Mẹ già như chuối ba hương...

Quê tôi nghèo nên chắt chiu, từng cái dãi khoai cũng không bị bỏ phí, nhỏ vừa vừa thì nấu chung với cám cho lợn, nhỏ tí tẹo thì cho bò ăn thay cỏ. Bố và các anh chị tôi đang đóng gạch nên mẹ giao cho tôi phần việc trông nhà, chờ chị cả về nấu bữa cơm chiều. Trước khi đi, mẹ kéo ngọn rào tre chắn ngang giữa cổng, vừa để ngăn tôi không ra khỏi ngõ vừa để thông báo với mọi người rằng, cả nhà đi vắng. Làng tôi hồi xưa đơn giản thế, gần như không nhà nào có đôi cánh cổng. Có nhà khi đi vắng chỉ cần đặt ngang cổng một vài cành lá, báo hiệu. Ấy vậy mà chả bao giờ mất trộm. Mẹ tôi bảo, cái khoá là để khoá người ngay, chứ người gian thì không thể nào khoá được, cài khoá, đặt cành rào tre hay cành lá cũng là để tượng trưng thôi.

Không hiểu hôm ấy vì sợ bóng chiều mỗi lúc một buông xuống thật nhanh trong căn nhà và khu vườn vắng lặng hay một nỗi sợ hãi bản năng của đứa bé con khi xa mẹ mà tôi năn nỉ mẹ cho đi theo bằng được. Tất nhiên là mẹ tôi không cho. Đường đi đến ruộng rất xa mà trời lại đang nắng. Cũng như con bê con rúc vào vú mẹ nhiều quá rồi bị mẹ nó hất ra, tôi cuống cuồng tìm cách chui qua hàng râm bụt rồi chạy theo mẹ ra tới đầu làng. Ở đấy tôi vừa khóc, vừa gào mẹ mỗi lúc một to. Đến khi mẹ quay trở lại thì cổ họng tôi đã khản đặc, nước mũi, nước dãi và nước mắt trộn lẫn vào nhau đặc quánh. Mẹ không đánh đòn nữa mà ôm tôi vào lòng, dỗ dành, âu yếm. Chỉ chờ có thế, tôi chúi vào lòng mẹ, nấc lên từng tiếng để đón nhận một cảm giác bình an, ấm áp tràn ngập khắp tâm hồn.

Năm tôi lên 9, một trận ốm khiến tôi sốt li bì 3 ngày liên tục. Bình thường tôi vẫn là đứa ăn cơm rất khỏe nhưng cơn sốt khiến miệng mồm đắng nghét, ly nước chanh đường mẹ đưa, tôi phải cố gắng mới uống hết. Nhà không có sẵn đồng tiền và cũng chẳng có thứ gì đáng giá, mẹ chỉ còn biết đội đi chợ thùng thóc để thuốc thang cho tôi. Nhưng dù mẹ có làm món thịt lợn kho dừa, là món mà tôi thích nhất, tôi cũng không muốn ăn. Mẹ lại ngồi bên, cầm bát cơm xúc từng muỗng dỗ dành, tôi thấy mình như thằng bé con năm nào, vừa nuốt cơm ngon lành vừa làm nũng mẹ. Ngày một, ngày hai, bệnh tình của tôi từ từ thuyên giảm. Lúc ấy đang giữa vụ cấy tháng 5, trời nóng như đổ lửa, chốc chốc mẹ lại thay khăn ướt trên trán để tôi hạ sốt. Trưa ngày thứ tư, tranh thủ lúc trời đang đứng bóng, mẹ ngồi quạt, hát ru cho tôi ngủ.

Dù đã lớn hay mãi tận sau này tôi vẫn thích nghe mẹ hát ru. Những khúc hát ru thấm đẫm vào xương thịt, vào tâm hồn tôi từ tấm bé. Và rồi tôi ngủ thiếp đi từ lúc nào không biết. Khi tôi thức dậy, bóng nắng đã chạy ra ngoài hàng hiên khá xa, nhà vắng lặng. Ngoài vườn tiếng chim hót líu lo, đôi chim bố mẹ đang tập cho bầy chim non chuyền từ cành cam sang cành ổi. Những cơn gió từ phía bờ ao thổi vào khiến tôi cảm thấy dịu mát, người trở nên nhẹ tênh. Tự nhiên một nỗi buồn bỗng tràn ngập trong lòng. Nỗi buồn ấy mỗi lúc một mênh mông, cùng với nó là nỗi tủi thân và nhớ mẹ vô cùng. Cho đến bây giờ, thi thoảng trong buổi xế chiều, tôi vẫn gặp nỗi buồn ấy, một nỗi buồn mênh mang và nhớ mẹ da diết. Những lúc ấy tôi chỉ muốn chạy về bên mẹ, ôm lấy đôi bàn tay đã suốt một đời tảo tần vì chồng, vì con, vì cháu để cảm nhận tình yêu thương vô bờ bến của mẹ.

Từ ngày vợ chồng tôi sinh cháu thứ hai, mẹ chính thức vào miền Nam "công tác". Ngoài 70 tuổi, việc di chuyển giữa Thái Bình và Long An không dễ dàng gì. Nhưng thương con dâu công tác suốt ngày, con trai bộ đội thì đi biền biệt trên tuyến đầu biên giới, thương các cháu còn quá nhỏ để có thể tự lo liệu, mẹ tình nguyện dành hết tình yêu và sức lực tuổi già để vun đắp cho tổ ấm gia đình tôi. Có mẹ, chúng tôi có đủ mọi thứ trên cuộc đời này, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Hai đứa nhỏ được bà nội chăm lo từ miếng ăn, giấc ngủ, nhắc nhở việc học hành. Buổi tối chúng cứ quấn lấy bà để nghe chuyện cổ tích rồi lăn ra ngủ trong lời ru của nội. "Một mẹ già bằng ba rào giậu", có mẹ, ngôi nhà nhỏ của chúng tôi an lành, ấm áp.

Trong nhiều năm rồi tôi thấm thía một câu ca dao: "Mẹ già như chuối ba hương/Như xôi nếp một, như đường mía lau". Có nhiều cách hiểu khác nhau xung quanh câu ca dao này, riêng tôi vẫn nghĩ, chuối ba hương, xôi nếp một, đường mía lau đều là những sản vật quý của trời đất và thời gian thưởng thức những thứ quý giá ấy chỉ mang tính thời điểm. Tôi vẫn thường nói với người bạn đời của mình rằng, những điều quý giá nhất trong cuộc đời này đang hiện hữu trong ngôi nhà của chúng ta, không thuộc về quá khứ, càng không phải ở tương lai. Và mẹ mãi mãi là điều quý giá nhất. Hãy thực hành tình yêu thương với điều quý giá nhất ấy như lời dạy của một vị thiền sư, ngồi bên mẹ và nói với mẹ rằng: Mẹ ơi, con yêu mẹ vô cùng!