Cháy rừng gây thiệt hại kinh tế 20 tỷ AUD cho Australia

Ngày tận thế và khói mù bay xa hơn 12.000 km

Trong lúc cả thế giới hân hoan chào đón Năm mới 2020 thì ở châu Đại Dương, những hình ảnh đánh dấu sự khởi đầu của một thập kỷ mới lại là sự tang thương và đau xót… Từ tháng 9/2019 đến nay, Australia đã phải đối mặt với những trận cháy rừng kinh hoàng trên khắp bờ biển phía Đông. Dù cháy rừng không phải chuyện hiếm ở Australia nhưng trong nhiều thập kỷ qua, chưa bao giờ người dân "xứ sở chuột túi" lại phải chịu thảm họa khốc liệt đến vậy. Bầu trời nhiều bang đã bị nhuộm một màu đỏ máu kỳ lạ mà nguyên nhân là từ những trận cháy rừng được mô tả "như ngày tận thế". Ngày 9/1, hơn 120 đám cháy tiếp tục bùng phát trên khắp bang New South Wales, trong đó gần 60 đám cháy chưa thể kiểm soát.

27 người đã thiệt mạng trong những đám lửa hung dữ tại nhiều bang, trong đó có cả những người lính cứu hỏa. Hơn 10,3 triệu héc ta đất rừng bị thiêu rụi, riêng ở Victoria hơn 1,2 triệu ha đã bị đốt cháy; ở South Australia là 274.000 ha, ở Queensland là 2,5 triệu ha, ở Western Australia 1,7 triệu ha và ở Tasmania là hơn 32.000 ha. Gần 2.000 ngôi nhà và 4.000 công trình phụ bị phá hủy. Trên mạng xã hội Twitter, hashtag #prayforaustralia (cầu nguyện cho Australia) đang rất phổ biến với hơn 1 triệu bài đăng. Người dùng Twitter đăng hình động vật chết cháy và lính cứu hộ, kèm theo chia sẻ bày tỏ sự thương tiếc cho thảm họa mà Australia đang đối mặt.

Theo dự báo của Tập đoàn quản lý đầu tư toàn cầu AMP Capital, các vụ cháy rừng có thể gây thiệt hại lên đến 1% tăng trưởng GDP của Australia, tương đương 20 tỷ AUD. Thiệt hại trực tiếp cho các khu vực bị ảnh hưởng bởi cháy rừng bao gồm mất thu nhập từ du lịch và sản xuất nông nghiệp có thể lên đến 3 tỷ AUD. Hàng nghìn trang trại biến mất, hàng trăm chủ trại phá sản, hàng nghìn người lao động mất việc làm. Hàng nghìn người thành vô gia cư. Nhiều cộng đồng vùng nông thôn sống trong cảnh không điện, không nước và không thông tin liên lạc. Nguồn cung thực phẩm được dự báo sẽ sớm cạn kiệt, khi giá cả thực phẩm cũng đang leo thang mỗi ngày. Thậm chí, các chuyên gia còn không loại trừ nguy cơ kinh tế Australia có thể rơi vào khủng hoảng, do phải gánh chịu thiệt hại cả về môi trường, môi sinh và kinh tế. Các chuyên gia cũng lo ngại rằng con số dự báo này có thể còn cao hơn nhiều sau khi thảm họa cháy rừng kết thúc và có đánh giá đầy đủ về tác động lâu dài của cháy rừng đối với sức khỏe con người, môi trường sinh thái cũng như đa dạng sinh học.

Các đám cháy cũng đã thải vào bầu khí quyển khoảng 400 triệu tấn CO2 và các chất gây ô nhiễm khác. Khói mù từ Australia bốc lên cao khoảng 6.000 mét và bay xa hơn 12.000 km tới các nước Nam Mỹ như Chile và Argentina. Với các thành phố bị bao trùm trong khói như Canberra, Sydney và giờ là Melbourne, các bác sĩ đã cảnh báo về nguy cơ bệnh hô hấp gia tăng - đặc biệt là đối với những người dễ bị tổn thương như người có hệ miễn dịch suy yếu, người già, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Giết chết 1,25 tỷ động vật

Giáo sư Ross Thompson thuộc trường Đại học Canberra của Australia cho biết, thảm họa cháy rừng tồi tệ đang diễn ra ở nước này sẽ tác động lớn tới các dòng sông và động vật sống dưới nước. Tác động đầu tiên và dễ thấy nhất là làm tăng nhiệt độ ở các dòng sông. Nếu nằm trong khu vực bị cháy rừng, nhiệt độ của các dòng sông, suối chắc chắn sẽ tăng cao hơn mức bình thường, thậm chí nước trong một dòng suối tại bang Victoria đã sôi khi cháy rừng lên đến đỉnh điểm vào hôm thứ bảy tuần trước. Nhiệt độ tăng cao sẽ làm cho một số loài sinh vật sống dưới nước không thể thích nghi và chết. Ngoài ra, những cơn mưa sau khi xảy ra cháy rừng sẽ cuốn theo tro, các kim loại bị cháy, xác động vật xuống nước, gây ra tình trạng ô nhiễm trong thời gian dài đối với nguồn nước. Tiếp đó, khi tro và các vật bị cháy trôi xuống nước tạo điều kiện để vi khuẩn sinh sôi, nảy nở. Vi khuẩn càng phát triển mạnh mẽ bao nhiêu thì càng hấp thụ nhiều khí oxy bấy nhiêu khiến cho tỷ lệ oxy trong nước giảm mạnh, ảnh hưởng đến sự sinh tồn của động, thực vật dưới nước. Cháy rừng cũng làm giảm chất lượng nguồn nước khi tạo môi trường cho nhiều loại vi sinh vật và vi khuẩn có hại hoạt động.

Các vụ hỏa hoạn trên phạm vi rất lớn và kéo dài đến nay đã giết chết khoảng 1,25 tỷ động vật tại Australia. 100 loài động vật bản địa quý hiếm tại đất nước này đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Việc duy trì sự tồn tại liên tục của những loài này hiện đã khó khăn nhưng nay cháy rừng sẽ khiến cơ hội sống sót của chúng thấp hơn bao giờ hết. Các nhà nghiên cứu cũng lo ngại rằng hầu hết các loài động vật tại các khu vực cháy rừng sẽ chết trong các đám cháy hoặc chết ngay sau đó do thiếu thức ăn và nơi trú ẩn.

Những người bảo vệ động vật hoang dã đã phát động một chương trình bảo vệ những loài thú có túi đang có nguy cơ tuyệt chủng trên Đảo Kangaroo (Kangaroo Island) sau khi tàn phá 155.000 ha rừng (hơn 1/3 diện tích rừng) của hòn đảo nằm ở bang Nam Australia này đã bị cháy rừng tàn phá. Khoảng 25.000 con gấu koala đã chết trong các vụ cháy rừng, chiếm một nửa số lượng loài thú có túi của hòn đảo này. Một quỹ cứu trợ được thành lập với mục đích tổ chức giải cứu koala tại Đảo Kangaroo đã nhận được số tiền quyên góp lên đến 1 triệu AUD.

Lần đầu tiên trong lịch sử Australia, lệnh triệu tập quân đội tham gia nhiệm vụ cứu trợ đặc biệt được đưa ra. 3000 binh sĩ dự bị thuộc Lực lượng quân đội Hoàng gia Australia được huy động đến các vùng bị hỏa hoạn để ứng phó. Chính phủ Australia thông báo dành ít nhất 2 tỷ AUD cho các hoạt động khắc phục hậu quả cháy rừng trong 2 năm tới, trước hết là xây dựng lại cơ sở hạ tầng quan trọng như trường học và cơ sở y tế. Hội đồng Bảo hiểm Australia ước tính mức yêu cầu bồi thường do cháy rừng đã lên hơn 700 triệu AUD (tương đương hơn 485 triệu USD), con số này sẽ còn tiếp tục tăng cao vì nhiều khu vực bị cháy vẫn chưa thể tiếp cận được.

Hiện cảnh sát Australia đã triệu tập 183 đối tượng người tình nghi, được cho là có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc gây nên các vụ cháy để điều tra. Nếu bị xác định là có tội, mức án phạt cao nhất có thể lên tới 21 năm tù.

Hiện nhà chức trách Australia đang khuyến cáo người dân chuẩn bị cho một đợt sơ tán mới trong bối cảnh nền nhiệt ở khu vực Đông Nam nước này bắt đầu tăng sau khi giảm nhẹ trong vài ngày qua, khiến các đám cháy rừng có nguy cơ bùng phát trở lại. Những khoản cứu trợ đã được gửi đến những nạn nhân đang oằn mình trong thảm họa.