2 gam màu chủ đạo trên trang phục của người Bru - Vân Kiều

Những ngày đầu tháng 9, chúng tôi có dịp ghé thăm xã Trường Sơn (huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình), thời tiết đang dần dịu mát, giao thông tương đối thuận tiện làm cho quãng đường dài ngược dãy Trường Sơn trùng điệp đến xã như gần hơn.

Trường Sơn là một xã vùng cao biên giới, toàn xã có 4 thôn và 15 bản, trong đó dân tộc Bru Vân Kiều chiếm 61,4% dân số của xã. Quãng đường đi từ trung tâm xã về bản Dốc Mây, chúng tôi rất đỗi ngạc nhiên vì trang phục của bà con nơi đây. Dù đi làm hay đi chơi, bà con Bru Vân Kiều cũng đều khoác lên mình trang phục riêng, không lẫn lộn.

Gặp chị Hồ Thị Hoa trên đường đi làm về, thấy tôi nhìn vào trang phục của chị, chị Hoa xởi lởi hỏi: "Đồ của đồng bào mình đẹp không?"; Tôi đáp lại: "Đẹp lắm!".

Theo những người lớn tuổi trong bản, trước đây, người Bru-Vân Kiều sinh sống bằng cách săn bắn và trồng trọt nên nam giới thường ở trần và đóng khố để phù hợp với những sinh hoạt hằng ngày. Trong khi đó, phụ nữ Bru-Vân Kiều thường mặc váy dài qua gối từ 20 đến 25 cm. Có nhóm mặc áo chui đầu, không tay, cổ khoét hình tròn hoặc vuông.

Cách làm khố cho nam giới người Bru-Vân Kiều được tước từ vỏ cây sui trong rừng Trường Sơn. Sau khi vỏ cây sui được lấy về, người phụ nữ trong gia đình mang ra suối ngâm nước, tước nhỏ thêm lần nữa rồi được phơi khô. Với sự khéo léo của đôi bàn tay người phụ nữ, chiếc khố được dệt ra, công đoạn cuối cùng là nhuộm khố theo màu đỏ, viền đen cố định.

Sự khác biệt rất dễ nhận ra khố của người Bru- Vân Kiều là có hai dải trước, sau thả dài quá đầu gối. Màu sắc cũng là nét đặc trưng trên trang phục của đồng bào dân tộc thiểu số ở đây, khố nam người Bru- Vân Kiều chỉ có 2 màu đỏ, đen là chủ đạo. Qua thời gian, những chiếc khố của nam giới được làm từ vỏ cây sui không còn phù hợp nên được thay thế bằng vải, và khố được thay bằng váy giống của chị em phụ nữ để trở nên kín đáo hơn.

Ngược lại, người phụ nữ Bru-Vân Kiều sử dụng trang phục chủ yếu là váy, áo xẻ ngực, màu chàm cổ. Váy của phụ nữ là váy mở, đó là kiểu váy chỉ có một tấm vải được cuộn tròn ở phía thân dưới. Cũng giống như khố nam, váy phụ nữ Bru- Vân Kiều cũng chỉ có 2 màu đỏ, đen. Các mảng màu đỏ khổ lớn kết hợp với những sọc đen nhỏ thành 1 mảng lớn quấn quanh thân dưới kéo dài gần đến mắt cả chân.

Áo che phần thân trên được làm theo kiểu không có cổ (cổ khoét), có hoặc không có tay áo. Vẫn là 2 mảng màu đỏ, đen kết hợp từ thân áo đến ống tay áo. Áo che hết phần cạp váy và thân trên, để mép về hông trái. Áo làm theo kiểu mở cúc, cổ tròn, trang trí hoa văn tam giác, móc tròn ở dọc hò áo và gấu áo.

Ngoài váy áo, phụ nữ người Bru Vân - Kiều còn sử dụng mang tính làm đẹp thêm thắt lưng, khăn choàng mã não, đặc biệt là choàng chéo vai của phụ nữ Bru- Vân Kiều là nét đặc biệt trong trang phục. Chính chi tiết này đã làm cho trang phục Bru- Vân Kiều không lẫn lộn với trang phục của các dân tộc khác.

Chị Nguyễn Thị Mỹ Duyên, Chủ tịch Hội LHPN xã Trường Sơn (huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình), cho biết: "Hiện toàn xã Trường Sơn có 5.000 nhân khẩu, trong đó có hơn 80% là người dân tộc Vân Kiều. Mặc dù xã hội phát triển, có nhiều thay đổi nhưng trang phục đặc trưng truyền thống của người Bru - Vân Kiều vẫn luôn được bà con gìn giữ. Họ có những trang phục dành riêng cho đi lễ hội, trang phục đi làm".