Ả Rập Xê Út: "Điểm nóng" ma túy ở Trung Đông

Hồi tháng Tư vừa qua, một vụ giết người kinh hoàng do ma túy ở Ả Rập Xê Út đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông. Một người đàn ông ở miền Đông nước này đã đốt nhà trước bữa ăn iftar - bữa ăn kết thúc Tháng ăn chay Ramadan khiến 4 thành viên trong gia đình thiệt mạng. Cảnh sát cho biết người này chịu ảnh hưởng của shabu, một loại methamphetamine (chất có trong ma túy đá), theo tài liệu địa phương.

Các phương tiện truyền thông Ả Rập Xê Út gần đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề gia tăng sử dụng ma túy. Một nhà bình luận mô tả việc vận chuyển ma túy đến vương quốc này là "cuộc chiến mở chống lại chúng ta, nguy hiểm hơn bất kỳ cuộc chiến nào khác".

Hôm thứ Tư (31/8), nhà chức trách Ả Rập Xê Út công bố vụ thu giữ ma túy bất hợp pháp lớn nhất trong lịch sử nước này sau khi gần 47 triệu viên amphetamine (một loại ma túy) được giấu trong lô hàng bột mì tại một nhà kho ở thủ đô Riyadh.

Vụ việc đã chứng minh Ả Rập Xê Út ngày càng đóng vai trò như thủ phủ ma túy của Trung Đông, thúc đẩy nhu cầu và trở thành điểm đến chính của những kẻ buôn lậu từ Syria và Lebanon. Vương quốc này cũng cho rằng họ là một trong những điểm đến lớn nhất và sinh lợi nhất về ma túy trong khu vực và tình trạng đó chỉ ngày càng gia tăng.

Trong vụ thu giữ ma túy vừa qua, mặc dù các nhà chức trách không nêu rõ tên và nguồn gốc, nhưng Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) trước đây cho biết "các báo cáo về vụ thu giữ amphetamine từ các quốc gia ở Trung Đông tiếp tục chủ yếu đề cập đến các viên Captagon".

Captagon ban đầu là tên thương hiệu của một loại thuốc có chứa chất kích thích tổng hợp fenethylline. Mặc dù không còn được sản xuất hợp pháp nhưng thuốc giả có tên Captagon vẫn thường xuyên bị thu giữ ở Trung Đông, theo Trung tâm Giám sát Ma túy và Nghiện ma túy Châu Âu.

Các vụ buôn bán ma túy Captagon ở Ả Rập Xê Út và quanh khu vực gia tăng theo thời gian. Cuối tháng 8, một thuyền của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Mỹ đã thu giữ 320 kg viên nén amphetamine và gần 3.000 kg nhựa cần sa trị giá hàng triệu đô la từ một tàu đánh cá ở Vịnh Oman.

Theo Vanda Felbab-Brown, thành viên Viện Brookings ở Washington, Captagon, phổ biến ở Ả Rập Xê Út cách đây 15 năm nhưng đã phát triển mạnh mẽ hơn trong 5 năm qua và có lẽ đã trở nên phổ biến như cần sa. Một trong những lý do khiến Captagon được sử dụng rộng rãi là "vì nguồn cung cấp hiện nay chủ yếu đến từ Syria", nơi nó được sản xuất "ở quy mô công nghiệp trong các nhà máy hóa chất từ chế độ Assad".

Caroline Rose, nhà phân tích cấp cao tại Viện New Lines ở Washington chuyên nghiên cứu về buôn bán Captagon, cho biết: "Các đặc tính dạng amphetamine của Captagon được sử dụng như một cơ chế đối phó có thể hỗ trợ người dùng trong việc ngăn chặn cơn đói do tình trạng mất an ninh lương thực và tạo cảm giác hưng phấn giúp giảm căng thẳng do chấn thương".

Tầm quan trọng của giáo dục và cai nghiện

Trong khi nhựa cần sa và lá khat cũng là những loại ma túy phổ biến ở Ả Rập Xê Út, amphetamine lại phổ biến trong giới trẻ. Theo Rose, ở những thị trường tiêu dùng giàu có hơn, loại ma túy này có một sức hấp dẫn khác, phục vụ như một hoạt động giải trí khi số lượng thanh niên phải vật lộn với buồn chán trong bối cảnh thất nghiệp tràn lan và thiếu cơ hội tiếp cận các hoạt động tiêu khiển ngày càng tăng. Một số người dùng biện minh rằng captagon ít chất cấm hơn so với các loại mạnh hơn như thuốc phiện và cocaine.

Vì nhiều người trẻ ở Ả Rập Xê Út sử dụng ma túy do cảm thấy buồn chán và thiếu cơ hội giao lưu, nên các quyền tự do tăng cường được đưa ra bởi Thái tử Mohammed bin Salman có thể giúp giảm thiểu sử dụng ma túy. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải giáo dục những người trẻ tuổi, Felbab-Brown cho biết.

Trong vài năm qua, một số trung tâm cai nghiện ma túy đã mọc lên trên khắp vương quốc sau khi chính phủ bắt đầu cấp phép cho các cơ sở tư nhân. Khalid Al Mashari, Giám đốc điều hành của Qaweem - một trong những trung tâm cai nghiện đầu tiên, cho biết khoảng 4 hoặc 5 trung tâm đã được mở trong 2 năm qua. Đó là minh chứng cho việc chính phủ công nhận tầm quan trọng của việc cai nghiện, nhưng nó cũng cho thấy vấn đề này đang gia tăng. "Nhưng ít nhất bây giờ mọi người đã có một lựa chọn, thay vì phải đến các nước láng giềng để tìm cách cai nghiện", Mashari nói.

Theo Rose, mặc dù có các trung tâm cai nghiện nhưng rất ít thông điệp về sức khỏe cộng đồng hoặc chiến dịch nâng cao nhận thức về captagon được tuyên truyền. Trong khi đó, Felbab-Brown cho biết các chính sách về ma túy ở Trung Đông hướng đến những phản ứng cứng rắn nhất. "Không giống như các khu vực lớn trên thế giới tránh xa các chính sách cứng nhắc và không hiệu quả hoặc hoàn toàn phản tác dụng, Trung Đông thường xuyên củng cố các chính sách đó. Bỏ tù người sử dụng ma túy là không hiệu quả và phản tác dụng".