Cơm ghế ngô khoai thơm lừng trong ký ức

Đến nay, câu ca lưu truyền vẫn còn nghe: "Tối ăn khoai đi ngủ, sáng ăn củ đi làm". Vì vậy, mỗi khu vườn ở quê tôi đều trồng sắn, khoai hoặc một vài cây mít để dùng trong những ngày khó khăn.

Lúc đó, mẹ tôi là một "chuyên gia" chế biến củ khoai lang thành những món ăn hấp dẫn như khoai hồng, khoai tẩm đường, khoai chiên, khoai nướng, và khoai khô nấu đậu đen... Đặc biệt, món khoai lang già xắt phơi khô để ghế cơm là một món ăn dân dã mang lại nhiều hương vị và kỷ niệm đối với tôi từ thuở còn nhỏ.

Tôi vẫn nhớ rõ, tháng 3 và tháng 4 là thời điểm thu hoạch khoai lang tươi tại quê tôi. Để lưu trữ lâu hơn, mọi nhà đều xắt phơi vài chùm khoai khô để dùng trong mùa mưa lụt. Để làm món này, mẹ tôi chọn những củ khoai to, vỏ láng nhất để xắt thành "khoai măng" khô.

Để có những mẻ khoai lang khô như ý, mẹ cẩn thận rửa sạch khoai, cạo vỏ rồi xắt mỏng bằng "dao lở" và mang ra phơi nắng. Khoai khô đạt yêu cầu phải phơi 3 nắng giòn rụm mới mang bỏ vào chum. Để chum khoai không bị mối mọt, "khoai lang khô khắn đượm nắng ngoài sân" còn nóng hôi hổi mẹ tôi mang cho vào chum, phủ một lượt lá chuối khô lên trên rồi đậy nắp kỹ, như vậy là đã yên tâm có lương thực dự trữ cho ngày mưa lụt.

Mẹ tôi đã chia sẻ với tôi cách nấu một nồi cơm ghế khoai khô thơm ngon. Đầu tiên, cần rửa sạch khoai khô và kết hợp với gạo đã vo, sau đó thêm nước vừa đủ và đặt lên bếp nấu. Khi nước sắp sôi, dùng đũa khuấy nhẹ nồi cơm để đều, sau đó đậy nắp kín và đợi cho đến khi nước cạn thì hạ lửa và "dần" nồi cơm trên tro nóng..

Và sau khoảng 30 phút, nồi cơm ghế khoai lang khô sẽ chín. Cơm gạo quê ghế khoai lang khô sẽ thơm lừng, có hương vị rất đặc trưng. Cơm ghế khoai khô thường được ăn kèm với muối đậu, muối mè, và đặc biệt là ăn cùng mắm cái cá cơm hoặc cá vụn đồng kho lá nghệ, lá gừng để tạo nên hương vị đặc trưng thơm ngon.

Thật ra, cơm ghế khoai khô ăn một vài lần đầu sẽ rất thú vị và thơm ngon. Tuy nhiên, nếu ăn nhiều lần sẽ dễ trở nên ngán. Trong những năm hạn hán và thiếu mùa, khi lúa không đủ để nấu cơm, mẹ tôi đã dùng sắn và khoai nhiều để cả gia đình có thể ăn no. Để mẹ không buồn, anh em tôi đã hứa sẽ cố gắng ăn để làm vui lòng mẹ và chúng tôi cũng cố gắng học tập để trở thành những người có ích cho gia đình và xã hội.

Tuổi thơ của tôi đã trải qua bao mùa mưa nắng và khó khăn trong vùng quê nghèo. Tôi lớn lên bằng những hạt lúa, củ khoai, củ sắn trên nương, trên rẫy, và qua những con tép bạt, con cá trên mương cạn và dưới đồng sâu. Ngày nay, mỗi người trong chúng tôi đã có một cuộc sống tốt hơn và có thể thưởng thức những món ngon khắp vùng miền. Tuy nhiên, hương vị của nồi cơm ghế khoai của mẹ ngày ấy vẫn luôn thơm lừng trong ký ức.

Hè về, tiếng ve kêu râm ran, mỗi khi về quê nhìn thấy các bà mẹ quê đang phơi khoai tôi lại nhớ nồi cơm ghế khoai khô thơm lừng mẹ nấu thuở hàn vi. Song, nhớ cơm ghế khoai thì ít, nhớ mẹ của tôi thì nhiều. Có lúc hai cái nhớ hòa quyện vào nhau trở thành nỗi nhớ mẹ day dứt, khôn nguôi.