quá tập trung vào việc học các kiến thức tiếng Việt.
Về phần làm văn với hai dạng câu. Câu viết đoạn văn là câu hỏi duy nhất không chứng kiến bất kì một sự thay đổi nào. Đề tham khảo vẫn giữ nguyên cách hỏi và hình thức thể hiện của câu hỏi này so với đề thi THPT quốc gia năm 2018. Học sinh vẫn được yêu cầu viết một đoạn văn nghị luận xã hội khoảng 200 chữ nghị luận về một vấn đề được trích ra trong ngữ liệu ở phần Đọc hiểu. Học sinh cần nắm chắc nội dung ngữ liệu phía trên để có thể làm tốt câu hỏi này.
Còn câu nghị luận văn học, tổ Ngữ văn cho hay có sự thay đổi rất lớn so với câu nghị luận văn học trong đề thi năm 2018. Nếu năm 2018, câu nghị luận văn học yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức trong hai lớp là lớp 11 và lớp 12 thì trong đề tham khảo chỉ hỏi duy nhất kiến thức nằm trong chương trình lớp 12.
Câu nghị luận văn học trong đề tham khảo chỉ hỏi kiến thức nằm trọn vẹn trong một tác phẩm của lớp 12 nhưng vẫn ẩn chứa sự so sánh trong nội tại câu hỏi. Còn về độ khó, câu nghị luận văn học trong đề tham khảo năm 2019 được đánh giá có độ khó gần tương đương so với đề thi năm 2018. Không liên hệ với kiến thức 11, chỉ hỏi duy nhất kiến thức của lớp 12 nhưng câu hỏi này lại đi sâu vào việc yêu cầu học sinh phân tích sự thay đổi hình ảnh của nhân vật qua hai lần miêu tả. Với câu lệnh như vậy, dù đề bài không yêu cầu nhưng trong quá trình làm bài, học sinh vẫn phải thực hiện thao tác so sánh để làm rõ sự thay đổi của nhân vật.
Nhìn chung, so với đề thi Ngữ văn kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018, đề năm nay ổn định về cấu trúc đề thi, chỉ thay đổi trong việc ra câu hỏi và nội dung của từng câu hỏi.
Nhưng xét trên tổng quan và dựa theo những thông báo chính thức của Bộ GD&ĐT về phạm vi kiến thức thi thì đề thi tham khảo năm 2019 không hề xuất hiện bất kì một kiến thức nhỏ nào trong chương trình lớp 11 và lớp 10.
Đây thực sự là một câu hỏi lớn cần đặt ra và đi tìm lời giải đáp. Bởi nếu dựa vào đề tham khảo để tiến hành ôn tập kiến thức thì liệu học sinh có thực sự làm tốt được trong kì thi sắp tới hay không là điều mà các giáo viên tổ Ngữ văn của Hocmai băn khoăn.