“Công dân xê dịch” và những cái Tết có hương mùi già

Là nữ nhiếp ảnh gia duy nhất của Việt Nam cho đến thời điểm này từng được giải Word Press Photo danh giá với bộ ảnh nổi tiếng "The Pink Choice - Yêu là yêu", Nguyễn Thanh Hải với nghệ danh Maika Elan ngoài đời chỉ thích những khung cảnh đời thường thú vị. Tết nhất thì không thể thiếu việc lượn qua hàng lá, vừa chụp ảnh vừa mua mớ mùi già về tắm tất niên.

"Gia đình cho tôi đủ tự do"

Là một nhiếp ảnh gia, lại kết hôn với một nhiếp ảnh gia khác, cuộc sống gia đình của Maika Elan và chồng, anh Hải Thanh là một chuỗi ngày xê dịch và bận rộn. Họ cùng nhau đi qua rất nhiều địa phương, quốc gia trên thế giới. Có thời điểm, gia đình nhỏ này "ở lì" tại Nhật suốt nửa năm để Maika theo đuổi công việc chụp những hikikomori mà cô gọi là "những đứa trẻ mắc kẹt" tự cách ly mình khỏi xã hội ở Nhật Bản. Hay là có giai đoạn Maika phải "phục" ở Thái Lan cũng hàng năm trời để theo đuổi dự án chụp những người trẻ chọn cách sống chung cùng thú cưng như rắn, trăn, kỳ đà… thay vì một bạn tình cụ thể.

Nhân vật của Maika khi đó có một giảng viên đại học, cao to đẹp trai, có tiền, nhưng lại sống độc thân với 15 con mèo. Những thú cưng ấy làm thay đổi cuộc sống của anh khiến anh hầu như không có thời gian du lịch, buổi tối cũng rất ít hẹn hò ăn ngoài. Hay một anh nữa, nuôi 6 con rắn. Để cung cấp thức ăn cho lũ rắn cưng, anh ta không dám mua ngoài chợ vì sợ nguồn thức ăn nhiễm bệnh dịch, mà tự nuôi hàng trăm con chuột. Tất nhiên, ông chủ rắn chưa có người yêu.

Với mắt nhìn độc đáo, mỗi bộ ảnh của Maika đều nhanh chóng tạo tiếng vang trong dư luận. Nói lại một chút về bộ ảnh "The Pink Choice", gồm 12 bức, chụp gần 50 cặp đôi đồng tính sống ở nhiều nơi trong toàn quốc. Ở thời điểm năm 2012, đây là một đề tài cực kỳ nhạy cảm mà người ta muốn giấu, nhưng Maika đã thuyết phục được các nhân vật để chụp không cần che giấu hay làm mờ khuôn mặt, thậm chí còn cung cấp đầy đủ tên tuổi. Dự án này kéo dài hơn một năm, khi được tổ chức triển lãm tại Hà Nội vào tháng 11/2012 cũng gây xôn xao dư luận. Sau đó, bộ ảnh đã đoạt giải của Hiệp hội Ảnh báo chí Thế giới 2012 (World Press Photo) ở hạng mục "Vấn đề đương đại".

Trong một lần phỏng vấn, Maika đã nói rằng, gia đình cho cô đủ tự do, thậm chí "tự do ê chề" để làm những gì mà cô muốn. Rằng không có sự ủng hộ của chồng con, sẽ rất khó có Maika của hiện tại. 

Công việc nhiếp ảnh chuyên nghiệp khá áp lực, cho nên có thời gian rảnh, Maika thích được cầm cái máy phim bé xíu, màu sắc rực rỡ, ghi lại những khoảnh khắc đời thường thú vị. Mỗi khuôn hình giống như một trò chơi. Người "bị" chụp trông thấy cái máy nhỏ gọn cũng không đề phòng, dễ tiếp cận hơn. Trong nhà Maika có khoảng hơn 20 cái máy phim kiểu này. Mỗi cái một tính năng và màu sắc khác nhau. Cái có 4 ống kính, cái 6 ống kính, cái có đèn, cái không. Hầu như mỗi kiểu dáng, họa tiết mới xuất hiện, đều có thể "gạ gẫm" cô vác một "em" về nhà. Cũng bởi vì giá của dòng máy ảnh này tương đối rẻ, chỉ từ mấy trăm ngàn đến hơn triệu đồng một cái.

Từ khi có con, đi làm việc ở đâu, vợ chồng cô cũng "vác" con theo. Chồng Maika cùng nghề nên rất tiện. Vợ đi chụp, chồng trông con, và ngược lại. Con trai Maika đã theo bố mẹ "dạt nhà" ở hầu hết các địa điểm trong nước, và sang cả nước ngoài: Malaysia, Thái Lan, Singapore, Pháp, CH Séc… Đi nhiều, từ lúc cu cậu mấy tháng tuổi, phải mang theo cả một vali đồ ăn dặm, đến lúc con có thể ăn như người lớn nên cả nhà cứ có việc là xếp đồ rất nhanh. Con trai 2 tuổi đã thích nghi tốt với mọi thay đổi. Có những khi bố mẹ bận làm việc, con chỉ cần vài cái bánh gạo hoặc mẩu bánh mì, rồi ăn thêm quả chuối, quả táo là xong bữa. Maika bảo, chưa có con, trong túi lúc nào cũng kè kè quyển sổ, có con rồi, lục túi nào cũng thấy toàn bánh gạo.

Tết thích nhất là được ở nhà

Vì công việc, vợ chồng Maika - Hải Thanh không phải lúc nào cũng được đón Tết ở nhà, bên gia đình. Khi được hỏi, Tết đến thích nhất được làm gì, cô đã không ngần ngại mà chọn việc được ở nhà, ăn ngủ xong sang nhà họ hàng chơi, nói chuyện, xem ti vi chương trình Tết…

Một việc khác, giống như nghi thức của hai vợ chồng là chụp đường phố những ngày Tết. Năm nào cũng vậy, cứ sau ông Công ông Táo, vợ chồng Maika cũng dành ra mấy ngày để đi bộ, lang thang chụp ảnh quanh phố cổ với nhau.

Tết với Maika Elan còn thường liên quan đến những niềm vui nghề nghiệp. Thông tin giải thưởng World Press Photo cũng đến với cô vào đúng mồng 5 Tết Nguyên đán Quý Tỵ 2013, "khi đó Hà Nội đang mưa phùn", nữ nhiếp ảnh gia thích thú nhớ lại.

Bốn năm sau, hãng tin tài chính uy tín của Mỹ Bloomberg đã lựa chọn ra 31 bức ảnh kinh doanh nổi bật nhất tháng 1/2017, được các phóng viên, cộng tác viên của hãng này gửi về từ khắp mọi nơi trên toàn thế giới. Trong số này, có bức ảnh chụp cảnh một bé trai Việt Nam nằm ngủ ngon lành trên một tấm đệm cũ, dày, xung quanh là những chậu cây quất được bày bán nhân dịp Tết Nguyên đán Đinh Dậu 2017, tại một chợ tạm dựng ở lề đường của Maika Elan.

Luôn nhìn ra những đề tài mới mẻ và hiếm lạ nên ảnh Maika thường rất được chú ý. Maika còn từng làm một triển lãm cá nhân có tên "Không buồn được". Khi được hỏi "không buồn được" là cảm giác thật hay… giả vờ, nữ nhiếp ảnh gia khẳng định: tôi sống đơn giản, tính cũng đơn giản nên không thích những thứ gai góc, buồn thảm. Ngoài công việc kiếm tiền, nếu có chụp cái gì thì cũng là vì mình thích. Thích rồi thì vui thôi!