Đặc sắc lễ hội Khô Già Già của người Hà Nhì ở Lào Cai

Lễ hội Khô Già Già (hay Khu Già Già) là lễ hội có từ lâu đời và lớn nhất trong năm của đồng bào Hà Nhì trên địa bàn huyện Bát Xát (tỉnh Lào Cai) tổ chức vào tháng 6 âm lịch hằng năm, thể hiện nét đặc trưng văn hóa tín ngưỡng thờ thần nông nghiệp (thần đất, thần nước, thần rừng).

Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ có nhiều hoạt động đặc sắc nhằm bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến các đấng thần linh đã che chở, phù hộ cho dân làng, đồng thời cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân bản ấm no hạnh phúc. Trong phần hội, có nhiều trò chơi dân gian như đu dây, đu quay và nhảy múa.

Theo phong tục, Lễ hội sẽ được chức trong 3 ngày.

Ngày đầu tiên của Lễ hội, đồng bào Hà Nhì ở các thôn, bản sẽ tập trung dọn dẹp công viên, lợp lại lán nơi tổ chức Lễ hội.

Ngày thứ hai của Lễ hội sẽ thực hiện nghi thức mổ trâu hiến tế thần linh do đàn ông, trai tráng khỏe mạnh trong thôn đảm nhận, sau đó chia thịt trâu cho các gia đình trong thôn mang về làm, thực hiện nghi lễ cúng tổ tiên, cầu mong tổ tiên bảo vệ gia đình, bảo vệ con cháu trong cả năm và cùng ăn cơm đoàn viên gia đình.

Ngày thứ ba sẽ diễn ra nghi lễ quan trọng nhất của Lễ hội như: Lập đu dây, bập bênh và thực hiện nghi lễ cúng tại lán của thôn. Đây là nghi lễ cúng quan trọng nhất trong Lễ hội, cầu cho mùa màng bội thu, cầu mong những điều tốt đẹp nhất sẽ tới với dân làng. Do vậy mọi hoạt động được diễn ra rất trang nghiêm.

Bên cạnh các hoạt động nghi lễ còn có một số hoạt động của phần hội như: Tổ chức các trò chơi dân gian truyền thống nhảy que, đánh đi, múa gùi…; các gia đình trong thôn, bản thăm hỏi, chúc nhau những điều tốt lành.

Lễ hội "Khô già già" là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người Hà Nhì nơi đây. Qua lễ hội, người Hà Nhì cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cây cối tươi tốt, chăn nuôi phát triển và cầu cho dân bản ấm no hạnh phúc. Ngoài ý nghĩa tâm linh, Lễ hội Khô Già Già còn có ý nghĩa quan trọng trong việc gắn kết cộng đồng, thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó của người Hà Nhì trong mỗi thôn, bản.

Một số hình ảnh đặc trưng của lễ hội Khô Già Già qua góc máy của tác giả Nguyễn Vũ Hậu. Bộ ảnh giành giải nhất tại "Giải thưởng nhiếp ảnh Heritage - Hành trình di sản 2023":