1001 tác dụng ít người biết đến của mãng cầu xiêm đối với sức khỏe

Mãng cầu xiêm có tên khoa học Annona muricata L., họ mãng cầu Annonaceae và tên tiếng anh là  Soursop (Graviola). Cây mãng cầu xiêm nhỡ cao 5-10m. Cành có nhiều mấu, màu xám nâu, bề mặt nhẵn. Lá hình mũi mác - trái xoan, mọc so le, rộng 3-5cm và dài 10-12cm. Gốc lá cây mãng cầu xiêm dạng thuôn, đầu tù, mặt trên sẫm bóng, mặt dưới nhạt, cuống lá nhẵn.

Quả mãng cầu xiêm có hình trái tim hoặc hình cầu dài, hơi dẹt với các nốt sần gai nhọn ứng với các múi bên trong quả. Thịt quả màu trắng ngà, vị ngọt hơi chua và hạt quả có màu đen. Mùa mãng cầu xiêm thường vào tháng 6 đến tháng 9 dương lịch (gọi là mùa thuận) và mùa nghịch là từ tháng 1 đến tháng 3 dương lịch.

1. Giá trị dinh dưỡng của mãng cầu xiêm

Một khẩu phần mãng cầu xiêm khoảng 100g chứa:

- 66 calo

- 1g đạm

- 16,8g tinh bột

- 3,3g chất xơ

- 34% RDI vitamin C

- 8% RDI kali

- 5% RDI magie

- 5% RDI thiamine.

Vì thế khi hỏi "ăn mãng cầu xiêm có béo không" thì câu trả lời là không, loại quả này ít calo nhưng lại nhiều dinh dưỡng và khoáng chất như chất xơ và vitamin C. Ngoài ra mãng cầu xiêm cũng chứa một lượng nhỏ niacin, riboflavin, folate, kẽm, đồng, phốt pho, canxi và sắt cùng vitamin nhóm B như B1, B2 và B3.

Điều thú vị hơn cả là nhiều bộ phận của quả mãng cầu xiêm được ứng dụng trong các bài thuốc, bao gồm cả lá, quả và thân cây. Thậm chí là trong nấu ăn, chăm sóc da. 

2. Lợi ích của mãng cầu xiêm với sức khỏe

Trong những năm gần đây các nghiên cứu về lợi ích của mãng cầu xiêm đối với sức khỏe cũng phổ biến hơn. Một số nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm thậm chí còn phát hiện ra rằng quả mãng cầu xiêm có thể giúp ích trong việc giảm viêm hay giúp làm chậm sự phát triển của ung thư.

Theo Đông Y, mãng cầu xiêm là loại quả tính mát, vị chua ngọt quy kinh can, đàm có tác dụng bổ âm, bổ huyết, dưỡng can huyết, lợi kinh nguyệt, giải nhiệt độc huyết. Dưới đây là một số tác dụng của mãng cầu xiêm đối với sức khỏe dựa trên các nghiên cứu khoa học công bố trên NCBI.

2.1. Tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa

Nhiều lợi ích được báo cáo của mãng cầu xiêm là nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao. Chất chống oxy hóa là những chất giúp trung hòa các gốc tự do có hại có thể gây tổn thương cho tế bào; giảm nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính như tim mạch, ung thư và tiểu đường.

Một nghiên cứu trong ống nghiệm đã xem xét các đặc tính chống oxy hóa của mãng cầu xiêm và thấy rằng nó có thể bảo vệ chống lại tác hại do các gốc tự do gây ra nhờ chứa một số hợp chất thực vật như luteolin, tanin, saponin, phytosterol, flavonoid, antraquinon, quercetin và tangeretin. Tuy nhiên vẫn cần nhiều nghiên cứu với số liệu cụ thể trên người hơn.

2.2. Chống viêm

Theo một nghiên cứu năm 2014 trên động vật gặm nhấm thì mãng cầu xiêm có đặc tính chống viêm giúp giảm đau nên các nhà nghiên cứu cho rằng việc ứng dụng mãng cầu xiêm trong các bài thuốc dân gian để giảm đau và viêm có thể đem lại hiệu quả hỗ trợ tốt.

Viêm là một phản ứng miễn dịch bình thường của cơ thể đối với chấn thương, tuy nhiên ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy viêm mãn tính có thể góp phần gây ra bệnh. Mặc dù các nghiên cứu chỉ giới hạn trên động vật nhưng điều này có thể đặc biệt hữu ích trong nghiên cứu điều trị rối loạn viêm như viêm khớp.

Tuy vậy thì tùy từng tình trạng khác nhau mà bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị nếu muốn sử dụng bài thuốc từ mãng cầu xiêm để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

2.3. Giúp hạ đường huyết

Mãng cầu xiêm đã được chứng minh là giúp điều chỉnh lượng đường trong máu khi nghiên cứu trên loài chuột mắc tiểu đường được tiêm chiết xuất mãng cầu xiêm trong hai tuần. Kết quả cho thấy những con chuột nhận được chiết xuất mãng cầu xiêm có lượng đường trong máu thấp hơn 5 lần so với nhóm không được điều trị.

Một nghiên cứu khác cho thấy chiết xuất mãng cầu xiêm giúp giảm lượng đường trong máu tới 75% đối với chuột mắc tiểu đường type 2. Tuy vậy thì nghiên cứu này sử dụng chiết xuất mãng cầu xiêm ở nồng độ đậm đặc vượt xa với những gì bạn có thể nhận được khi ăn quả mãng cầu xiêm bình thường.

Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn nhưng những phát hiện này cũng cho thấy được tiềm năng của mãng cầu xiêm đối với người mắc bệnh tiểu đường khi bổ sung vào chế độ ăn uống lành mạnh và kết hợp với lối sống khoa học.

2.4. Chống lại vi khuẩn

Ngoài đặc tính chống oxy hóa thì một công dụng khác của mãng cầu xiêm đối với sức khỏe đó là chứa các đặc tính kháng khuẩn mạnh.

Cụ thể các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy chiết xuất mãng cầu xiêm với nồng độ khác nhau có khả năng tiêu diệt hiệu quả nhiều loại vi khuẩn bao gồm chủng gây viêm nướu, sâu răng và nhiễm trùng nấm men; vi khuẩn gây bệnh tả và nhiễm trùng Staphulococcus (nhiễm khuẩn tụ cầu vàng).

Tuy vậy nồng độ chiết xuất trong nghiên cứu đậm đặc hơn nhiều so với chế độ ăn uống thông thường mà cơ thể nhận được nên cần nhiều nghiên cứu sâu hơn để đánh giá công dụng kháng khuẩn tiềm ẩn của mãng cầu xiêm trên người.

2.5. Ổn định huyết áp

Huyết áp cao có thể dẫn tới các vấn đề nghiêm trọng như bệnh tim. Một yếu tố thúc đẩy gây ra huyết áp cao là lượng natri. Kali giúp cơ thể loại bỏ natri và giảm căng thẳng trong thành mạch máu từ đó giúp giảm huyết áp.

Toàn bộ quả mãng cầu xiêm cung cấp tới 1/3 - 1/2 lượng kali được khuyến nghị hàng ngày nên thích hợp để ổn định huyết áp phòng ngừa các cơn đau tim.

2.6. Ngăn ngừa vết loét

Một nghiên cứu năm 2014 trên loài gặm nhấm cho kết quả rằng mãng cầu xiêm giúp chống loét, bảo vệ niêm mạc dạ dày và ngăn ngừa các gốc tự do gây hại cho đường tiêu hóa bao gồm dạ dày, thực quản và ruột non.

2.7. Đặc tính chống ung thư tiềm năng

Mặc dù hầu hết các nghiên cứu về mãng cầu xiêm trong chống lại và ngăn ngừa ung thư chỉ trong ống nghiệm nhưng các kết quả cho thấy chiết xuất từ lá mãng cầu xiêm giúp giảm kích thước khối u ung thư vú, ngăn chặn sự hình thành tế bào ung thư bạch cầu và tiêu diệt tế bào ung thư nhờ khả năng giúp tăng tế bào T.

Tuy vậy còn quá sớm để kết luận chắc chắn về điều này khi chưa có các nghiên cứu được thực hiện trên người.

3. Ai không nên ăn mãng cầu xiêm?

Theo Healthline, ngoài việc quan tâm tới vấn đề ăn mãng cầu xiêm có tác dụng gì thì bạn cũng cần lưu ý một số nhóm người không nên hoặc cần thận trọng khi ăn mãng cầu xiêm, bao gồm:

- Người đang có các vấn đề sức khỏe tại gan và thận

- Người đang sử dụng thuốc điều trị cao huyết áp và tiểu đường. Theo Cleveland Clinic thì do các hợp chất trong chiết xuất mãng cầu xiêm và trà khiến tác dụng của các loại thuốc bị tăng lên khiến huyết áp bị sụt giảm nghiêm trọng hoặc giảm lượng đường huyết dưới ngưỡng ổn định

- Người bị Parkinson

Các loại trà và chiết xuất mãng cầu xiêm được bán trên thị trường chưa được thông qua và quản lý bởi FDA, nếu sử dụng với liều lượng lớn có thể gây độc với các triệu chứng như bệnh Parkinson như: co cứng cơ bắp, tâm trạng thay đổi, di chuyển chậm chạp hơn, mắt kém linh hoạt, mất cân mằng cơ thể. Nên với người bị Parkinson, mãng cầu xiêm có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng của họ.

- Người đang mang thai và đang cho con bú.

Các nhóm người kể trên nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi ăn để đảm bảo an toàn.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng không được ăn hạt mãng cầu xiêm. Hạt mãng cầu xiêm chứa chất độc, theo Medical News Today thì loại chất này làm tăng nguy cơ bị Parkinson cũng như các nguy hại khác cho sức khỏe.

4. Cách làm trà từ quả mãng cầu xiêm cực ngon

Trà mãng cầu xiêm đang "làm mưa làm gió" trên các trang mạng xã hội được đánh giá là thức uống ngon, mát, giúp giải nhiệt cho mùa hè. Dưới đây là cách làm trà mãng cầu cực đơn giản tại nhà:

- Nguyên liệu chuẩn bị: mãng cầu tươi, đường trắng (tùy khẩu vị mà bạn có thể chuẩn bị ít hoặc nhiều), trà khô và quất tươi.

- Cách thực hiện:

+ Bước 1: Lột vỏ mãng cầu, bỏ hạt và xé nhỏ phần cùi và trộn với một lượng đường tùy sở thích ngâm trong khoảng 1 giờ để cùi mãng cầu ngấm đều

+ Bước 2: Pha trà bằng nước sôi, ủ trong 5 phút và thêm đường khi còn nóng để đường tan nhanh hơn

+ Bước 3: Cho đá, mãng cầu đã ngâm và trà vào bình lắc đều để các nguyên liệu quyện lại với nhau. Vắt thêm nửa quả quất tươi để gia tăng hương vị.

Để ngon hơn bạn có thể cho phần mãng cầu ngâm đường vào tủ lạnh.

Ngoài trà mãng cầu xiêm thì sinh tố mãng cầu, mứt mãng cầu xiêm, mãng cầu xiêm dầm đá, kem mãng cầu cũng được nhiều người yêu thích nhờ hương vị thơm ngon, chua ngọt đan xen hấp dẫn.