Báo chí và truyền thông góp phần thay đổi nhận thức về bình đẳng giới

Ngày 27/10, tại Học viện Phụ nữ Việt Nam đã diễn ra Hội thảo Khoa học Quốc gia "Bình đẳng giới trên báo chí, truyền thông trong bối cảnh công nghệ số". Hội thảo do Học viện Phụ nữ Việt Nam phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học về Giới-Gia đình-Phụ nữ và Vị thành niên (CSAGA) tổ chức. Hội thảo nhằm tăng cường trao đổi các kết quả nghiên cứu khoa học, tạo diễn đàn học thuật thảo luận về các vấn đề liên quan đến thúc đẩy bình đẳng giới trên báo chí, truyền thông.

Hội thảo tập trung vào các chủ đề: Truyền thông trong bối cảnh công nghệ số, Thực trạng vấn đề giới trên báo chí, truyền thông, Một số vấn đề khác liên quan đến chủ đề hội thảo từ góc độ pháp luật, đạo đức, văn hoá, thực hành.

Phát biểu về ý nghĩa của Hội thảo, TS. Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam, khẳng định: "Báo chí, truyền thông có sứ mệnh đặc biệt quan trọng trong việc truyền tải thông tin về bình đẳng giới, góp phần thay đổi nhận thức và hành vi của công chúng. Việc tuyên truyền, vận động, lan toả những hình ảnh, thông điệp đúng đắn, sâu sắc, toàn diện về bình đẳng giới vừa là vai trò và cũng là thách thức đối với báo chí, truyền thông".

TS. Dương Kim Anh cũng nhấn mạnh những tác động của công nghệ số tới sự truyền tải thông điệp bình đẳng giới trên báo chí, truyền thông: "Công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và sự bùng nổ mạng xã hội đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ các loại hình báo chí, truyền thông được sản xuất và phát hành nhanh chóng, dễ dàng qua các ứng dụng đa phương tiện. Đây là các nền tảng truyền thông mới, có tốc độ lan toả nhanh, hiệu ứng tác động mạnh, nhưng hiện nay còn thiếu các chế tài kiểm soát chặt chẽ, xử lý kịp thời các nội dung, hình ảnh truyền thông chưa phù hợp, nhất là những sản phẩm có nhạy cảm giới".

Chia sẻ về những định kiến giới xuất hiện nhiều trên truyền thông, ThS Nguyễn Vân Anh, Giám đốc CSAGA, cho biết, Việt Nam có nhiều tiến bộ về bình đẳng giới. Nhìn bề ngoài, phụ nữ hiện diện ở khắp mọi nơi. Họ nắm giữ những vị trí quan trọng như giám đốc hãng phim, chủ hãng bay… Tuy nhiên, trong thực tế, có rất nhiều vấn đề với phụ nữ. Như tỉ lệ phụ nữ bị bạo lực ở Việt Nam cao, có trên 63% bị bạo lực ít nhất 1 lần bởi người thân trong gia đình. Từ lý thuyết về bình đẳng giới đến việc cân bằng quyền lực trong mỗi gia đình, mỗi cơ quan, mỗi phòng làm việc cũng là khoảng cách rất lớn. Con số 87% phụ nữ Việt Nam từng ít nhất 1 lần bị quấy rối tình dục nơi công cộng là con số không nhỏ. Có 13-14% trẻ em trong các trường phổ thông ở Hà Nội bị xâm hại tình dục ít nhất 1 lần(trong 1 nghiên cứu của Plan với 30 trường phổ thông). Bạo lực trên cơ sở giới đối với phụ nữ và trẻ em gái là hình thức cao nhất của bất bình đẳng giới.

"Chúng ta làm nhiều về bình đẳng giới nhưng sự cân bằng quyền lực thực sự trong mỗi gia đình, để phụ nữ trẻ em không phải là đối tượng bị bạo lực, bị xâm hại, bị kỳ thị là vấn đề đáng lo ngại. Bình đẳng giới  trên truyền thông giữa lý thuyết và thực tế là khoảng cách rất lớn", bà Nguyễn Vân Anh cho biết.

Chia sẻ về vai trò của báo chí, truyền thông với thúc đẩy bình đẳng giới trong môi trường báo chí, nhà báo Phí Quốc Thuyên, Phó tổng biên tập Báo Phụ nữ Việt Nam, cho biết: Truyền thông về bình đẳng giới trên các phương tiện truyền thông được đẩy mạnh trong thời gian qua. Hình ảnh người phụ nữ tự tin vươn lên, khẳng định mình trong công việc xuất hiện ngày càng nhiều, bên cạnh là hình ảnh người nam giới chia sẻ công việc gia đình. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bài, các hình ảnh tiêu cực mang định kiến giới đối với phụ nữ. Ở những chương trình quảng cáo, nam giới vẫn luôn được nhìn nhận ở đặc tính nhanh nhẹn, mạnh mẽ và được đánh giá cao ở khả năng sáng tạo hơn khả năng chăm sóc con cái, được gắn với không gian lao động trí tuệ, giải trí có thu nhập cao hơn là không gian gia đình. Có những chương trình phụ nữ xuát hiện với tần suất lớn nhưng luôn ở những vị trí "tề gia nội trợ", gắn với bếp núc, quẩn quanh trong không gian hẹp từ nhà ra chợ, siêu thị… Xét về góc độ giới thì chính nó lại như ngầm "định vị" chỗ đứng, trách nhiệm của người phụ nữ là gia đình, là chăm lo cơm áo, tề gia nội trợ. Một số hoạt động còn nhấn mạnh thêm các khuôn mẫu về vai trò giới truyền thống của phụ nữ.

Theo nhà báo Phí Quốc Thuyên, để báo chí truyền thông thúc đẩy bình đẳng giới tốt hơn trong môi trường số, cần phát huy vai trò của nhà báo. Đó là cần quan tâm bồi dưỡng kiến thức về bình đẳng giới trong chính độ ngũ báo chí. Cần tăng cường chất và lượng của tin bài về bình đẳng giới trên báo chí. Đặc biệt, cần từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý trên môi trường mạng. Đây là cơ sở để lành mạnh hoá thông tin trên truyền thông, mạng xã hội. Những nhà quản trị mạng nếu được trang bị kiến thức về bình đẳng giới sẽ góp phần quan trọng vào việc lan toả những thông tin tích cực về giới.

Theo TS. Phạm Thuỳ Linh, ĐH Sư phạm Hà Nội, bình đẳng giới phải bắt nguồn từ trong nhận thức. "Nhận thức chúng ta là một xã hội công bằng, người nào làm tốt việc nào thì làm việc đó và được công nhận việc đó. Khi thấy một người phụ nữ phát biểu, vẫn tồn tại suy nghĩ: Cô ấy xinh đẹp thế này thì hàm lượng tri thức trong bài báo cáo của cô ấy có được nhiều không? Nếu duy trì nhận thức như vậy thì rất khó để tiến tới một xã hội bình đẳng thực sự".

Hội thảo khoa học Quốc gia "Bình đẳng giới trên báo chí, truyền thông trong bối cảnh công nghệ số" là một diễn đàn khoa học có ý nghĩa đặc biệt trong việc nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí, truyền thông trong nâng cao nhận thứ về bình đẳng và công bằng giới. Báo chí, truyền thông cũng cần tạo ra và duy trì các khuôn mẫu, chuẩn mực mới tiến bộ, phù hợp với sự phát triển, đồng thời dần dần loại bỏ những khuôn mẫu và chuẩn mực cũ không còn phù hợp.