Hỏi: Chúng em yêu nhau được 5 năm và quyết định sẽ tiến tới hôn nhân. Hai bên gia đình cũng đã đi lại và tổ chức dạm ngõ, định ngày cưới. Tuy nhiên, trong thời gian trước khi cưới, anh ấy đã đánh nhau với người khác và bị phạt tù 3 năm. Vừa qua, em đến trại thăm anh, anh lo em sẽ bỏ anh đi lấy người khác, còn em thì vẫn rất thương anh ấy. Vậy nên, em hứa với anh là sẽ làm thủ tục để hai đứa đăng ký kết hôn trước, chờ anh được ra thì sẽ tổ chức cưới. Xin Báo PNVN cho biết, em có thể đăng ký kết hôn với người đang phải đi tù không?
Huỳnh Nguyễn Như An (Cần Thơ)
Trả lời: Theo quy định tại khoản 1, Điều 8, Luật HN&GĐ 2014 về điều kiện kết hôn, thì nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.
Còn khoản 2, Điều 5, Luật HN&GĐ 2014, quy định cấm các hành vi sau đây:
a) Kết hôn giả tạo, ly hôn giả tạo;
b) Tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn;
c) Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;
d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;…
Bên cạnh đó, khoản 1, Điều 44 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về tước một số quyền công dân như sau:“Công dân Việt Nam bị kết án phạt tù về tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm khác trong những trường hợp do Bộ luật này quy định, thì bị tước một hoặc một số quyền công dân sau đây:
a) Quyền ứng cử đại biểu cơ quan quyền lực Nhà nước;
b) Quyền làm việc trong các cơ quan nhà nước và quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân”.
Căn cứ vào các quy định trên, có thể khẳng định người đang chấp hành hình phạt tù không bị cấm kết hôn.
Tuy nhiên, để được đăng ký kết hôn thì phải tuân thủ theo quy định tại Điều 18, Luật Hộ tịch năm 2014. Cụ thể:
“1. Hai bên nam, nữ nộp tờ khai đăng ký kết hôn theo mẫu quy định cho cơ quan đăng ký hộ tịch và cùng có mặt khi đăng ký kết hôn.
2. Ngay sau khi nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, công chức tư pháp – hộ tịch ghi việc kết hôn vào Sổ hộ tịch, cùng hai bên nam, nữ ký tên vào Sổ hộ tịch. Hai bên nam, nữ cùng ký vào Giấy chứng nhận kết hôn; công chức tư pháp – hộ tịch báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã tổ chức trao Giấy chứng nhận kết hôn cho hai bên nam, nữ”.
Như vậy, để được đăng ký kết hôn, hai bên nam nữ phải cùng có mặt khi làm thủ tục.
Với trường hợp của bạn, mặc dù pháp luật không cấm người đang chấp hành án phạt tù kết hôn, nhưng cũng không có quy định cụ thể về việc trích xuất người đang ở tù để đi đăng ký kết hôn. Vì vậy, việc cả hai phải cùng có mặt để đăng ký kết hôn là điều rất khó. Bạn chỉ có thể làm đơn đề nghị trại giam và UBND cấp xã nơi cư trú của một trong hai bên tạo điều kiện để thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn cho hai bạn tại trại giam.