Harper Lee tên đầy đủ là Nelle Harper Lee Harper Lee sinh ngày 28/4/1926, là con út trong gia đình có 4 người con ở thị trấn nhỏ Monroeville thuộc tiểu bang Alabama, Hoa Kỳ. Từ khi còn nhỏ, bà đã bộc lộ niềm yêu thích văn chương và chơi rất thân với cậu bé hàng xóm có tên Truman Capote - người sau này cũng trở thành một trong những phóng viên và nhà văn nổi tiếng nhất nước Mỹ.
Bố mẹ bà là luật sư Amasa Lee và Frances Lee, giống như nhân vật Atticus Finch trong 2 tiểu thuyết To Kill a Mockingbird (Giết con chim nhại) và Go Set a Watchman. Đây cũng là 2 tác phẩm được xuất bản của Harper Lee khi bà còn sống.
 |
| Chân dung nhà văn Harper Lee. |
Lần đầu tiên, người ta biết đến nữ nhà văn là nhờ tác phẩm “To Kill a Mockingbird” (Giết con chim nhại), cuốn tiểu thuyết đầu tay đề cập đến những vấn đề về cuộc đấu tranh chống phân biệt chủng tộc mà tác giả quan sát ở quê nhà Monroeville, bang Alabama thuở còn thơ ấu. Xuất bản năm 1960, “Giết con chim nhại” của Harper Lee tạo nên một cơn sốt trong xã hội và nhanh chóng bán được hơn 40 triệu bản, được coi là tác phẩm kinh điển của nền văn học Mỹ hiện đại.
Tác phẩm này đã mang về cho Harper Lee giải thưởng Pulitzer danh giá vào năm 1961 cho hạng mục tiểu thuyết. Nó được xem là tác phẩm kinh điển của nền văn học Mỹ hiện đại. Sách được viết ấm áp và hài hước dù lấy đề tài nạn cưỡng dâm và phân biệt chủng tộc trong xã hội Mỹ.
“Giết con chim nhại” kể câu chuyện về cuộc đời những người bạn và họ hàng của chính tác giả. Cuốn tiểu thuyết viết về gia đình Finch gồm có ông bố Atticus, cậu con trai 10 tuổi Jam và cô con gái 6 tuổi Scout - nhân vật chính. Nhân vật Atticus trong truyện có thể được lấy hình mẫu từ chính cha của tác giả - Amasa Coleman Lee - một luật sư, người từng lên tiếng bảo vệ quyền lợi chính đáng của người da đen.
 |
| Harper Lee năm 1961 và tác phẩm "Giết con chim nhại" đã được nhân giải thưởng Pulitzer trong năm đó. |
Đáng chú ý, Atticus Finch cũng là một người đàn ông góa vợ, đã giáo dục hai con mình với tất cả sự gần gũi và kiên nhẫn của một người cha. Ông là người rất tiến bộ so với thế hệ đàn ông miền Nam nước Mỹ những năm 30 khi phản đối cách giáo dục dùng roi vọt, không bao giờ la hét và luôn đưa ra câu trả lời trung thực. Và hơn cả, sự gương mẫu của người đàn ông này mang lại rất nhiều kinh nghiệm quý cho các bậc làm cha mẹ.
Vì vậy, Atticus sống với nguyên tắc “hãy để lương tâm của bạn dẫn đường”, “luôn tin vào khả năng của con mình” hay dạy bảo các con rằng “phản ứng khiếm nhã không phải là biểu hiện của lòng dũng cảm”… Cũng qua nhân vật, nhiều bài học đã được Harper Lee đúc kết như: “Con người là một thực thể vô cùng phức tạp, hãy học cách thấu hiểu họ trước khi đánh giá họ”, “Lòng can đảm đến từ bên trong tâm hồn của một người, chứ không phải là một người với cây súng trong tay”, “Hãy đối xử công bằng với người khác, bạn chưa chắc đã tốt đẹp được như họ”...
“Giết con chim nhại” không chỉ là một trong những cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất mọi thời đại, mà còn là một trong những cuốn sách được mọi người ưa thích nhất. Như học giả Thomas Shaffer có đề cập: “Hàng triệu người yêu thích cuốn sách không cần phải nói. Câu chuyện về Atticus Finch lập tức hút lấy người đọc, ông ấy là vị anh hùng”.
 |
| Hai tác phẩm duy nhất trong cuộc đời của nữ văn sĩ, đồng thời đã mang lại danh tiếng cho bà. |
Không thể phủ nhận, “Giết con chim nhại” là một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của văn học thế giới trong thế kỷ 20. Suốt những thập kỷ sau đó, cuốn tiểu thuyết luôn được xem như ngọn hải đăng chỉ đường cho các thế hệ người Mỹ khi họ phải đối mặt với một trong những vấn nạn hàng đầu là phân biệt chủng tộc.
Năm 1962, cuốn tiểu thuyết được chuyển thể thành phim và trở thành nền tảng của giáo trình tại các trường học bởi những luân lý đạo đức về nạn cưỡng bức và phân biệt chủng tộc. Tác phẩm nhanh chóng thu hút sự quan tâm chú ý của nhiều luật sư, bên cạnh các nhà phê bình văn học - điện ảnh.
 |
| Harper Lee đã được trao tặng Huân chương Tự do của Tổng thống - Huân chương cao quý nhất dành cho công dân Mỹ. |
Harper Lee đã được tổng thống George W. Bush trao Huân chương Tự do của Tổng thống (Presidential Medal of Freedom) - huân chương cao quý nhất dành cho công dân vì những đóng góp của bà cho nền văn học Mỹ.
Ngày 19/2/2016, những người yêu thích văn học trên thế giới đều bàng hoàng, đau xót trước cái chết của nhà văn vĩ đại người Mỹ thế kỷ 20 Harper Lee. Bà được xem là một trong những trường hợp hiếm hoi trong giới văn chương khi bà trở nên nổi tiếng chỉ bằng một tác phẩm đầu tay.