Thầy Hùng M.A dạy con ứng xử

Khen không quá lố, chê... vừa đủ
Tiếp xúc với văn hóa phương Tây khá nhiều nên thầy Hùng có quan điểm giáo dục con cái có phần “thoáng” và không thích tạo sự gò bó, áp đặt lên các con. Tuy nhiên, thầy Hùng lại rất chặt chẽ với các con về văn hóa giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh. Với thầy Hùng, các con được phép làm những gì không ảnh hưởng thuần phong mỹ tục nhưng phải theo chuẩn mực chung của xã hội.

Thầy Hùng quán triệt rất rõ với các con những điều được và không được làm hết sức cụ thể, chi tiết. Ví dụ, con trai ngồi nói chuyện với bố hoàn toàn có thể để chân chữ ngũ chứ không nhất thiết phải vòng tay quá cổ hủ. Nhưng khi đang ăn thì không nên nói, hay nhai thức ăn tránh tạo ra tiếng ồn.

Thầy cho biết: “Tôi không dạy theo ý thích cá nhân hay bắt con làm theo những điều mình thích mà hướng con theo những quy chuẩn chung của xã hội, thậm chí đó có thể là điều mà tôi không thích”.
Với thầy, việc dạy con đôi khi chỉ đơn giản từ kể lại những mẩu chuyện chính mình đã gặp phải, thêm vài lời bình luận hoặc những lời nhắc nhở thường xuyên như văn hóa xếp hàng, hành xử nơi công cộng, chốn đông người… Bởi qua đó, con cái cũng rút ra được những bài học nhất định cho bản thân.

Thầy Hùng đặc biệt chú ý đến cách diễn đạt của các con trong các tình huống khác nhau như trong tranh luận, hay khi bình luận khen ngợi hay tỏ ý không thích một điều gì đó. Trước mọi việc, thầy Hùng dạy con tránh nói một cách thô thiển, phủ đầu. “Tôi vẫn dặn các con trình bày làm sao để thể hiện sự khiêm tốn nhưng vẫn giữ được quan điểm của mình và thuyết phục người nghe. Khen ngợi thì đừng quá lố và chê cũng làm sao để người nghe thấy vừa đủ, để họ tự cảm thấy rằng cần phải sửa”, thầy Hùng nói.

Theo thầy Hùng, giáo dục con cái là chuyện hằng ngày, lặp đi lặp lại, chứ không phải một lần cho mãi mãi. Cô con gái thứ hai của thầy Hùng là thạc sĩ Nguyễn Lan Hương, hiện đang là giảng viên tiếng Anh tại ĐHQG Hà Nội . Nhiều lúc nghe con gái nói chuyện với người khác, ví dụ từ chối một đề nghị, thấy cách trả lời của con chưa ổn, thầy Hùng vẫn không quên nhắc nhở.

Có lần con gái thầy bị xếp thêm giờ đi dạy đột xuất, chị từ chối thẳng thừng với lý do “kế hoạch đã có rồi, thêm giờ đột ngột thì không thu xếp được”. Chờ con nói xong điện thoại, thầy Hùng mỉm cười: “Thay cho câu trả lời như thế sao con không thử nói: Em biết khoa cần người dạy thêm giờ nhưng em lại có kế hoạch khác mất rồi, nên chị thử hỏi lại xem liệu có ai khác có thể thu xếp được không?. Cũng là một cách từ chối nhưng dễ nghe và dễ nhận được sự cảm thông hơn, không khiến cho người nghe có cảm giác khó chịu, không hài lòng”.

Khi các con còn nhỏ, thi thoảng “học lỏm” đâu đó những từ ngữ không hay, thay cho một hình phạt, thầy bắt con chỉnh câu nói lại ngay và yêu cầu con nói lại câu mình đã sửa nhiều lần để ghi nhớ. Chính vì thế mà các con của thầy gần như không bao giờ sử dụng những ngôn từ tục tĩu, chửi bậy.
Tôn trọng người khác
Chỉ khi con tôn trọng những người khác, con mới có thể giao tiếp, ứng xử tốt với mọi người xung quanh. Để con biết được điều đó thì chính bản thân người làm cha như thầy cũng phải tôn trọng con và những quyết định của con.
Thầy Hùng rất quan tâm đến hai yếu tố sự riêng tư và tính thuyết phục bởi thầy hiểu hai thế hệ sẽ có những quan niệm khác hẳn nhau. Theo thầy Hùng, nếu sở thích của con ngược mình, nhưng không vi phạm chuẩn đạo đức thì mình nên chấp nhận, không nên nghĩ là bậc cha mẹ thì có quyền "bắt phải nghe, ép phải chịu". “Lan Hương thích nhóm nhạc Backstreetboys, nhưng tôi lại không ưa những bài hát của nhóm đó. Tôi chỉ nói với con muốn nghe thì đóng cửa phòng lại hoặc nghe bằng headphone”.
Thời kỳ chị Lan Hương học ĐH, thanh niên hay mặc áo ngắn cũn cỡn, hở bụng, hở rốn. Điều này là thông thường ở Phương Tây, nhưng không hợp với thẩm mỹ Phương Đông lúc đó. Thay vì cấm đoán, để thuyết phục con tránh lối ăn mặc ấy, thầy dành hẳn một ngày đèo con đi xe máy dạo quanh phố phường Hà Nội với lời “thách” trìu mến: “Hai bố con mình cùng đếm xem có bao nhiêu người mặc áo hở bụng nhé”. Suốt cả dọc đường nhiều tuyến phố, từ phố đông đến phố vắng, chị Lan Hương chỉ đếm được năm sáu người mặc như thế. Về tới nhà thầy mới nói: ‘Con thấy không, hàng nghìn người đi trên đường nhưng chỉ có năm cô hở bụng’. Từ đó về sau chị Lan Hương không hề đụng đến mấy chiếc áo ngắn cũn kia nữa.
Tôn trọng con thể hiện rõ nhất khi thầy Hùng không hề ngăm cấm mà còn ủng hộ quyết định của cậu con trai Nguyễn Quốc Long theo lĩnh vực công nghệ thông tin, trái định hướng liên quan đến ngoại ngữ mà gia đình mong muốn ban đầu.
Không theo nghiệp bố mà đi làm kinh doanh, con trai thày Hùng hiện là giám đốc một công ty chuyên xuất bản và phát hành sách ngoại ngữ. Mỗi khi đứng trước những quyết định lớn, anh vẫn luôn hỏi ý kiến của bố. Mỗi lần góp ý, câu đầu tiên mà thầy hỏi con bao giờ cũng luôn là “Ý con thế nào?” “Nếu quan điểm của con xác đáng thì mình đồng tình, không xác đáng thì mới đưa ý kiến của mình. Tôn trọng quyết định và con đường con lựa chọn không có nghĩa là chúng ta bỏ mặc mà phải luôn luôn dõi theo, tư vấn và hỗ trợ khi cần thiết”, thầy Hùng chia sẻ.

Nguyễn Quốc Hùng M.A (sinh năm 1941 tại Hà Nội) là một trong những chuyên gia về giảng dạy Tiếng Anh hàng đầu ở Việt Nam. Ông nguyên là Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ Hà Nội và là giảng viên đầu tiên của Việt Nam được cử sang Anh để đào tạo bài bản về dạy tiếng Anh qua các phương tiện thông tin đại chúng. Ông từng là gương mặt quen thuộc của chương trình "Dạy tiếng Anh trên truyền hình" của Ban Khoa giáo Đài Truyền hình Việt Nam. Đến nay, ông đã biên soạn gần 100 bộ sách phục vụ giảng dạy và học tập tiếng Anh và xây dựng hơn 600 bài phát sóng trên truyền hình, trên 500 bài phát sóng Đài tiếng Nói Việt Nam.