“Khu vườn vui vẻ” của lũ trẻ xóm Phao

Người giàu nhất xóm Phao

Dọc theo cầu Long Biên có một con dốc dẫn xuống một xóm nhỏ mà từ lâu vẫn được nhiều người dân ví như một "ốc đảo" giữa lòng Hà Nội. Đây là nơi cư ngụ của hơn 30 hộ dân với hơn 100 nhân khẩu. Xóm nhỏ ấy được đặt một cái tên mong manh, trôi nổi như phận đời những người dân đang sinh sống ở đây - xóm Phao.

Ở xóm Phao có một căn nhà tạm nhưng rộng rãi nằm lẩn khuất giữa vườn ổi tươi tốt. Đây là nơi cư ngụ của gia đình ông Nguyễn Đăng Được. Người được xem như "linh hồn" của xóm Phao này.

Ông Được năm nay đã qua cái tuổi 70, dáng người lùn, khuôn mặt khắc khổ, đôi mắt luôn nheo lại và đặc biệt nước da ông có màu đen nổi bật. Người dân nơi đây vẫn hay gọi ông bằng cái tên thân mật là ông Được "đen".

Ông Được quê gốc ở huyện Bố Trạch (tỉnh Quảng Bình) nhưng lại sinh ra ở Thái Lan. Gia cảnh khó khăn, lưu lạc từ nhỏ nên ông Được sớm phải mưu sinh bằng nhiều nghề: khuân vác, làm thuê, cuốc mướn…

Ông Được lưu lạc một mình đến Hà Nội ở cái tuổi ngoài 30. Tích góp được số tiền ít ỏi, ông thuê được một miếng đất nơi bãi giữa sông Hồng và cư ngụ luôn tại đây. Ông bảo, thời ấy, chưa có nơi ở trên đất như này, ông phải sống trên con thuyền, cuộc sống lênh đênh theo dòng nước.

Diện tích đất thuê, ông trồng trọt, chăn nuôi khai khẩn để vùng đất thêm trù phú. Thấy có thể mưu sinh được, nhiều người bèn cùng kéo đến sinh sống, làm ăn. Bãi giữa sông Hồng hiu quạnh ngày nào dần dần trở thành xóm Phao. Ông Được "đen" cũng được tín nhiệm, quý mến bầu làm "trưởng xóm".

Dưới sự dìu dắt của vị "trưởng xóm", xóm Phao dần đi vào nề nếp, tình hình an ninh trật tự ổn định, những phận người ở đây được cơ quan chức năng cho phép tạm trú nhưng không thuộc sự quản lý của bất cứ xã, phường nào của Thủ đô.

Những người dân sinh sống tại xóm Phao đa phần đều sống dưới thuyền, dựa vào con nước. Không ai có đất nên có muốn cũng không thể lên bờ dựng nhà cư trú được. Với những người dân ở xóm Phao này, ông Được "đen" là người "giàu có" nhất. Ông giàu cả về vật chất lẫn tình người.

Tìm cơ hội "lên bờ" cho lũ trẻ

Xóm Phao có hơn 30 hộ gia đình đang sinh sống với hơn 100 nhân khẩu. Mỗi hộ gia đình ở đây ông Được "đen" đều nắm trong lòng bàn tay. Gia đình có mấy người, làm nghề gì, ở khu vực nào về ông đều nắm được.

Những con người ở xóm Phao mỗi người một quê, một hoàn cảnh nhưng tất cả đều có một điểm chung là vì cuộc sống mưu sinh nên phải bám víu ở đây. Có gia đình đã sống ở đây 2-3 thế hệ.

Trước kia, phần vì không đủ giấy tờ, phần vì cuộc sống khó khăn quá nên hầu như những đứa trẻ sinh ra ở đây đều không được đến trường. "Ở cái thời đại này, không nhận được mặt con chữ, con số khó sống lắm nên tôi quyết định dựng lớp, gom nhặt sách về dựng nên một "thư viện" nhỏ để các cháu ít nhất cũng có thể biết đọc, biết viết", ông Được chia sẻ.

Nghĩ là làm, ông Được dùng mảnh đất thuê được, dựng lên một lớp học nhỏ. Không có người dạy, ông lại nhờ người quen liên hệ với nhóm tình nguyện của một vài trường đại học gần đó để mỗi tuần có người xuống dạy các em nhỏ học một buổi vào cuối tuần. Khi chúng đã biết đọc, biết viết, mỗi lần đi thu gom đồng nát, ông lại tâm sự về hoàn cảnh của các em để xin ủng hộ một ít sách cho các em về đọc và lập lên một "thư viện" nhỏ. Ông Được bảo: "Gọi là "thư viện" cho sang chứ đây thực chất chỉ là một tủ sách nhỏ với vài chục đầu sách đủ các thể loại để các cháu những lúc rảnh rỗi có thể ghé đến hoặc mượn về nhà để đọc".

Khi số lượng đầu sách đã được đọc hết, ông lại nhờ những người dân hay qua lại, bơi lội, thể dục ở đây quyên góp sách mới để thay đổi. Số sách cũ được ông gom, tặng lại cho những nơi cần. Chẳng thế mà cái "thư viện" nhỏ bé của gia đình ông luôn có những đầu sách mới cho các em nhỏ trong xóm đến đọc.

Nhờ công của ông Được "đen" mà giờ đây, những em nhỏ ở xóm Phao đều có thể đọc, tính toán được những thứ đơn giản. Khi những đứa trẻ đã có được cái chữ thì thiện tâm của vị trưởng xóm lại muốn đi xa hơn. Ông muốn những đứa trẻ sinh ra ở đây phải có được tờ giấy khai sinh, xác định gốc gác để có thể đến trường, có cơ hội được "lên bờ". "Tôi còn nhớ ngày trước, cứ mỗi đứa trẻ được sinh ra, ông Được đều đến tận nơi, truy hỏi, tìm hiểu gốc gác, quê quán của bố mẹ chúng để về tận nơi xác minh lý lịch, làm giấy khai sinh cho các cháu. Giờ đây, các cháu sinh ra đều đã được khai sinh tại phường Ngọc Thụy (quận Long Biên, Hà Nội) và đều được có cơ hội đến trường", một người dân tại xóm Phao chia sẻ.

Trong suốt cuộc trò chuyện, ánh mắt vị "trưởng xóm" thỉnh thoảng lại sáng bừng lên khi nói về những dự định sắp tới của mình. Ông chỉ tay ra khoảng đất rộng trước cửa nhà hồ hởi: "Tôi tính mở cho chúng (những đứa trẻ trong xóm) một sân chơi để chúng hạn chế chơi ở khu vực sông nước. Sân chơi này cũng tạm tạm rồi, một mình làm nên cứ túc tắc chú à, kiểu gì cũng sẽ xong".

Ông Được đặt tên cho cái sân chơi dành tặng trẻ em xóm Phao là "Khu vườn vui vẻ". Trong khu vườn ấy có bập bênh, có xích đu, thang leo ngoài trời... Tất cả những thứ đó đều do ông Được chế tạo từ những lốp xe ô tô cũ thu lượm về. Bên trên được ông làm giàn, trồng cây leo phủ kín khoảng sân để lấy bóng mát. "Con gái tôi trước cũng vì không có chỗ vui đùa, phải ra chơi ở sông nước nên không may bị đuối nước. Vì vậy tôi muốn các cháu nhỏ ở đây có được chỗ để vui đùa mỗi dịp cuối tuần", ông Được bần thần tâm sự.

Nhờ sự cố gắng của ông Được mà hiện tại hơn 30 đứa trẻ ở xóm Phao đều đã được đến trường. Người "trưởng xóm" với nước da đen sạm thỉnh thoảng lại đưa ánh mắt hướng về con sông Hồng đang vỗ từng đợt sóng đỏ ngầu vào sườn những nhà phao đang lênh đênh trên mặt nước như mong ước một cơ hội "lên bờ" cho tương lai những đứa trẻ ở cái xóm Phao này.