Agnes Sithole - người hùng đấu tranh chống lại luật hôn nhân phân biệt giới tính ở Nam Phi

Với cuộc hôn nhân gần 50 năm, Agnes luôn cố gắng nỗ lực làm việc và đóng góp cho gia đình. Ở tuổi 72, Agnes Sithole đưa chồng ra tòa để ngăn ông bán nhà mà không có sự đồng thuận của mình. Trong quá trình này, bà đã tìm hiểu các luật lệ hàng thập kỷ để giữ lại những tài sản hợp pháp của bản thân.

Năm 1972, Agnes kết hôn với Gideon, người yêu thời trung học. Người phụ nữ nhận thức sâu sắc rằng, cuộc hôn nhân của mình sẽ gặp khó khăn. Sau đó, bà nhanh chóng nhận ra bản thân luôn "nhắm mắt làm ngơ" trước cuộc hôn nhân không có sự chung thủy từ chồng trong hàng thập kỷ.

Bà nói: "Ông ấy hết lần này đến lần khác có những mối quan hệ ngoài luồng. Điều đó chưa bao giờ ảnh hưởng đến tôi cho đến giữa năm 2016 và 2017, khi ông ấy muốn bán tất cả tài sản của cả hai. Ông ấy trả lời rằng đó là nhà và tài sản của ông ấy. Không có thứ gì thuộc về tôi".

Đối mặt với việc mất nhà, năm 2019, Agnes quyết định đấu tranh tại tòa án Nam Phi, điều hiếm thấy đối với một phụ nữ da đen ở thế hệ bà.

"Lúc đó tôi 72 tuổi, tôi sẽ đi đâu và bắt đầu từ đâu? Vì vậy, lựa chọn duy nhất của tôi là tranh đấu hoặc ra đường sống ở độ tuổi này. Tôi nghĩ rằng tính cấp thiết của vấn đề khiến tôi trở nên dũng cảm. Nếu không, có lẽ tôi đã không làm được".

Phụ nữ không có sự lựa chọn

Vào thời điểm Agnes kết hôn, các cặp vợ chồng da đen Nam Phi ở trong hệ thống "ngoài cộng đồng tài sản", cho phép đàn ông nắm tất cả các quyền về tài sản.

Agnes giải thích, vào thời điểm đó, phụ nữ không được đưa ra bất kỳ sự lựa chọn nào, điều đó có nghĩa là kết hôn "ngoài cộng đồng tài sản" hoặc hoàn toàn không kết hôn.

Năm 1988, một sửa đổi trong Đạo luật Tài sản Hôn nhân cho phép các cặp vợ chồng da đen thay đổi tình trạng tài sản hôn nhân thành "trong cộng đồng", trao quyền sở hữu bình đẳng cho phụ nữ. Tuy nhiên, điều này không được mặc định thay đổi. Theo đó, phụ nữ da đen phải được sự đồng ý của chồng, nộp đơn đăng ký trong vòng hai năm.

"Chúng tôi biết luật đã thay đổi và nghĩ rằng sẽ được áp dụng với tất cả mọi người. Sau đó, khi tôi biết được sự thật, đó là lúc tôi nhận ra rằng tôi sẽ phải đấu tranh với điều này".

Quyết tâm làm việc để con được đến trường

Agnes sinh ra ở Vryheid, một thị trấn khai thác than nhỏ ở phía bắc KwaZulu-Natal. Bà sinh ra trong một gia đình nghèo, bố mẹ đều là những người lao động. Họ luôn là tấm gương tốt cho con cái.

"Chúng tôi thường đến nhà thờ vào mỗi cuối tuần. Khi lớn lên tôi hiểu được rằng người Công giáo không được phép ly hôn, ngay cả khi hôn nhân không suôn sẻ. Tôi không muốn tái hôn hoặc để con tôi lớn lên mà không có cả cha lẫn mẹ ở nhà, đó là tất cả những gì tôi biết".

Bất chấp những thử thách, Agnes chứng kiến bố mẹ ở bên nhau, cùng nhau đấu tranh vượt qua khó. Điều đó khiến bà quyết tâm có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Bà được đào tạo trở thành y tá trước khi kết hôn với Gideon. Sau đó, bà bán quần áo tại nhà và làm một số công việc để kiếm sống qua ngày.

"Tôi sớm nhận ra tôi phải gánh vác mọi thứ một mình bởi vì chồng tôi cứ 'thoắt ẩn thoát hiện' trong cuộc sống", Agnes, người có với chồng 4 người con nói.

Agnes cho biết, sau khi tan làm, bà bắt đầu may vá, mua bán quần áo. Lúc đó bà làm rất nhiều việc cùng lúc vì quyết tâm cho con đi học.

Đấu tranh cho quyền bình đẳng của phụ nữ da đen

Khoảng 9 năm trước, hôn nhân của Agnes và chồng "xuống dốc" thấy rõ. Sau một buổi tối tan làm về nhà, bà thấy chồng chuyển qua phòng khác ở mà không một lời giải thích. Sau đó, cả hai tiếp tục sống chung dưới một mái nhà nhưng cuộc sống hoàn toàn tách biệt. Agnes và chồng gặp nhau dọc hành lang, cầu thang hoặc khu đỗ xe nhưng không nói chuyện.

Gideon chưa bao giờ nói với bà về kế hoạch bán nhà, đó là một cú sốc lớn với Agnes khi có người đến nhà xem nhà.

Nhận thấy mình có khả năng thành người vô gia cư, đầu năm 2019, bà đã đệ đơn kiện chồng với lý do lạm dụng tài chính. Bà cho rằng mình đã đóng góp công bằng vào việc xây dựng gia đình và phải được hưởng tài sản.

Hai năm sau, Tòa án Hiến pháp Nam Phi xác nhận phán quyết trước đó của Tòa án Tối cao rằng các luật hiện hành đã phân biệt đối xử đối với các cặp vợ chồng da đen và phụ nữ da đen nói riêng. Theo đó, phán quyết nêu rằng tất cả các cuộc hôn nhân trước năm 1988 sẽ được đổi thành "trong cộng đồng tài sản", trao cho phụ nữ quyền bình đẳng về tài sản.

"Tôi rơi nước mắt vì sung sướng. Tôi nhận ra rằng chúng tôi đã cứu hàng nghìn phụ nữ trong những cuộc hôn nhân tương tự", Agnes nói.

"Đó là tính cách của tôi, tôi làm mọi việc, tôi muốn tự chủ về mọi mặt. Đó là một điều hiếm có trong nền văn hóa chúng tôi cũng như với những phụ nữ ở thế hệ của tôi. Đối với tôi, thắng kiện là một trong những điều tuyệt vời nhất từng xảy ra".

Chồng của Agnes, Gideon đã qua đời vì COVID-19. Hai ngày trước khi mất, ông xin lỗi vợ và các con gái vì mọi chuyện. "Chúng tôi đã tha thứ cho ông ấy, tôi thấy mình thanh thản. Tôi không hối tiếc gì cả và quan trọng nhất là tôi đã hoàn thành cuộc hôn nhân của mình cho đến phút cuối", Agnes nói.