Buôn bán trái phép động vật hoang dã cần được coi là loại hình tội phạm nghiêm trọng

Chiều 17/11/2020, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp cùng Cơ quan Thẩm quyền Quản lý CITES Việt Nam (CITES Việt Nam), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) chính thức khởi động chiến dịch truyền thông Nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã bất hợp pháp.

Trong vài thập kỷ vừa qua, nạn buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) ở Việt Nam có chiều hướng gia tăng. Với đường biên giới tiếp giáp Lào, Campuchia và Trung Quốc – điểm tiêu thụ ĐVHD lớn nhất trên thế giới, Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất, tiêu thụ và trung chuyển các loài ĐVHD quan trọng.

Trước tình hình trên, Nhà nước Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc phòng chống, đấu tranh với tội phạm ĐVHD và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), nâng cao khung hình phạt với những hành vi buôn bán, vận chuyển và tàng trữ các sản phẩm từ ĐVHD và ban hành nhiều văn bản pháp luật khác quy định bảo vệ các loài hoang dã. Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật còn gặp nhiều khó khăn do nhận thức về pháp luật bảo vệ ĐVHD của cộng đồng còn hạn chế, niềm tin của người dân vào việc sử dụng ĐVHD để trị bệnh, làm đồ thủ công mỹ nghệ hay đem lại may mắn, thịnh vượng vẫn còn tồn tại.

Theo "Nghiên cứu nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ voi, tê giác, tê tê ở Việt Nam" do USAID thực hiện năm 2018, khoảng 50% người mua và sử dụng các sản phẩm sừng tê giác, ngà voi và vảy tê tê nhận thức không đầy đủ về các điều luật và các hình phạt đối với các hành vi bất hợp pháp này. Nhằm khắc phục tình trạng trên, Chiến dịch Nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã bất hợp pháp sẽ diễn ra xuyên suốt trong năm 2020 – 2021 để nâng cao nhận thức về pháp luật cũng như giảm thiểu việc tiêu thụ ĐVHD trái pháp luật.

Trong giai đoạn đầu, chiến dịch sẽ tập trung truyền tải các thông điệp cụ thể và quyết liệt: "Buôn bán, vận chuyển và tàng trữ sản phẩm từ động vật hoang dã: Phạt tù lên đến 15 năm và phạt tiền lên đến 15 tỷ đồng", "Đừng biến chuyến du lịch thành hành trình phạm pháp" nhằm nhấn mạnh vào việc thực thi pháp luật nghiêm minh đối với các hành vi buôn bán, vận chuyển và tàng trữ sản phẩm từ ĐVHD trái phép.

Giai đoạn tiếp theo của chiến dịch sẽ tập trung truyền thông thay đổi hành vi sử dụng các sản phẩm từ ĐVHD do các niềm tin vô căn cứ. Lần đầu tiên tại Việt Nam, chiến dịch truyền thông sẽ truyền tải các thông điệp cốt lõi liên quan đến cả động cơ sử dụng ĐVHD vì mục đích trị bệnh cũng như niềm tin tâm linh: "Mua một ngà voi nhận một nghiệp báo", "Hãy lựa chọn sáng suốt cho một cơ thể khỏe mạnh", "Dùng sừng tê giác để chữa bệnh nan y là niềm tin vô căn cứ"... Các hoạt động truyền thông cũng sẽ được phối hợp với các trường đại học y, dược, các phòng khám đông y để giảm thiểu việc sử dụng ĐVHD trong khối y học cổ truyền.

Ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ NN&PTNT chia sẻ: "Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường thực thi pháp luật, giảm nhu cầu tiêu thụ ĐVHD bất hợp pháp. Chiến dịch truyền thông về bảo vệ ĐVHD này sẽ thúc đẩy sức mạnh của cộng đồng xã hội cùng chung tay trong việc ngăn ngừa và phòng chống loại hình tội phạm về ĐVHD".

Bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc USAID tại Việt Nam nhấn mạnh: "Chính phủ Hoa Kỳ cam kết hợp tác với Việt Nam phòng, chống tội phạm về buôn bán ĐVHD trái pháp luật và chấm dứt nhu cầu sử dụng đối với các sản phẩm ĐVHD bất hợp pháp".