Sởi và những biến chứng hậu sởi có thể nguy hiểm tính mạng

Những biến chứng hậu sởi thường xảy ra sau khi mắc phải bệnh sởi. Đây là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính với các triệu chứng khác nhau tùy theo mức độ. Các biến chứng thường xảy ra đối với bệnh nhân là trẻ em bị suy dinh dưỡng, người có sức đề kháng kém, phụ nữ có thai, người nhiễm hội chứng AIDS.

1. Biến chứng đường hô hấp

Viêm thanh quản: Viêm thanh quản giai đoạn sớm do virus sởi. Triệu chứng xuất hiện ở giai đoạn khởi phát, giai đoạn đầu của mọc ban thường mất theo ban, hay có croup giả, gây cơn khó thở do co thắt thanh quản.

Ở giai đoạn muộn, nguyên nhân do bội nhiễm (hay gặp do tụ cầu, liên cầu, phế cầu…), xuất hiện sau mọc ban. Diễn biến thường nặng. Bệnh nhân sốt cao vọt lên, ho ông ổng, khàn tiếng, khó thở, tím tái.

Viêm phế quản: Thường do bội nhiễm, xuất hiện vào cuối thời kỳ mọc ban. Biểu hiện sốt lại, ho nhiều, nghe phổi có ran phế quản, bạch cầu tăng, neutro tăng, X quang có hình ảnh viêm phế quản.

Viêm phế quản – phổi: Do bội nhiễm, thường xuất hiện muộn sau mọc ban. Biểu hiện nặng: sốt cao khó thở, khám phổi có ran phế quản và ra nổ. X quang có hình ảnh phế quản phế viêm (nốt mờ rải rác 2 phổi). Bạch cầu tăng, neutro tăng, thường là nguyên nhân gây tử vong trong bệnh sởi, nhất là ở trẻ nhỏ.

Cam tẩu mã (noma): Xuất hiện muộn, do bội nhiễm xoắn khuẩn Vincent là một loại vi khuẩn hoại thư gây loét niêm mạc miệng, lan sâu rộng vào xương hàm gây hoại tử niêm mạc, viêm xương, rụng răng, hơi thở hôi thối.

Hậu sởi ảnh hưởng đến toàn hệ tai – mũi – họng: Khi bị viêm mũi họng bội nhiễm, bệnh nhân hậu sởi sẽ bị nhiễm trùng tai. Tỷ lệ mắc phải biến chứng này là 1/14 và chủ yếu xảy ra ở trẻ em. Nhiễm trùng tai không chỉ gây khó chịu cho người bệnh mà còn gây ra viêm tai – viêm tai xương chũm, khả năng dẫn đến mất thính giác vĩnh viễn.

2. Biến chứng đường tiêu hóa

Tiêu chảy là biến chứng sởi phổ biến nhất. Theo thống kê, cứ 12 người nhiễm sởi thì có 1 người bị biến chứng tiêu chảy. Khi bị bội nhiễm các loại vi khuẩn như shigella, E. coli…, người bệnh sẽ bị viêm ruột.

Những biến chứng hậu sởi gây ra vấn đề về tiêu hóa ở người bệnh khiến người bệnh khó chịu.

3. Biến chứng thần kinh

Viêm não – màng não – tủy cấp: Là biến chứng nguy hiểm gây tử vong và di chứng cao. Gặp ở 0,1 – 0,6% bệnh nhân sởi. Thường gặp ở trẻ lớn (tuổi đi học), vào tuần đầu của ban (ngày 3 – 6 của ban). Khởi phát đột ngột, sốt cao vọt co giật, rối loạn ý thức: u ám – hôn mê, liệt ½ người hoặc 1 chi, liệt dây III, VII hay gặp hội chứng tháp – ngoại tháp, tiểu não, tiền đình,…

Cơ chế gây ra biến chứng có 2 giả thuyết, cho là phản ứng dị ứng hoặc là phản ứng miễn dịch bệnh lí.

Viêm màng não: Viêm màng não thanh dịch do virus sởi và viêm màng não mủ sau viêm tai do bội nhiễm.

4. Biến chứng hậu sởi ở thai kỳ

Sau khi nhiễm sởi, thai phụ có triệu chứng sốt cao, làm tăng thân nhiệt và nhịp tim của mẹ từ đó làm tăng nhiệt độ buồng ối và tần số tim thai, gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa của thai.

Khi mắc sởi vào cuối thai kỳ, virus sởi xâm nhập qua gai rau vào cơ thể thai nhi làm cho thai nhi bị nhiễm sởi tiên phát, tỷ lệ tử vong sơ sinh cao do biến chứng viêm màng não bán cấp. Phụ nữ mắc bệnh sởi khi mang thai có nguy cơ chuyển dạ sớm,sảy thai hoặc con sinh ra bị suy dinh dưỡng nặng.

5. Biến chứng lâu dài của bệnh sởi

Biến chứng do suy giảm miễn dịch: Sau khi mắc sởi bệnh nhân đề kháng kém hơn, dễ mắc thêm các bệnh khác như lao, bạch hầu, ho gà…

Viêm não chất trắng bán cấp xơ hóa (Van bogaert): Hay gặp ở tuổi 2 – 20 tuổi, xuất hiện muộn sau vài năm, điều này nói lên virus sởi có thể sống tiềm tàng nhiều năm trong cơ thể bệnh nhân có đáp ứng miễn dịch bất thường. Diễn biến bán cấp từ vài tháng đến 1 năm. Bệnh nhân chết trong tình trạng tăng tương lực cơ và co cứng mất não.

Một biến chứng khác: Hậu sởi thường kéo dài nhiều năm kể từ khi người bệnh lần đầu nhiễm sởi, được gọi là viêm màng não do sởi (SSPE), còn có tên khác là bệnh Dawson. Viêm màng não do sởi là một dạng hiếm gặp và mạn tính của tình trạng nhiễm trùng dai dẳng do virus sởi. Trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh sởi trước khi được tiêm phòng là đối tượng có nguy cơ cao nhất với SSPE.

Biến chứng này làm thoái hóa hệ thần kinh trung ương của người bệnh, gây ra các triệu chứng như khó suy nghĩ, chậm nói, dễ té ngã, co giật và cuối cùng là tử vong.