Chuyện dưới chân núi Pù Lôm - Bài 2: Bản Đửa sau những ngày "giông tố"

Xót xa những đứa trẻ "mồ côi"

Vượt qua cầu treo bắc ngang dòng Nậm Nơn, chúng tôi tìm đến bản Đửa nằm dưới chân núi Pù Lôm, nơi có 83 hộ dân đồng bào dân tộc Thái nằm quây quần bên suối Huồi Đửa. Cũng như các bản khác ở Lượng Minh, bản Đửa chiếm phần lớn vẫn là hộ nghèo và cận nghèo.

Trong bức tranh nghèo khó ấy, nhà anh Hà Văn Phanh (SN 1984) ở ngay đầu bản Đửa trông khá nổi bật. Tiếc rằng trong ngôi nhà khá khang ấy từ lâu đã im bặt tiếng cười, chính xác là kể từ khi Lương Thị Hồng (SN 1982, vợ anh Phanh) bị bắt và kết án tù vì buôn ma túy.

Hôm chúng tôi đến thăm, anh Phanh đang ngồi bó gối trước hiên nhà nhìn ra xa xăm với vẻ mặt buồn bã: "Vợ tôi bị bắt và bị kết án 7 năm tù và mới thụ án từ đầu năm 2023. Trước đây, tôi đi làm ăn, nhà cửa và các con do một tay vợ lo liệu. Từ khi vợ đi tù, tôi cảnh gà trống nuôi con nên rất vất vả", anh Phanh chia sẻ.

Anh Phanh cho biết, quê ở huyện Kỳ Sơn và về bản Đửa ở rể. Vợ chồng anh có 2 người con, cháu lớn đang học lớp 9, cháu bé học mẫu giáo. Mấy năm trước, vợ chồng anh đã cất được ngôi nhà khang trang. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, nhiều hạng mục vẫn còn dang dở.

Chỉ vào mấy bao xi măng vứt lăn lóc ở góc sân, anh Phanh cho biết: "Lúc gia đình đang thi công làm sân bê tông thì vợ bị bắt. Chán nản, tôi cũng bỏ dở từ đó. Mấy bao xi măng chắc cũng hỏng rồi", anh Phanh buông lời chán nản.

Tuy nhiên, trao đổi với PV, anh Lô Văn Du - Trưởng bản Đửa - cho biết, Phanh cũng là "con nghiện" đang nằm trong diện quản lý của xã. Do vợ bị bắt, con đang nhỏ nên Phanh chưa bị cưỡng chế đi cai nghiện. Sắp tới, khi con của Phanh lớn, anh này cũng sẽ phải đi cai nghiện như nhiều đối tượng khác trong bản.

Cách nhà anh Phanh mấy trăm mét là gia đình bà Lô Thị Minh. Gia cảnh của bà Minh rất bi đát. Chồng mất, bà Minh hiện đang phải nuôi 3 đứa cháu, là con của con gái và con dâu khi cả 2 đang đi tù vì ma túy.

Hôm tôi đến thăm, bản Đửa vừa trải qua trận lũ lịch sử, theo bà Minh đây là trận lũ lớn nhất từ trước tới nay. Nhà bà Minh ở sát bên suối, sau trận lũ, một mảnh vườn phía trước cùng chuồng gà, chuồng lợn đã bị nước cuốn trôi.

Ngồi ôm đứa cháu nội 4 tuổi nhìn ra xa xăm, bà Minh cho biết, cháu bé là con của anh Vi Văn Tơ (con trai mà Minh) và Vi Thị Hồng. Cách đây đúng 4 năm, khi vừa mới sinh con nhỏ, Hồng đã tham gia đường dây buôn bán ma túy và bị bắt. Hồng bị kết án 18 năm tù nhưng mới đi thụ án sau thời gian được tại ngoại vì nuôi con nhỏ.

Hồng còn có một con gái lớn nhưng cũng bỏ học khi đang lớp 8, sau khi mẹ dính vòng lao lý. Do con trai bà mắc bệnh ốm yếu nên 2 đứa con của Hồng giờ do một tay bà Minh chăm sóc. Hàng ngày bà Minh phải lên rừng nhặt hạt dẻ, lấy măng đem bán để có tiền nuôi sống cả nhà.

Không chỉ có con dâu, con gái bà Minh là Vi Thị Ỏn (SN 1989) cũng đang thụ án tù 10 năm vì buôn ma túy. Ỏn vào tù, để lại cho bà Minh đứa con nhỏ dại năm nay mới 4 tuổi.

Hỏi bà Minh chồng Ỏn ở đâu, bà lắc đầu buồn bã: "Chồng nó cũng đi tù vì ma túy. Mới mãn hạn từ cách đây vài tháng và giờ về trên quê Kỳ Sơn. Tôi cũng không biết đi tù về, giờ con rể làm gì".

Cả bản có gần 30 người đi tù

Cơn "bão trắng" càn quét qua bản Đửa đã cuốn theo đàn ông, đàn bà, người già, người trẻ và hàng chục gia đình tan nát cùng những đứa trẻ cút côi. Thậm chí ngay cả gia đình cán bộ lão thành Vi Văn Đồng cũng không thoát khỏi vòng xoáy ma túy.

Ông Đồng nguyên là cán bộ xã, giữ chức Bí thư Đảng ủy xã Lượng Minh. Đã ngoài 70 tuổi, cái tuổi đáng ra được nghỉ ngơi nhưng ông Đồng hiện vẫn đang phải một mình nuôi đàn cháu nhỏ khi 2 người con gái của ông đang phải thụ án tù vì buôn bán "cái chết trắng".

Năm 2013, Vi Thị May, con gái ông Đồng, cùng với người em họ đi buôn heroin, bị bắt, tòa xử 13 năm tù. Con gái đi tù, ông phải đón 2 đứa cháu mới 5 và 8 tuổi về nhà nuôi. Tháng 4/2018, cô con gái Vi Thị Phương cũng bị bắt vì buôn ma túy và bị tòa tuyên phạt 15 năm tù.

Bi kịch gia đình vẫn chưa dừng lại ở đó, khi cách đây mấy tháng, vợ ông Đồng là Vi Thị Năm cũng bị bắt vì buôn bán ma túy. Theo trưởng bản Lô Văn Du, hiện bà Năm hiện vẫn đang bị tạm giam, chưa đưa ra xét xử.

Cách nhà ông Đồng chỉ mấy bước chân là nhà Lô Văn Kiệm và Lương Thị Nhuần. Cả Kiệm và Nhuần đều đang thụ án tù vì ma túy. Nhuần bị kết án 15 năm, Kiệm 2 năm. Hai vợ chồng đi tù, nhà chỉ còn lại 2 đứa con nheo nhóc.

Theo trưởng bản Lô Văn Du, cả bản có gần 30 người án tù vì ma túy, gần 10 "con nghiện" đang đi cai nghiện bắt buộc. "Có 3-4 hộ có cả vợ chồng đi tù vì ma túy. Có hộ cả vợ, chồng, con đều đi tù như gia đình Vi Văn Kèo. Ông Kèo đã chấp hành xong và trở về nhà nhưng vợ, con vẫn còn trong trại", anh Du chia sẻ.

Trưởng Công an xã Lượng Minh - ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết: Trong những năm qua, cơ quan chức năng đã đấu tranh quyết liệt với loại tội phạm ma túy. Nhiều tụ điểm ma túy nhức nhối lần lượt được triệt phá, trên địa bàn không còn những "ông trùm" như trước.

Các điểm nóng mua bán được "hạ nhiệt" nhưng tình trạng mua bán nhỏ lẻ, nghiện hút vẫn còn. Những "vòi bạch tuộc" của ma túy vẫn lẩn khuất đâu đó trên các bản làng.

Mở tập hồ sơ dày cộp, Trưởng Công an xã Lượng Minh lắc đầu: "Các cấp chính quyền thường xuyên, liên tục tuyên truyền nhưng từ đầu năm đến giờ cơ quan Công an đã phá 8 vụ án về ma túy liên quan đến người trên địa bàn xã".

Bí thư Đảng ủy xã Lượng Minh - ông Vi Hồng Dương - nói rằng, bị ma túy tàn phá trong một thời gian dài nên đến giờ xã này mãi vẫn trong vòng luẩn quẩn với đói nghèo và lạc hậu. Hiện Lượng Minh vẫn còn đến 62,76% hộ nghèo/tổng số 1138 hộ (chủ yếu là người Khơ Mú và Thái).

"Lượng Minh đã chuyển mình nhưng phải mất hàng chục năm nữa mới "chữa lành" được vết thương đau về ma túy. Điều đáng mừng là trẻ nhỏ ở địa phương rất hiếu học. Chúng tôi kỳ vọng rất nhiều ở các cháu, 10-15 năm sau thế hệ các cháu sẽ làm thay đổi bộ mặt bản làng", ông Dương chia sẻ.

Bài sau: Những "nốt lặng" dưới mái trường nội trú