Những câu chuyện tình yêu tinh khiết, chân thực, da diết trong nhạc và đời nhạc sĩ Phú Quang

12:08 | 08/12/2021;

Tin NS Phú Quang vừa qua đời làm tôi cứ lặng đi! Biết ông bị bệnh nặng cả năm nay, vẫn bất ngờ ông đã ra đi vào những ngày Hà Nội lạnh giá này.

Lại nhớ những lần gặp Phú Quang, ông chẳng nói gì về âm nhạc, chỉ nói chuyện chuyện về gia đình, về các con…

"Tôi vẫn quan niệm rằng, con cái như những người bạn. Khi còn nhỏ, nếu nó đi chệch hướng thì mình chỉ cho nó, chứ đừng bế nó vào con đường mình muốn...", NS Phú Quang bày tỏ.

Phú Quang kể: Hồi học lớp 2, con tôi nhờ giải bài toán khó. Tôi nói với con, hồi trước bố học giỏi nhất nhì trường Đống Đa (Hà Nội), hai bài toán của con, bố làm mẫu hai phút là xong. Vậy mà con loay hoay từ tối chưa xong. Bây giờ 10 giờ rồi, bố cho con làm đến 12 giờ cho xong. Con tôi bảo, nếu con không làm được, ngày mai con đến lớp được 1 điểm thì sao? Tôi nói, làm không xong thì chịu điểm 1 là đúng. Nói thế nhưng con tôi cũng quyết tâm làm xong bài toán…

Trò chuyện với Phú Quang, tôi hiểu thêm nhiều điều về người nhạc sỹ tài hoa này. Thân sinh nhạc sỹ Nguyễn Phú Quang là cụ Nguyễn Phú Bình, một nhà nho, làm nghề dạy học vốn quê ở Sơn Tây. Gia đình cụ giầu có, trong nhà có nhiều người giúp việc. Theo nhạc sĩ, cụ là một lãng tử, có lẽ tính cách nghệ sỹ của nhạc sỹ Phú Quang cũng bắt đầu từ đó chăng?

Phú Quang còn có một người anh tên là Hoàng Trạch cũng rất nghệ sĩ, chơi đàn ghi ta vọng cổ, đàn kìm và kéo nhị rất hay.

NS Phú Quang kể nhiều điều về người mẹ thân yêu của mình, cụ Mai Thị Chi. Cụ là con một viên quan huấn đạo (như giám đốc sở giáo dục đào tạo bây giờ) với 10 lần sinh nở mà Phú Quang là con út. Cụ dạy các con bằng những câu hát, những bài thơ. Phú Quang kể, mỗi lần muốn nhắc nhở con, muốn khuyên con hay bảo ban con điều gì đó, cụ lại đọc một câu thơ, một câu ca dao hay một câu tục ngữ phù hợp với nội dung, hoàn cảnh và những điều mà người mẹ muốn nói. "Tôi cũng rất yêu thơ", Phú Quang bảo tôi. Phải, những làn điệu cũng như lời bài hát của Phú Quang đều là thơ, nhiều bài thơ hay được Phú Quang phổ nhạc. Có lẽ những bài hát, những vần thơ, những câu ca dao mà người mẹ dạy con giờ đã thấm vào máu thịt, vào tâm hồn đầy rung cảm của người nhạc sỹ đa tình, đa cảm này. Và cũng có thể vì thế mà tôi thường xuyên nghe nhạc Phú Quang chăng?

"Năm tôi sáu tuổi, một lần do mải chơi, khi mẹ gọi về lại nói hỗn câu gì đó nên mẹ nổi giận, cầm cái đũa cả quất vào mông. Đó là lần duy nhất mẹ tôi đánh con. Đánh xong, mẹ ngồi khóc. Tôi không bao giờ quên hình ảnh đó…", NS Phú Quang thổ lộ. Tôi bỗng nhớ tới bài hát của Phú Quang viết về mẹ mà sáng nay tôi vừa nghe trong đĩa nhạc anh tặng tôi. Một bài hát khiến tôi trào nước mắt: Trong cuộc đời vô thường này, chỉ có mẹ là người không bao giờ phản bội…

Khi biết tôi đang viết những bài báo về gia đình những người nổi tiếng, một người bạn đã bảo "Nên viết về Phú Quang, các con của Phú Quang giỏi lắm". Tôi cũng nghe nói về cô con gái đầu của Phú Quang là Nguyễn Trinh Hương học giỏi, thi đậu vào nhạc viện danh tiếng Tchaikovsky, giờ là tiến sỹ, vợ của nghệ sỹ Violon tài năng Bùi Công Duy. Trong một bài trả lời phỏng vấn, Bùi Công Duy cho hay, khi Duy vào học năm đầu của nhạc viện Tchaikovsky thì Trinh Hương đã học kỳ cuối năm thứ tư của nhạc viện. Tuy hơn nhau 6 tuổi nhưng họ sống rất hạnh phúc. "Tôi thấy hãnh diện về vợ mình. Cô ấy bảo trong gia đình một người nổi tiếng là đủ rồi, cô ấy thích đứng ở phía sau hơn…", Bùi Công Duy tâm sự.

Những người con của nhạc sỹ Phú Quang như Nguyễn Trinh Hương sinh năm 1975, giờ là tiến sỹ, một nghệ sỹ dương cầm có tiếng; Nguyễn Giáng Hương sinh năm 1982, giờ đi theo con đường kinh doanh; Nguyễn Phú Vương sinh năm 1990 tốt nghiệp đại học xuất sắc ở Singapore và cả người con riêng của vợ anh hiện nay đều học hành giỏi giang, đều là những người có danh vị, đều sống bằng chính tài năng, lao động, bằng khả năng thực sự của mình.

"Tôi yêu bốn đứa con như nhau; tôi luôn chơi với con như người bạn lớn, tôi không bao giờ đánh con, không bế ẵm con vào đời…Tôi từng cho đứa con trai nhỏ đi học Piano, cháu học khá. Một lần, người giúp việc đưa con đi, khi về có nói với tôi rằng cháu thích học vẽ hơn học đàn…Tôi hỏi cháu. Khi con tôi khẳng định đúng điều này, tôi cho con nghỉ học đàn piano luôn, vì tôi nghĩ rằng không có tình yêu say đắm thì không thể đạt đỉnh cao; mà nghề này không đạt đỉnh cao là khổ…"

NS Phú Quang là một nghệ sỹ thông minh và tôi rất thích ở anh tính thẳng thắn, không quanh co úp mở, sẵn sàng bày tỏ quan điểm của mình và rất ghét mọi sự bất công.

Phú Quang đã nói ra những điều mà nhiều người ngại nói: "Tôi hiểu ra một điều nữa là ai cũng yêu vinh quang nhưng rất ít người yêu lao động để làm ra vinh quang, bởi vì để có vinh quang, lao động rất cực nhọc… Tôi không bao giờ trách móc vợ hay những người yêu. Họ luôn mong muốn người chồng một cái gì đó: Chỉn chu, đúng mực; mà người sáng tác luôn ở trạng thái không bình thường nên nhiều khi có câu đùa "lấy nghệ sỹ là lấy người dở hơ". Rất khó có người phụ nữ chấp nhận lấy chồng dở hơi…" .

NSPhú Quang kể một chuyện về con khi con anh học lớp hai hay lớp ba gì đó. Thấy con có thái độ chán nản, buồn bã, Phú Quang tìm hiểu nguyên nhân mới biết con anh vì không đi học thêm ở nhà cô giáo nên bị cô trù. Bài do chính con anh làm, bạn chép lại thì được 10 điểm, còn con anh thì cô cho 1 điểm. Sau khi biết đó là sự thật, anh đến nói thẳng với cô giáo, cho đó là sự bất công rồi xin chuyển con mình sang học lớp khác…

"Với các con, tôi luôn đi bên cạnh, chỉ đi bên cạnh mà không nắm tay dắt đi từng bước; khi con loạng choạng hay vấp ngã thì mình đỡ nó dậy…Vấn đề là không phải mình dạy con điều gì, vấn đề quan trọng là khi các con lớn lên sẽ làm được gì trong cuộc đời. Tôi an tâm với các con mình vì các con tôi sống đàng hoàng, sống bằng tài năng thực lực của mình. Tôi cho rằng, nếu không có tài thì đến 99% khổ luyện cũng không thể trở thành tài năng thực sự được. Sống ở đời, có thể có người yêu mình, có người ghét mình, nhưng mình sống sao để không ai có thể coi thường được mình, kể cả khi mình đối diện với chính bản thân mình. Tôi luôn nói với các con rằng hạnh phúc nhất của con người là được sống trong tình yêu thương của mọi người…" .

NS Phú Quang sinh năm 1948 tại Cẩm Khê (Phú Thọ) nhưng trong giấy khai sinh là năm 1949, Phú Quang bảo vậy, ngày gia đình anh đi theo kháng chiến, còn quê gốc ở Hà Nội. Anh tốt nghiệp Nhạc viện Hà Nội, chuyên ngành chi huy dàn nhạc.

Năm 37 tuổi, anh vào thành phố Hồ Chí Minh lập nghiệp. Tuy là một chuyến đi "bất đắc dĩ" , nhưng có lẽ nhờ chuyến đi này mà anh đã có nhiều bài hát nhớ về Hà Nội da diết, cảm động, sâu sắc. Người ta bảo Phú Quang "Bán cả Hà Nội cho âm nhạc" là vậy. Năm 59 tuổi, Phú Quang trở về Hà Nội, anh thành lập "công ty hỗ trợ và phát triển nghệ thuật" với "phương châm": Vui là chính, kiếm tiền là chủ yếu!

Phú Quang cho rằng "Hạnh phúc là những khoảng khắc ngắn ngủi, nó sáng và trong như pha lê nhưng rất mỏng manh và dễ vỡ…". Khi Phú Quang nói với tôi câu này, bất chợt tôi nhìn sang người vợ trẻ, đẹp hiện nay, cũng là con một nhà văn và tôi hiểu vì sao người nhạc sĩ đa tình này lại rất yêu vợ con…

Tôi quen biết Phú Quang đã lâu. Tôi cũng thích nghe nhạc Phú Quang vì nhạc Phú Quang rất giầu chất thơ. Những bài hát Phú Quang sáng tác về Hà Nội như "Em ơi, Hà Nội phố"," Im lặng đêm Hà Nội"," Hà Nội ngày trở về"," Chiều phủ Tây Hồ"…thực sự đã tạo nên bản sắc của âm nhạc Phú Quang.

Mấy hôn nay, tôi nghe trọn những tình khúc của Phú Quang qua những đĩa CD mà anh tặng tôi, tôi có cảm nhận rằng, âm nhạc Phú Quang thấm đượm một nỗi buồn. Một nỗi buồn về tình yêu, một nỗi buồn tinh khiết, một nỗi buồn day dứt, một nỗi buồn khát khao, nỗi buồn chân thực và như là nỗi buồn muôn thủa của người nghệ sĩ…