Con dâu cũng phải được hưởng chính sách bồi thường khi thu hồi đất

Đại diện hội phụ nữ ở các quận, huyện trong thành phố Hà Nội nêu vấn đề, có trường hợp người phụ nữ nhiều năm về gia đình nhà chồng, có cống hiến và xây dựng nhà cửa nhưng khi mảnh đất của gia đình nằm trong diện thu hồi đất thì người con dâu này lại không được nằm trong danh sách hưởng quyền lợi bồi thường. Đây là một điểm cần phải được chỉnh sửa trong Dự thảo Luật sửa đổi.

PGS.TS Doãn Hồng Nhung, Giảng viên cao cấp - Trường Đại học Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng, phụ nữ sau khi lấy chồng, về sống trong gia đình nhà chồng, họ không phải là người "có quyền sử dụng đất chung" với gia đình nhà chồng. Mặc dù họ có thể là người sử dụng đất chính, chẳng hạn như: bố mẹ chồng già yếu, chồng đi làm ăn xa, con dâu là người trực tiếp sử dụng đất cho các hoạt động như cày cấy, chăn nuôi, trồng trọt,... trên đất mà hộ gia đình nhà chồng có quyền sử dụng đất hoặc con dâu là người tạo ra thu nhập chính cho gia đình bằng việc mở cửa hàng, bán hàng tại nhà đất mà bố, mẹ chồng và chồng có quyền sử dụng.

Vì vậy, quy định: "Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, bảo đảm thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ" tại khoản 2 Điều 89 đúng, nhưng chưa đủ để bảo đảm bình đẳng giới. Vì chủ thể được bồi thường là người có đất bị thu hồi. Như vậy, con dâu hoặc con rể (trên thực tế chủ yếu là con dâu) sống chung với gia đình nhà chồng hoặc nhà vợ - người trực tiếp sử dụng đất bị thu hồi - bị mất nguồn sinh kế, bị loại khỏi các chính sách bồi thường cũng như hỗ trợ của Nhà nước, khi Nhà nước thu hồi đất.

PGS Doãn Hồng Nhung đề nghị mở rộng chủ thể được hưởng chính sách bồi thường khi bị thu hồi đất. Chủ thể được hưởng bồi thường và hỗ trợ sẽ là người có đất bị thu hồi và người sống cùng với người có đất bị thu hồi. Để tránh cụm từ người sống cùng với người có đất bị thu hồi bị hiểu khác nhau, cụm từ này cần được giải thích tại Điều 3 của dự thảo Luật. Chủ thể này cần ít nhất 3 điều kiện: (1) Con dâu hoặc con rể, vợ hoặc chồng của người có đất bị thu hồi (2) Trực tiếp sử dụng đất mà bố mẹ chồng hoặc bố mẹ vợ, chồng hoặc vợ là người có đất bị thu hồi (3) Thời gian sống cùng và trực tiếp sử dụng đất từ khi kết hôn.

Góp ý về việc thu hồi đất, Luật sư Nguyễn Đào Tơ, Hội Phụ nữ Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho rằng, Luật đất đai hiện hành đang quy định Dự án Đô thị được coi là Dự án Phát triển kinh tế đô thị, không phải Dự án thỏa thuận. Vậy quá trình thu hồi đất sẽ có nhiều tình huống xảy ra, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Cần làm rõ Dự án Đô thị là dự án như thế nào, vì sao lại không phải Dự án thỏa thuận.

Cần tiếp tục duy trì quy định về hộ gia đình sử dụng đất

Về nội dung Dự thảo Luật quy định theo hướng bỏ đối tượng là hộ gia đình sử dụng đất vì hiện nay việc xác định các thành viên trong hộ gia đình còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng đến việc thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất mà trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ ghi tên của chủ hộ gia đình.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị cần tiếp tục duy trì quy định về hộ gia đình trong dự thảo Luật do đây là chủ thể có tính lịch sử, tham gia sâu vào quan hệ đất đai và thực tế hiện nay còn nhiều giấy tờ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất ghi tên chủ sử dụng đất là hộ gia đình,...).

"Có trường hợp cụ bà 83 tuổi, chồng đã qua đời, nay đang bị người vợ thứ 2 của chồng tranh chấp quyền sử dụng đất. Vì vậy, cần phải tiếp tục duy trì quy định về hộ gia đình sử dụng đất vì chủ thể này có tính lịch sử", một đại biểu chia sẻ.

Tại hội nghị, Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Lê Kim Anh khẳng định, các ý kiến đóng góp tại hội nghị sẽ được Hội LHPN Hà Nội tổng hợp chuyển cấp trên gửi đến các cơ quan chức năng có thẩm quyền, góp phần vào quá trình hoàn thiện dự thảo, giúp luật sau khi ban hành bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn và đảm bảo quyền lợi của phụ nữ.