"Xòe Thái - Tinh hoa miền di sản": Tôn vinh vai trò của người phụ nữ trong văn hóa dân tộc Thái

Đêm vinh danh Xòe Thái mang đến cho công chúng một không gian nghệ thuật thấm đẫm chất sử thi về lịch sử, cội nguồn, văn hóa… của người Thái - chủ nhân của Di sản văn hóa thế giới.

Như PNVN đã đưa tin, tối 24/9, tại SVĐ Nghĩa Lộ (Yên Bái), đã diễn ra "Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và Khai mạc Lễ hội Văn hóa Du lịch Mường Lò, Khám phá Danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2022", trong đó điểm nhấn là chương trình nghệ thuật Xòe Thái - Tinh hoa miền di sản.

Đêm vinh danh trong mưa

Chiều và tối qua, thời tiết tại Nghĩa Lộ không thuận lợi với trận mưa lớn kéo dài cho đến sát giờ diễn khiến những người thực hiện chương trình hết sức căng thẳng, lo lắng. Mặt SVĐ Nghĩa Lộ - nơi diễn ra chương trình - mặc dù đã được trải tấm phủ để chống lầy và bảo vệ các thiết bị kỹ thuật, nhưng rất nhanh trở thành một cái túi chứa nước.

Tuy nhiên, người dân Nghĩa Lộ và các tỉnh Tây Bắc cũng như du khách vẫn mặc áo mưa, cầm ô, đội mưa nườm nượp đổ về sân Nghĩa Lộ để tham gia ngày hội lớn của Xòe Thái. Đặc biệt, 3.000 diễn viên và người dân tham gia vào chương trình nghệ thuật cùng hàng ngàn người là nhân viên, kỹ thuật, tình nguyện viên… thực hiện chương trình đã đội mưa sẵn sàng cho buổi biểu diễn trong mưa.

Người dân đội mưa tham gia chương trình.

Điều may mắn, trời tạnh mưa ngay khi chương trình chuẩn bị bắt đầu. Ekip thực hiện cấp tốc làm sạch mặt sân để 3.000 diễn viên, người dân và 4.000 khán giả, du khách đã cùng nhau bước vào một Lễ đón nhận Bằng ghi danh đầy tự hào.

Trong quá trình diễn ra, thỉnh thoảng trời lại đổ mưa lớn, nhưng không hề làm giảm đi sự nhiệt huyết của hàng ngàn diễn viên, và khán giả vẫn kiên định không rời ghế ngồi để được thưởng thức trọn vẹn chương trình. Họ hân hoan, họ hạnh phúc khi thấy rõ ràng đấy chính là đời sống của mình, của tộc người mình đang hiển hiện rõ ràng, chân thực, sống động trên sân khấu.

Tái hiện câu chuyện lập bản, lập mường trong vở đại vũ kịch dân gian

Sân khấu Xòe Thái - Tinh hoa miền di sản được mở ra và câu chuyện sử thi của vở đại vũ kịch dân gian bắt đầu với kỹ thuật trình diễn 3D Mapping cùng giọng hát của Tùng Dương qua ca khúc Dấu chân của mẹ (sáng tác Phạm Khánh Băng), kể về thuở mẹ Âu Cơ lên non dựng cơ đồ, mở đầu cho câu chuyện mang dấu ấn bề dày lịch sử của người Thái và văn hóa Thái.

Tổng đạo diễn Lê Hải Yến đã biến toàn bộ mặt SVĐ Nghĩa Lộ thành một sân khấu cho đêm nghệ thuật. Cả sân khấu chính và sân vận động được liên kết với nhau bằng biểu tượng của dòng Nậm Thia chảy vắt qua như vẽ nên một dải lụa mềm uốn lượn giữa sóng lúa vàng trên đại cảnh, các diễn viên đều xuất phát từ phía "thượng nguồn" trên sân khấu và tỏa xuống trình diễn, giống như chính văn hóa sống luôn nương theo các dòng suối của người Thái và cũng như sự chảy trôi, tiếp biến của những câu chuyện về lịch sử người Thái qua chương trình.

Tái hiện hình tượng quả bầu tiên

Tái hiện hình tượng quả bầu tiên.

Phần biểu diễn nghệ thuật đậm văn hóa Thái

Phần biểu diễn nghệ thuật đậm văn hóa Thái.

Các nghệ nhân tiêu biểu của người Thái

Các nghệ nhân tái hiện thuở khai sinh của dân tộc Thái.

Trong khung cảnh đó ẩn hiện là hình tượng quả bầu tiên, ruộng lúa bậc thang chín vàng, những cây hoa ban trắng, nón của người Thái hay chiếc khăn Piêu cùng mô hình nhà sàn, núi non trùng điệp… Bối cảnh ấy đủ hùng vĩ, đủ thấy một đại ngàn Tây Bắc thu nhỏ để kể một câu chuyện sử thi đầy cảm xúc, mà bắt đầu là chương Thiên di – Dựng bản, lập mường, tái hiện cảnh 2 anh em Tạo Xuông & Tạo Ngần đã xuôi theo các dòng sông, con suối dựng bản, lập mường.

Hoạt cảnh tái hiện được diễn ra với những đoàn người dẫn theo trâu bò ngựa di cư và đặt chân tới Mường Lò, để từ đây người Thái Đen lại tiếp tục di chuyển đi các hướng để khai phá những vùng đất mới và tạo nên những cánh đồng rộng lớn của vùng Tây Bắc. Hàng trăm diễn viên mà dẫn đầu là các nghệ nhân, những già bản đã giúp người xem hình dung được thuở khai sinh của dân tộc Thái ở Tây Bắc.

Tôn vinh vai trò người phụ nữ trong văn hóa Thái

Trong chương 2 mang tên Miền di sản, vở đại vũ kịch đã tái hiện sinh động văn hóa dân tộc Thái qua những hoạt cảnh: Tắm suối, Hạn Khuống, Đám cưới - Tằng cẩu, Dệt thổ cẩm để kể một câu chuyện về nét đẹp và sự tiếp nối văn hóa với các nghi lễ vòng đời của người Thái.

Tái hiện lễ hội gội đầu

Tái hiện lễ hội gội đầu.

Đặc biệt ấn tượng là lễ hội gội đầu với hình ảnh hàng trăm cô gái Thái xõa tóc bên dòng suối. Bên cạnh đó là lễ Tằng Cẩu, búi tóc cho cô gái về nhà chồng với ý nghĩa về văn hóa, sự thủy chung của người Thái.

Lễ tằng cẩu

Lễ tằng cẩu

Tổng đạo diễn Lê Hải Yến đã rất tinh tế khi lấy hình ảnh người con gái Thái làm sợi dây liên kết toàn bộ câu chuyện. Đó là hình ảnh của một cô gái Thái được mẹ cha yêu thương, chăm sóc khi còn nhỏ, lớn lên trong chiếc nôi văn hóa của dân tộc mình và bước vào tình yêu với người con trai, nguyện thề thủy chung như biểu tượng, ý nghĩa của Tằng cẩu. Và từ đây, họ chính là những người trao truyền sức sống văn hóa của dân tộc mình cho con, cho cháu giống như ẩn ý của hình ảnh cứ dệt mãi, dệt mãi những tấm thổ cẩm trên sân khấu…

Ấn tượng đêm nghệ thuật vinh danh Di sản thế giới Xòe Thái trong mưa - Ảnh 6.

Câu chuyện trao truyền từ mẹ sang con gái được nhắc lại nhiều lần trên sân khấu.

Các cô gái diện trang phục Thái trong ngày hội

Các cô gái diện trang phục Thái trong ngày hội

Phụ nữ cũng chính là chủ thể chính lưu giữ, phát triển và đưa Xòe Thái sống trường tồn trong cộng đồng, ngày càng phát triển. Cách kể chuyện vừa hùng tráng vừa tinh tế của chương trình đã đưa người xem đến với rất nhiều cung bậc xúc cảm, vừa mãn nhãn lại vừa xúc động khi được tắm mình trong không gian sử thi ấy.

Màn Đại Xòe độc đáo

Ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam đã hát Về Yên Bái vui điệu Xòe hoa mở ra chương 3 Tinh hoa Xòe Thái sống động, rực rỡ và hân hoan. Đây là phần kết lại chương trình bằng những vòng Xòe quanh đống lửa lớn, cho thấy tinh thần đại đoàn kết cộng đồng, sự cố kết văn hóa…

Ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam hát "Về Yên Bái vui điệu Xòe hoa"

Ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam hát "Về Yên Bái vui điệu Xòe hoa"

Điểm đặc biệt của các vòng Xòe năm nay là, Tổng đạo diễn Lê Hải Yến và ekip thực hiện đã nỗ lực để tạo nên những vòng Xòe mang biểu tượng các hoạt tiết văn hóa Thái, từ hoa văn thổ cẩm đến cánh hoa ban, và kết thúc bằng hình tượng Khau cút - là nét đặc trưng trong kiến trúc nhà sàn của người Thái. Đó là ý nghĩa về cội nguồn dân tộc, về những giá trị tiếp nối và kế thừa mà người Thái vẫn gìn giữ những tinh hoa và truyền đời qua các thế hệ.

Các vòng Xòe mang biểu tượng văn hóa Thái

Các vòng Xòe mang biểu tượng văn hóa Thái

Người dân Yên Bái nắm tay nhau trong vũ điệu Xòe

Người dân Yên Bái nắm tay nhau trong vũ điệu Xòe

Tổng đạo diễn Lê Hải Yến chia sẻ, để có thể tạo nên vòng Xòe biểu tượng này, người dân tham gia Xòe đã phải tập luyện rất vất vả, nhưng bằng sự nỗ lực và tinh thần phấn chấn, họ đã làm rất tốt. Tinh thần này đã lan tỏa mạnh mẽ đến toàn bộ khán giả xem chương trình, nhất là khán giả có mặt ở SVĐ. Chương trình vừa kết thúc, trận mưa rất lớn đột ngột đổ xuống nhưng trong tiếng nhạc Xòe, trong sự hân hoan của ngày hội, người dân vẫn đội mưa xuống SVĐ tiếp tục cùng nhau Xòe dưới mưa.

Dấu ấn của âm nhạc và vũ đạo

Âm nhạc và vũ đạo là yếu tố không thể thiếu trong chương trình Xòe Thái – Tinh hoa miền di sản. Giám đốc âm nhạc Mạnh Tiến đã phối những bản nhạc dân ca, trường đoạn sử thi của người Thái bằng âm nhạc, nhạc cụ người Thái theo phong cách world music, rất ấn tượng, hấp dẫn mà vẫn giữ nguyên vẹn hồn cốt của âm nhạc dân gian.

NSƯT Thanh Hằng cũng đã có những nghiên cứu sâu sắc, chi tiết qua sự tìm hiểu ở các nghệ nhân thời gian trước đó để biên đạo những màn trình diễn đặc sắc văn hóa Thái. Tất cả đã cùng tạo nên một tổng thể "đi đến tận cùng của văn hóa người Thái" mà Tổng đạo diễn Lê Hải Yến đã đặt ra.

Ngoài lời bình, toàn bộ phần âm nhạc và hoạt cảnh trên sân khấu đều sử dụng tiếng Thái khiến người xem như đi lạc vào không gian của bản mường ngay trên SVĐ.

Ý kiến của bạn
(*) Nội dung bắt buộc cần có

Nhập thông tin của bạn