Gùi măng rừng được xếp đẹp như "tòa tháp" trên lưng

Theo quan sát của chúng tôi, nhờ quen và khéo tay, các cô gái Cơ Tu xếp măng vào gùi bằng 3 mụt măng "tra" nối tiếp nhau, đầu ngọn của mụt măng này, xỏ vào phần gốc của mụt kia. Do vậy, tuy gùi măng cao ngất ngưởng như một "toà tháp", nhưng khi lên, xuống dốc, qua bao khe, suối, gùi măng không bị đổ.

Khi gùi măng về đến nhà, mang ra các trụ nước tự chảy rửa sạch măng, để ráo. Sau đó, các "sơn nữ" Cơ Tu dùng dao, rựa để xắt phần non các búp măng rồi đem luộc chín. Sáng hôm sau chở xuống chợ Sông Vàng (xã Ba) bán sĩ với giá 10.000 đồng/kg.

Phụ nữ Cơ Tu rửa măng và xắt măng

Trung bình, mỗi ngày, mỗi sơn nữ nơi đây "sản xuất khoảng 30kg măng thành phẩm, sau khi trừ chi phí mỗi người thu được 150.000 đồng. Nhờ vậy, vào mùa hái măng rừng, chị em phụ nữ Cơ Tu có thêm khoản tiền lo cho con cái ăn học, trong túi có đồng ra đồng vào, cái ăn trong gia đình…

Được biết, nghề đi hái măng rừng khá vất vả và chỉ dành cho phụ nữ. Cứ mỗi sớm, những phụ nữ Cơ Tu đi hái măng phải mang theo cơm đùm, gùi, liềm… vào rừng. Nếu vào đầu mùa măng (mùa hạ), măng rừng ở gần nên đi hái về sớm, khoảng 13h. Cuối mùa măng, măng càng xa, thì về nhà càng trễ. Các sơn nữ phải đối mặt với hốc đá tai mèo, gai tre nhọn, sên, vắt trong rừng trong khi trên vai gùi măng nặng trĩu.

Măng được luộc trong nồi lớn

Trước mắt tôi, các cô Zơrâm Thị Chờ (35tuổi), Mạc Thị Thi (34 tuổi)…, trú xã Ba, huyện Đông Giang (tỉnh Quảng Nam), người thì đang gùi măng từ núi về, người thì rửa, xắt, luộc măng. Họ thoăn thoắt xắt những phần non của những búp có phần màu xanh). Đối với phần non ở trên ngọn thì không xắt. trước khi luộc, dùng cây ngọn thông trong ruột búp măng để luộc mau chín.

Đến các bản làng người Cơ Tu vào mùa măng chỉ thấy đàn bà, con gái hái và gùi măng về nặng trĩu trên lưng (ít khi thấy đàn ông Cơ Tu làm công việc này). Những amế, ati (em) lưng gùi, tay rựa vào rừng hái măng khi sương mù còn chưa tan hết. Măng được bóc vỏ, xếp ngay ngắn vào gùi cao đến quá "mấy cái đầu", trông như xiếc.

Xế chiều, họ trở về với những gùi măng nặng trĩu trên lưng. Măng được tập kết về khu "chợ măng" tự phát. Tại đây, họ sẽ được những người buôn măng cân ký trả tiền. Tùy theo khoảng cách đến chợ xa gần mà giá măng tươi mỗi nơi mỗi khác.

Có nhiều người cho rằng: măng là loài rau sạch lấy từ môi trường tinh khiết (rừng núi) về, không có dư lượng hóa chất độc hại nên được nhiều người ưa chuộng, người ta dùng măng để làm dưa với mắm nêm, hay chiên, xào… với nhiều loại thịt như heo, bò gà, vịt, hải sản… ăn rất thơm ngon. Măng rừng luộc chín rồi xắt mỏng, ép cho ráo nước. Sau đó phi dầu phộng với tỏi đập dập cho thơm rồi cho măng vào trộn đều, cho đậu phộng rang đã giã vào, nêm thêm bột nêm vừa ăn, rắc thêm ít tiêu và rau thơm. Món nộm măng này xúc bánh tráng nướng ăn với cơm rất ngon miệng hoặc có thể làm món nhậu rất thú vị.

Hàng năm, huyện miền núi Đông Giang cung cấp hàng chục tấn măng cho thị trường TP. Đà Nẵng và khu vực lân cận. Nhờ nguồn măng này, mà đồng bào Cơ Tu nơi đây có loại "rau sạch" để ăn, bán lấy tiền, giải quyết công ăn việc làm, góp phần cải thiện đời sống, xóa đói giảm nghèo trên dãy Trường Sơn.