200 đôi giày đỏ để phản đối bạo lực với phụ nữ tại Mexico

Màu đỏ là màu máu của những người vô tội

Các nhà hoạt động nữ quyền đang đặt hàng nghìn đôi giày màu đỏ tại quảng trường Zocalo ở thủ đô Mexico City (Mexico) để kêu gọi sự quan tâm tới tình trạng bạo lực chống phụ nữ ở quốc gia này. Sự kiện này là hoạt động mới nhất của phong trào chống bạo lực đối với phụ nữ trên toàn thế giới, đồng thời lên án sự bất lực của các chính phủ trong giải quyết tình trạng bạo lực nhắm vào phụ nữ. "Những đôi giày đại diện cho sự vắng mặt, hình tượng hóa sự mất mát. Màu đỏ là màu máu những người vô tội và cũng là tiếng nói của tình yêu", nghệ sĩ 60 tuổi Elina Chauvet chia sẻ. Em gái của bà Elina đã bị chồng sát hại năm 2009 trong một vụ bạo lực gia đình.

Bất chấp cam kết đanh thép không dung thứ cho bạo lực chống lại phụ nữ của Tổng thống Andrés Manuel López Obrador khi nhậm chức tháng 12/2018, những người chỉ trích cho rằng chính quyền Mexico không đạt được nhiều thành tích trong giải quyết cuộc khủng hoảng bạo lực. "Trái lại, họ đang tiếp tục giết chúng tôi", nhà hoạt động vì phụ nữ Elizabeth Machuca Campos nói. Bà Elizabeth Machuca có chị gái bị bạn trai sát hại năm 2017. Lần này, bà mang đến quảng trường Zocalo một bức ảnh chân dung của chị gái Eugenia Machuca Campos và đôi giày chị gái bà đi khi tìm thấy xác.

Bạo lực đối với phụ nữ là vấn đề nhức nhối tồn tại trong hàng chục năm qua ở Mexico. Mexico được Liên hợp quốc xếp thứ 2 trong danh sách các quốc gia Mỹ Latinh nguy hiểm nhất đối với nữ giới, sau Brazil. 10 phụ nữ và trẻ em gái bị sát hại mỗi ngày ở nước này, cứ 4 phụ nữ Mexico thì có 3 người là nạn nhân của sự ngược đãi, bạo lực gia đình. Số vụ việc được xử lý chỉ khoảng 10%. Sự tăng vọt tình trạng bạo lực phụ nữ là do ảnh hưởng nặng nề của các cuộc chiến ma túy, tương tự như những gì đang xảy ra ở Colombia, Guatemala và El Salvador. Phụ nữ trong khu vực xung đột thường được xem là "lãnh thổ" để được chinh phục. Cưỡng hiếp và giết phụ nữ là một cách để đe dọa các băng nhóm đối thủ và người dân địa phương.

Theo thống kê, đã có 3.662 vụ giết hại nhắm vào phụ nữ đã xảy ra tại Mexico trong năm 2018. 1.817 phụ nữ bị sát hại, 200 phụ nữ bị bắt cóc ở Mexico trong khoảng từ tháng 1 đến tháng 7/2019. Riêng tháng 3/2019, cảnh sát Mexico đã nhận được 56.590 đơn tố cáo về bạo lực gia đình, tăng 16% so với tháng 2/2019. Theo thống kê của Hiệp hội phụ nữ quốc gia Mexico, hằng năm có 120.000 vụ hãm hiếp phụ nữ, trong đó có 106.000 vụ không hề bị trừng phạt. Trong số 14.000 vụ xử án có gần 4.000 vụ các thủ phạm bị kết án chưa tới 14 tháng tù. "Bạo lực đối với phụ nữ không phải là một bệnh dịch, đó là một đại dịch ở Mexico", Cơ quan phụ nữ Liên hợp quốc (UN Women) nhận định.

Khó tìm thấy công lý

Gần đây hai cô gái tuổi teen bị một nhóm cảnh sát cưỡng bức. Ngày 3/8/2019, sự việc gây phẫn nộ trong dư luận sau khi công tố viên Ernestina Godoy của thành phố thừa nhận rằng các cảnh sát liên quan chưa bị bắt và truy tố vì nhà chức trách đang chờ nạn nhân nhận dạng thủ phạm. Hàng trăm người biểu tình, chủ yếu là phụ nữ đã hô vang khẩu hiệu "công lý'' để phản đối tình trạng bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái. Đến ngày 8/8/2019, một thiếu nữ 16 tuổi cáo buộc một cảnh sát cưỡng hiếp cô tại bảo tàng nhiếp ảnh quốc gia ở trung tâm thủ đô. Cảnh sát này bị bắt ngay sau đó. Các nhà hoạt động chỉ trích hệ thống tư pháp Mexico đưa ra những hình phạt quá nhẹ đối các vụ giết người mà nạn nhân là phụ nữ. Trong một vụ án cưỡng hiếp và giết người xảy ra năm 2016, thủ phạm chỉ bị kết án 5 năm tù. "Thật không may, không ở đâu phụ nữ được an toàn. Từ chính phủ này tới chính phủ khác, tình hình không hề thay đổi và chẳng có tiến triển gì", bà Sacrisanta Mosso Rendon, mẹ của thiếu nữ bị sát hại tại nhà riêng năm 2016, nói.

Các nhà lập pháp Mexico đã phê duyệt Luật chống bạo lực đối với phụ nữ từ năm 2007 và chính phủ cũng thành lập cảnh báo bạo lực giới. Công cụ này nhằm mục đích huy động chính phủ quốc gia, tiểu bang và địa phương nỗ lực bắt thủ phạm và giảm số vụ giết người. Tuy nhiên, trên thực tế, cảnh báo này chưa bao giờ được thực hiện. Nhiều người nghi ngờ các biện pháp như vậy sẽ không thể phát huy hiệu quả tại một đất nước mà hệ thống tư pháp quá tải, yếu kém và thường xuyên tham nhũng.

Những người ủng hộ nạn nhân của bạo lực gia đình cảnh báo rằng việc cắt giảm kinh phí cho các nhà tạm lánh sẽ khiến phụ nữ và trẻ em gặp nhiều nguy hiểm hơn. 29% các nhà tạm lánh cho biết họ không nhận được kinh phí hỗ trợ trong 6 tháng cuối năm 2019. Liên minh châu Âu (EU) và Liên hợp quốc tại Mexico đang quyết tâm hỗ trợ nước này loại bỏ bạo lực đối với phụ nữ. Khoản đầu tư 7,7 triệu USD, được gọi là Sáng kiến Spotlight, sẽ nhắm vào 3 khu vực có tỷ lệ bạo lực cao đối với phụ nữ là Mexico City, Chihuahua và Guerrero. Theo EU, mục tiêu của sáng kiến là thiết kế những không gian công cộng an toàn hơn cho phụ nữ, tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận với các dịch vụ công lý và bảo vệ và giúp thay đổi nhận thức của phụ nữ trong gia đình và trong xã hội.