Chuỗi cung ứng toàn cầu bị tắc nghẽn bởi sự bùng phát của biến chủng Delta

Sau khi vượt qua các đợt dịch ban đầu tốt hơn các nước khác, các quốc gia từng thành công trong việc ngăn chặn Covid-19 đang chứng kiến biến chủng Delta lây lan nhanh chóng, tạo ra hàng loạt thách thức tại các nhà máy và bến cảng.

Những khó khăn ở châu Á - nơi Liên Hợp Quốc ước tính khoảng 42% xuất khẩu thế giới - có nguy cơ ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu giống như khi nhu cầu mua hàng thường tăng cao trong mùa mua sắm lễ Giáng sinh.

Như những khó khăn trước đó đã chỉ ra, các vấn đề bắt đầu từ các cảng châu Á có thể xuất hiện từ từ, rồi sau đó là sự chậm trễ ở những nơi như Los Angeles (Mỹ) hoặc Rotterdam (Hà Lan), và dẫn đến việc người tiêu dùng phải khốn đốn vì giá quá cao.

Các đợt bùng phát cũng làm tồi tệ thêm một năm vốn đã bị tra tấn đối với các nhà xuất khẩu, với chi phí vận chuyển tăng cao do thiếu container và nguyên liệu thô như chất bán dẫn trở nên đắt hơn và khó tìm kiếm trong bối cảnh nhu cầu tăng cao.

Bà Deborah Elms, Giám đốc điều hành của Trung tâm Thương mại châu Á có trụ sở tại Singapore, cho biết: "Delta có thể sẽ làm gián đoạn đáng kể thương mại ở châu Á. Cho đến nay, hầu hết các thị trường đã kiểm soát khá hiệu quả virus này. Nhưng khi Covid-19 tiếp tục lan rộng, chuỗi may mắn này có thể sẽ kết thúc ở nhiều địa điểm".

Các cảng container ở Trung Quốc đã phải đóng cửa một phần trong khi ở Đông Nam Á - một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất vì đại dịch - rất nhiều nhà máy đã ngừng sản xuất hàng điện tử, hàng may mặc và nhiều mặt hàng khác.

Trong khi đó, nguồn cung khan hiếm sẽ làm dấy lên lo ngại rằng lạm phát gia tăng đối với các nhà sản xuất Trung Quốc. Biến chủng Delta - dễ lây lan như bệnh thủy đậu - đã xâm nhập vào hệ thống phòng dịch nghiêm ngặt của Trung Quốc, gieo mầm những ca bệnh đầu tiên trong nhiều tháng ở những nơi như Bắc Kinh và Vũ Hán.

Dù số ca nhiễm ở Trung Quốc tương đối thấp, nhưng với phương pháp tiếp cận không khoan nhượng, họ đã đóng ga Mai Sơn ở cảng Ninh Ba - Chu Sơn, khiến tất cả các dịch vụ container đi và đến đều bị tạm dừng vào tuần trước. Vụ đóng cửa này diễn ra sau khi cảng Diêm Điền ở Thâm Quyến ngưng hoạt động trong khoảng một tháng sau một đợt bùng phát nhỏ, gây ảnh hưởng lớn đến vận chuyển quốc tế.

Ở một diễn biến khác, Indonesia đang dẫn đầu Đông Nam Á về số ca mắc và tử vong vì Covid-19, đẩy khu vực này trở thành một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên toàn cầu do việc triển khai tiêm chủng quá chậm. Các nhà quản lý sản xuất ở Đông Nam Á cũng đã chứng kiến hoạt động sụt giảm trong tháng trước do nhiều đơn vị xuất khẩu phải vật lộn để duy trì hoạt động của các nhà máy, một dấu hiệu cho thấy Covid-19 cuối cùng có thể tạo ra sự sụt giảm trong thương mại có khả năng phục hồi của khu vực.

Theo ước tính của Natixis, Indonesia, Malaysia, Philippines, Việt Nam và Thái Lan chiếm 5,7% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn cầu, và có thể tác động lớn đến các nền kinh tế lớn hơn như Hoa Kỳ và Trung Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử. Trung Quốc nhập khẩu 38% máy xử lý dữ liệu và 29% thiết bị viễn thông từ 5 quốc gia Đông Nam Á, trong khi Mỹ phụ thuộc vào một nửa nhập khẩu chất bán dẫn từ đó.

Điều đó mở rộng sang các trung tâm xuất khẩu của Nhật Bản và Hàn Quốc, hầu hết vẫn đang đi đúng hướng. Ví dụ, Samsung Electronics cho biết vào tháng trước rằng doanh thu trong lĩnh vực kinh doanh điện thoại di động của công ty đã bị ảnh hưởng khi tình hình dịch bệnh ở Việt Nam trở nên phức tạp.

Việt Nam đã thực hiện các biện pháp mạnh để giảm thiểu tác động đến xuất khẩu khi làn sóng dịch lần thứ tư xuất hiện. Nhà chức trách yêu cầu sản xuất "3 tại chỗ" vì tỷ lệ dân số được tiêm chủng đầy đủ vẫn còn thấp. Điều đó là không đủ đối với các công ty như Harco, ở Hưng Yên.

Ông Phạm Hồng Việt, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành công ty Harco Shoes, phát biểu: "Mọi thứ ngày càng tệ hơn khi hầu hết nhà máy ở các tỉnh phía Nam phải ngừng hoạt động trong khi các công ty phía Bắc đang phải chật vật để duy trì sản xuất. Toàn bộ chuỗi cung ứng của đất nước đã bị gián đoạn nghiêm trọng".

Malaysia đã nới lỏng các hạn chế đối với những người đã tiêm chủng đầy đủ, cho phép họ đi lại giữa các bang và dùng bữa tại các nhà hàng khi chính quyền tìm cách mở cửa lại nền kinh tế.

Các nhà kinh tế đang giảm dự báo tăng trưởng cho châu Á khi có dấu hiệu cho thấy tác động đến tiêu dùng và các hoạt động khác.

Bloomberg Economics đánh giá, chỉ riêng sự bùng nổ của biến chủng Delta ở Trung Quốc đang ảnh hưởng đến các khu vực chiếm hơn 1/3 GDP của nước này. Các nhà kinh tế tại JPMorgan Chase & Co. nhấn mạnh rủi ro từ các quốc gia châu Á là do tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Dịch bùng lên khi các nhà xuất khẩu tiếp tục chật vật về chi phí vận chuyển đường biển tăng mạnh so với trước đại dịch, chủ yếu do thiếu container. Chỉ số container của Drewry World đạt 9.421,48 USD mỗi container 40 feet tính đến ngày 12/8, cao hơn khoảng 350% so với cùng thời điểm một năm trước.

"Thách thức lớn đối với chúng tôi là chi phí vận chuyển quốc tế cao, gấp đôi hoặc thậm chí gấp ba lần trước đại dịch", ông Lanm Lai, Giám đốc thương mại nước ngoài của CNC Electric ở tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), chia sẻ.

"Năm ngoái, trong thời kỳ cao điểm của đại dịch, chúng tôi nghĩ rằng, đây chỉ là vấn đề ngắn hạn. Nhưng sắp tới, tôi không nghĩ sẽ sớm có một sự thay đổi đáng kể", ông nói.

Các giám đốc điều hành như Raymond Ren, CEO Pinghu Kaixin Plastic Industry nói rằng ông không nghĩ có sự thay đổi nào trong ngắn hạn của chuỗi cung ứng. "Bạn không thể đoán trước được bất cứ điều gì trong đại dịch này", ông phát biểu.