Chuyên gia hướng dẫn cách lựa chọn thực phẩm tươi ngon, an toàn

Phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam đã có cuộc trao đổi với TS.BS. Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học Ứng dụng Việt Nam - về vấn đề này.

- Thưa bác sĩ, thời gian gần đây có rất nhiều vụ ngộ độc thực phẩm liên tiếp xảy ra với hậu quả nghiêm trọng. Đấy là hệ lụy có thể nhìn thấy rõ trước mắt. Vậy bác sĩ có thể phân tích những nguy cơ mà thực phẩm bẩn gây ra với sức khỏe con người?

Thực phẩm bẩn là tên gọi chung chỉ những thực phẩm chứa các chất, vi sinh vật, vi khuẩn gây hại cho sức khỏe người dùng.

Một trong những nguyên nhân khiến tỉ lệ ung thư ngày càng gia tăng hiện nay là do thực phẩm bẩn chứa những hợp chất như thuốc chống ôi thiu, thuốc nhuộm màu trong quá trình bảo quản, sơ chế. Sử dụng tràn lan hóa chất công nghiệp độc hại để ngâm cá khô, mực khô như hydrogen peroxide interox ST50.

Bên cạnh đó, trong quá trình trồng trọt, thực phẩm có thể bị tồn dư các loại kháng sinh và hóa chất từ việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, hóa chất trong phân bón hoặc trong thức ăn công nghiệp (đối với chăn nuôi) vượt quá tiêu chuẩn cơ quan chức năng cho phép, sử dụng chất tăng trọng, chất tạo nạc trong thịt lợn, các chất kích thích...

Việc sử dụng các chất phụ gia trong sản xuất cũng phổ biến. Các loại phẩm màu, đường hóa học đang bị lạm dụng trong pha chế nước giải khát, sản xuất bánh kẹo, chế biến thức ăn sẵn như thịt quay, giò chả, ô mai... Phần lớn, thịt chế biến sẵn được xử lý bằng nitrat giúp giữ màu hồng của thịt và hương vị thơm ngon. Tuy nhiên, nitrat có nguy cơ gây ung thư. 

Các loại thực phẩm bẩn khi vào cơ thể, tác động tức thời có thể gây ra ngộ độc thực phẩm từ nhẹ cho đến nặng như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy… Nguy hiểm hơn là sự tích lũy lâu dài của các độc tố trong thực phẩm bẩn gây ra những hậu quả mạn tính mà không có biểu hiện ngay ra bên ngoài. 

- Nhiều người cho rằng nếu mua rau hay hoa quả thì cần chọn loại không quá bắt mắt, có chút sâu thì càng tốt, chứng tỏ đó là thực phẩm không dùng thuốc trừ sâu hay thuốc kích thích tăng trưởng. Theo bác sĩ điều ấy có đúng không? Và chúng ta phải làm như thế nào để có thể lựa chọn được rau an toàn?

Điều này chưa chắc đã đúng. Rất khó để nhìn bằng mắt thường nhưng nếu muốn sử dụng thực phẩm ít dư lượng thuốc trừ sâu nhất có thể thì chúng ta nên ăn rau theo đúng mùa vụ. Khi lựa chọn thực phẩm, trước hết, người tiêu dùng cần ưu tiên những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, trong những cửa hàng, siêu thị được kiểm nghiệm, hoặc có quy định về an toàn thực phẩm.

Các loại rau, củ quả phải gọt vỏ như bí, bầu, mướp... thường an toàn hơn các loại rau ăn lá. Khi lựa chọn rau, nên chọn rau còn tươi, nguyên vẹn, không bị dập, có hình dạng bình thường, có màu sắc tự nhiên, không có mùi vị lạ.

Rau bị phun thuốc kích thích thường có lá xanh tốt bất thường, cọng rất non, to mập, những bó rau đó chỉ cần để từ sáng đến chiều là có thể bị úng, héo rũ.

Nên ngâm kỹ, rửa rau ít nhất 3 lần hoặc rửa dưới vòi nước để loại trừ phần lớn thuốc bảo vệ thực vật tồn dư. Khi nấu, cần nấu chín và mở nắp xoong, đây là cách tốt nhất để loại trừ phần lớn các thuốc bảo vệ thực vật thuộc nhóm bay hơi.

- Còn đối với các loại thịt cá thì có cách nào để lựa chọn được thực phẩm sạch, thưa bác sĩ?

Đối với thịt gia súc gia cầm, khi mua cần phải dùng cả thị giác, khứu giác, xúc giác để kiểm tra. Về màu sắc, hãy ưu tiên chọn những miếng thịt có màu đỏ hoặc hồng nhạt. Màu thịt càng tươi sáng, màu mỡ trắng ngà ngà thì đó là thịt tươi. Ngược lại, thịt có màu quá đậm hoặc quá nhợt nhạt và chạm vào hơi nhớt thì hạn chế mua vì đó là thịt không được tươi.

Về mùi, thịt tươi khi ngửi sẽ không hăng mũi, không gây khó chịu mà nó có mùi thơm nhè nhẹ đặc trưng của thịt. Trái lại, thịt có mùi hôi là thịt đã bị hỏng, không nên mua. Bên cạnh đó, cần để ý thịt lợn có các đốm lạ màu xanh tím, màu đỏ hoặc màu son xuất hiện trên bề mặt da với các kích thước to nhỏ khác nhau. Có các vết bầm, vết tụ máu lớn hoặc vết xuất huyết li ti trên da. Đây là lợn bị bệnh huyết trùng hoặc thương hàn.

Khi dùng dao cắt thử miếng thịt thấy có những hạt gạo nhỏ lấm tấm thì đây là thịt heo nhiễm giun sán, ăn vào sẽ gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra còn một số biểu hiện như đốm đỏ li ti như muỗi đốt là heo bị tả, hoặc thịt có màu vàng là bị viêm gan. Nguy hiểm hơn, thịt màu nhạt, mềm nhão, chảy dịch, mùi tanh là thịt đã bị ướp hàn the.

- Xin trân trọng cảm ơn bác sĩ!