Miệt mài bên khung cửi để giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Ở huyện vùng cao Lâm Bình (tỉnh Tuyên Quang) từ bao đời nay, những người phụ nữ các dân tộc Tày, Mông, Dao, Pà Thẻn… vẫn luôn miệt mài bên khung cửi để giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Từ đôi bàn tay khéo léo, các chị đã dệt nên những tấm thổ cẩm vô cùng đặc sắc.

Sắc màu thổ cẩm trên vùng đất Lâm Bình 

Ở huyện vùng cao Lâm Bình (tỉnh Tuyên Quang) từ bao đời nay, những người phụ nữ các dân tộc Tày, Mông, Dao, Pà Thẻn… vẫn luôn miệt mài bên khung cửi để giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Từ đôi bàn tay khéo léo, các chị đã dệt nên những tấm thổ cẩm vô cùng đặc sắc.

Sản phẩm thổ cẩm truyền thống của đồng bào các dân tộc dệt ra để làm váy, áo, làm chăn gối và một số vật dụng trong sinh hoạt gia đình. Hiện nay, đồng bào còn làm thêm các đồ lưu niệm như chăn, mũ, khăn quàng, túi… phục vụ du lịch, tăng thêm nhập cho gia đình.

Ở Lâm Bình, theo phong tục của một số dân tộc, trước khi đi lấy chồng, cô dâu phải tự tay thêu dệt được những tấm thổ cẩm để làm quà cưới biếu cha mẹ, người thân bên nhà chồng.

Nghệ nhân Phùng Thị Tâm, dân tộc Dao, ở thôn Noong Cuồng, xã Phúc Sơn, Lâm Bình chia sẻ: Đối với thổ cẩm của đồng bào Dao, để thêu được một bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Dao đỏ hoàn chỉnh, phải mất mấy tháng trời. 

Từ chiếc khăn đội đầu, áo, yếm đến dây thắt lưng… đều được thêu bởi những họa tiết, hoa văn mô phỏng hình cỏ cây, hoa lá, con vật gần gũi với cuộc sống của người dân như hình quả trám, hình cây thông, hình chữ thập... Bởi, ẩn sâu trong mỗi đường nét, hoa văn, màu sắc là những quan niệm về thế giới tự nhiên, xã hội.

"Có những hoa văn thêu rất khó, đó là những đường thêu vắt chéo, chồng nhau tạo nên những họa tiết hình cây cối, hoa lá… đòi hỏi người thêu dệt phải là người tỉ mỉ, khéo léo, có kỹ năng kinh nghiệm thêu thùa nhiều năm", Nghệ nhân Phùng Thị Tâm cho biết.

Có lẽ vậy, mà mỗi một tấm thổ cẩm do các nghệ nhân chế tác, cũng giống như một tác phẩm nghệ thuật.

Còn với đồng bào Pà Thẻn, thổ cẩm có những nét rất riêng, có giá trị thẩm mỹ cao, được thể hiện bởi sự kết hợp nhiều màu sắc và những nét hoa văn độc đáo, với sự trang trí bằng nhiều kiểu dáng khác nhau. Kết hợp với màu đỏ chủ đạo, là những tấm vải trắng và đen, xen kẽ những đường hoa văn với các màu xanh, vàng... tạo nên bộ trang phục hài hòa.

Quyết tâm làm sống lại nghề

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Lâm Bình Nguyễn Văn Hiền: Để bảo tồn trang phục truyền thống trước nguy cơ mai một, thời gian qua chính quyền địa phương, đoàn thể cùng sự quyết tâm nỗ lực của đồng bào, đã đang và sẽ làm sống lại nghề. Chính quyền địa phương đã phối hợp với các nghệ nhân, tổ chức các lớp truyền dạy dệt thổ cẩm. Qua lớp học, các em được hướng dẫn thực hiện thành thạo nghề dệt, rèn kỹ năng thêu và cho ra các sản phẩm đẹp, chất lượng tốt hơn.

Bên cạnh đó, hàng năm huyện Lâm Bình còn tổ chức các cuộc thi dệt thổ cẩm để nâng cao tay nghề, giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống.

Việc bảo tồn và phát huy được nghề dệt thổ cẩm truyền thống, không chỉ giữ gìn được giá trị văn hóa, mà còn tạo điều kiện tích cực cho Lâm Bình phát triển du lịch cũng như tạo sinh kế bền vững và nâng cao thu nhập cho đồng bào.