Bạo lực học đường: Hệ lụy khôn lường với những đứa trẻ ở tuổi chông chênh

Bài 1: "Sát thủ vô hình" ở học đường

Sợ hãi không muốn đi học

Ngày 16/4/2023, N.T.Y.N (SN 2007, học sinh lớp 10A15, Trường THPT Chuyên Đại học Vinh) đã tự tử tại nhà riêng. Trước đó, nữ sinh này đã tâm sự với mẹ, bày tỏ sự sợ hãi không muốn đi học, muốn xin chuyển lớp. Người mẹ đã đến trường xin cho con chuyển lớp nhưng chưa được nhà trường giải quyết thì nữ sinh đã tự tìm đến cái chết. 

Dù nghi vấn nữ sinh này bị cô lập, là nạn nhân của bạo lực học đường chưa được làm rõ nhưng vụ việc này cũng đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm.

Theo ThS.BS. Trần Văn Minh, giảng viên Khoa tâm lý học, Trường Đại học KHXH&NV (ĐH Quốc gia Hà Nội), bạo lực học đường diễn ra dưới nhiều hình thức: Bạo lực tinh thần, bạo lực thể xác hoặc cả hai hình thức đó. Bạo lực về thể xác thường được nhận diện bằng các dấu vết của xây xát, vết bầm tím và các tổn thương khác có thể nhìn thấy bằng mắt thường. 

Còn bạo lực tinh thần diễn ra vô hình, khó nắm bắt và nhận diện hơn nhưng nó lại gây ra các tổn thương cho nạn nhân không thua kém bạo lực thể xác. Nếu không được phát hiện sớm và giải quyết đúng cách, bạo lực học đường có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần đối với học sinh bị bắt nạt. 

Các hậu quả bao gồm tổn thương thân thể, tính mạng, các tình trạng như stress, hoảng sợ, lo âu, trầm cảm, giảm sút thành tích học tập, bỏ học...

Các em học sinh ở bậc trung học đang ở độ tuổi vị thành niên, lứa tuổi có sự thay đổi lớn về cả thể chất lẫn tâm lí. Chính yếu tố phát triển tâm lí và nhân cách, thể chất thiếu nhịp nhàng cũng như chưa hoàn thiện khiến trẻ tuổi vị thành niên hay bị khủng hoảng về tâm lí, khó kiểm soát các xung động, dẫn đến những suy nghĩ và hành động sai lệch so với yêu cầu và chuẩn mực xã hội. 

Vị thành niên cũng là lứa tuổi có tỷ lệ cao về các vấn đề sức khỏe tâm thần như stress, lo âu, trầm cảm. "Nhiều em học sinh thực hiện hành vi bắt nạt cũng đang mang trong mình những vấn đề về sức khỏe tâm thần như các suy nghĩ sai lệch, chất chứa nhiều cảm xúc tiêu cực, tập nhiễm những hành vi xấu, thiếu các hành vi thích ứng. 

Chính những người bị tổn thương lại muốn làm tổn thương người khác và hành vi bạo lực bắt nạt học đường được khởi phát tạo ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần cho học sinh bị bắt nạt", ThS.BS. Trần Văn Minh chia sẻ.

Học sinh thiếu kỹ năng sống

TS. Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS), nhận định, bạo lực học đường đã có từ lâu. Những vụ bạo lực tinh thần ở học đường ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn vì nó có thêm hiệu ứng của mạng xã hội. Nó tạo cho nạn nhân cảm giác không thể nào thoát khỏi. 

Đó là điều vô cùng nguy hiểm. Sự việc nữ sinh N. tự tử phơi bày nhiều vấn đề về giáo dục. Chương trình giáo dục của Việt Nam hiện nay vẫn đang nặng giáo dục về kiến thức, còn giáo dục về tâm lý, đạo đức đang bị thiếu hụt. 

"Nói đến học sinh là nói đến học giỏi, nói đến điểm số, nói đến ngoan ngoãn. Nhà trường nói riêng và cả ngành giáo dục nói chung nhấn mạnh đến thành tích đỗ đạt. Bố mẹ cũng chỉ mong là con mình có bằng cấp này, bằng cấp kia mà quên mất rằng con đường để đi đến những bằng cấp, thành tích đấy rất vất vả, nhọc nhằn với con trẻ. 

Đừng dạy trẻ theo kiểu xã hội này toàn là màu hồng, hãy nói với trẻ về những vấn đề xã hội trên tinh thần xây dựng. Ở trường hay ở ngoài xã hội còn có nhiều vấn đề, có những va chạm, những cạm bẫy. Tiếc rằng, chúng ta còn thiếu trang bị kỹ năng để hỗ trợ trẻ vượt qua khó khăn. 

Chuyện xung đột ở trường, ở lớp là chuyện khó tránh khỏi. Không thể cấm đoán hay đảm bảo rằng trẻ sẽ không có xung đột. Vậy hãy dạy trẻ cách giải quyết những mâu thuẫn, xung đột đó", TS. Khuất Thu Hồng nói.

Bài sau: Tạo điểm tựa tâm lý cho học sinh từ nhà trường