10% đến 30% người bị bắt giữ là trẻ em
Sara vẫn còn mặc đồng phục học sinh vào ngày cô bé bị cảnh sát chống bạo động bắt giữ. Cô bé 16 tuổi, thường xuyên tham gia vào các cuộc biểu tình chống Chính phủ của nhóm Huynh đệ Hồi giáo tại Cairo, Thủ đô Ai Cập. Năm 2011, Sara đã suýt bị cảnh sát bắt giữ nhưng cô bé đã chạy thoát được. Tuy nhiên, tháng 12 năm ngoái, trong khi đang tham gia biểu tình ủng hộ Tổng thống Mohamed Morsi bị lật đổ, cô bé đã bị cảnh sát còng tay dẫn đi. Sau đó, Sara bị buộc một số tội như giết người, sử dụng bạo lực, và là thành viên của một tổ chức khủng bố ám chỉ tổ chức Huynh đệ Hồi giáo. Sara nói, cô ủng hộ Morsi nhưng không phải là thành viên của tổ chức Huynh đệ hồi giáo. Hiện, cô bé đang được tại ngoại để chờ ngày tòa xét xử. Người bạn thân thiết của cô, Ola, cũng bị bắt cùng với cô vẫn chưa được thả.
Những nhà hoạt động nói rằng, việc bắt giữ trẻ vị thành niên tại các cuộc biểu tình không phải là hiện tượng mới ở Ai Cập nhưng việc đối xử với chúng khi bắt giữ lại một vấn đề đáng lo ngại. Theo Maha Maamoun – luật sư, nhà hoạt động nhân quyền - cho biết, số lượng lớn trẻ vị thành niện bị bắt giữ khi lực lượng an ninh bao vây và đàn áp những người biểu tình hay trong các cuộc đụng độ. “Khoảng 10% đến 30% những người bị bắt giữ là trẻ em,” cô nói. “Đơn giản, chúng dễ bị bắt hơn người lớn”.
 |
| Biểu tình phản đối chính phủ. |
Bất chấp luật pháp
Theo luật pháp của Ai Cập và Hiến pháp mới được thông qua, trẻ vị thành niên sau khi bị bắt giữ sẽ được giam riêng biệt với những tội phạm người lớn. Tuy nhiên, luật sư Maamoun cho biết: “Trên thực tế, có nhiều trường hợp đã không được thực hiện, không tuân theo pháp luật. Vẫn có vô số trẻ vị thành niên bị giam giữ chung với người lớn hoặc không được phép gặp cha mẹ hoặc luật sư của mình”.
Sara bị giam giữ trong một xà lim chỉ có cửa sổ tại 1 đồn cảnh sát cùng với những phụ nữ phạm tội hình sự. Trong suốt một tháng bị cầm tù, cô bé “may mắn” được những tù nhân khác đối xử tử tế. “Một trong những phạm nhân nữ, người bị bắt vì tội trộm cắp đã giúp đỡ tôi rất nhiều, cô còn tìm được thuốc từ bên ngoài mỗi khi tôi bị ốm”.
Pháp luật Ai Cập cũng quy định trẻ vị thành niên như Sara sẽ được các chuyên gia về trẻ vị thành niên xét xử chứ không phải do một tòa án dành cho người lớn thực hiện. Một luật sư, người phụ trách bào chữa cho nhưng người bị bắt giữ tại Cairo cho biết, hầu hết những phạm nhân vị thành niên đều không được xử đúng tòa án. “Chúng tôi thấy có một số lượng lớn trẻ vị thành niên bị bắt giữ tại Abdeen, trung tâm Thủ đô Cairo và đang bị buộc tội giết người. Trong những trường hợp này, các em bị xét xử như người lớn” - vị luật sư nói.
 |
Cáo buộc tra tấn
Những trẻ vị thành niên tại Abdeen đang bị giam giữ trong một nhà tù khét tiếng của lực lượng cảnh sát chống bạo động Ai Cập. Những người ủng hộ quyền trẻ em lên tiếng cảnh báo về hành động vi phạm nghiêm trọng liên quan đến việc giam giữ trẻ vị thành niên tại các trại giam như thế.
“Hiếm khi trẻ em bị giam giữ trong những trại đặc biệt như vậy. Chúng chủ yếu bị giữ tại đồn cảnh sát. Nhưng sau thời gian lật đổ Morsi, chúng tôi thấy hiện tượng trẻ vị thành niên bị giam giữ trong tù dành cho người lớn nhiều hơn, cảnh sát thường lấy lý do “vì an ninh”. Bản thân chúng tôi đã không được vào những trại giam như thế. Và như vậy, khi bắt đầu tiến hành điều tra thẩm vấn những trẻ vị thành niên mà vắng sự hiện diện của các luật sư là hoàn toàn bất hợp pháp” - Maamoun tiết lộ.
Ngoài ra, Maamoun còn nhấn mạnh nạn lạm dụng thể chất tù nhân xảy ra khá phổ biến trong các trại giam: “Nhiều trẻ em bị bắt có thể bị tra tấn ngay tại đồn cảnh sát. Chúng bị đánh đập ngay trong xe áp tải hoặc ngay khi đến những cơ sở giam giữ. Tôi đã nghe nói ít nhất 3 trường hợp trong những tháng gần đây, những đứa trẻ bị sốc điện tại nơi giam giữ”.
 |
Quy chụp chính trị
Trong nhiều trường hợp, nhiều trẻ vị thành niên cũng bị bắt ngay cả khi không tham gia vào các cuộc biểu tình trái phép. Đơn cử như Khalid Bakara, 15 tuổi đến từ tỉnh ven biển Kafr El-Sheikh, đã bị bắt cùng với một giáo viên khác trong trường khi mang biểu tượng Rabaa (biểu tượng thể hiện sự ủng hộ Morsi).
Luật sư của Bakara nói rằng, cậu bé đã bị giam giữ 30 ngày trong một nhà tù dành cho người lớn trước khi được tại ngoại. Cậu bé bị buộc tội vì “sở hữu biểu tượng thể hiện bạo lực và có hành vi phạm tội với quân đội”. Các công tố viên thậm chí còn ban hành lệnh bắt giữ cha của Bakara và một trong những giáo viên của cậu nhưng cả hai người đã trốn thoát. Luật sư của Bakara nói: “Đó rõ ràng là quy chụp chính trị mà một đứa trẻ không đáng phải bị bắt.”
“Cả hai bên phe phái chính trị đang khai thác trẻ em. Bây giờ chúng tôi thấy nhiều trẻ em trong các cuộc biểu tình. Nhưng trẻ em cần tránh xa những cuộc biểu tình. Đó là những nơi nguy hiểm”, luật sư Maaamoun lên tiếng. Ông cũng thẳng thắn đưa ra nhận định rằng, những sự việc đang diễn ra ở Ai Cập là minh chứng phơi bày sự thất bại của xã hội không bảo vệ được quyền trẻ em. Bởi, theo Luật trẻ em, sẽ bất hợp pháp khi để những trẻ vị thành niên tham gia vào các cuộc biểu tình bạo động như vậy hoặc sử dụng chúng cho các động cơ chính trị. Đó là hành vi trái pháp luật dù được thực hiện bởi Nhà nước hoặc cha mẹ của chúng và những người này phải bị xét xử trước pháp luật.