Nhà văn nổi tiếng Phần Lan viết tiểu thuyết lấy bối cảnh sinh thái Vịnh Hạ Long

Risto Isomäki sinh năm 1961, là nhà văn, nhà hoạt động môi trường, nhà báo nổi tiếng người Phần Lan. Ông đã sáng tác hơn 12 tiểu thuyết và hơn 20 tác phẩm phi hư cấu về môi trường và xã hội và nhận được 8 giải thưởng văn học khác nhau của Phần Lan.

Tiểu thuyết Con rít (dịch giả Bùi Việt Hoa) được bắt đầu với chuyện Martti Ritola - nhà nghiên cứu sinh vật biển nổi tiếng thế giới - nhận được một bức thư từ Việt Nam cho biết có một sinh vật biển rất kỳ lạ đã chết, xác của nó dạt vào bờ vịnh Hạ Long. Đó không phải là loài động vật được giới khoa học biết đến mà nhìn rất giống con rít - con vật đầy tính thần thoại trong các truyền thuyết Việt Nam. Tiếc thay, một cơn bão lớn đã cuốn trôi cái xác đó ra biển trước khi bất cứ nhà nghiên cứu nào kịp đến xem.

Martti là chuyên gia về những loài động vật bí ẩn mà người dân địa phương nghĩ là có thật. Niềm say mê đặc biệt của anh chính là con rít. Anh vẫn tin đó chính là quái vật anh nhìn thấy ở Biển Đông khi anh còn bé và sống cùng cha mẹ. Theo Martti, nếu con rít quả thật đang tồn tại thì loài này sẽ có ảnh hưởng lớn đến lịch sử văn hóa của loài người, lớn hơn bất cứ động vật nào khác.

Camilla Norrstrand, mối tình đầu của Martti, người thừa kế duy nhất của dòng họ triệu phú vừa cùng lúc gặp nhiều chuyện buồn. Để giúp bản thân thoát khỏi những u uất đó, cô sẵn sàng trả mọi chi phí cho chuyến thám hiểm của Martti đến Vịnh Hạ Long và chính cô cũng sẽ cùng tham gia. Nhưng có một trở ngại là nguồn tài chính của cô liên quan mật thiết đến một công ty tư vấn có hoạt động thúc đẩy việc triệt phá những cánh rừng nhiệt đới ở Indonesia và gây ra những vụ cháy than bùn lớn ở đây. Hoàn cảnh trớ trêu này đã tạo nên những căng thẳng giữa Martti và Camilla.

Martti, Camilla cùng các cộng sự người Việt của Martti trang bị tàu thuyền và bắt đầu tìm xác con vật đã bị cuồng phong cuốn xuống đáy vịnh Hạ Long. Khi cơn cuồng phong chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu có sức gió mạnh hơn bình thường rất nhiều ập vào vịnh Hạ Long thì chuyến thám hiểm lý thú dần biến thành một mối hiểm nguy khôn lường đe dọa đến tính mạng, thậm chí trở thành một cuộc chiến sống còn đầy vô vọng. Giữa những thách thức dồn dập ập đến ấy, Martti đã thấy con rít... Anh tận mắt nhìn thấy nhưng không kịp chụp ảnh hay làm bất cứ điều gì để chứng minh sự tồn tại của nó trước khi nó lặn xuống và mất hút dưới làn nước…

Trong cuốn tiểu thuyết giả tưởng về sinh thái biển, Risto Isomäki còn đề cập cả đến những mối đe dọa do việc nóng bầu khí quyển gây ra. Bên cạnh đó, ông cũng nêu ra một câu hỏi: Phải chăng những truyền thuyết thông thường được lan truyền khắp các lục địa về loài rắn khổng lồ đầu có mào sinh sống trong đại dương đều bắt nguồn từ những quan sát đích thực?