Những mối quan hệ được duy trì qua điện thoại
Cô Ileana Tanase (37 tuổi), rất vui khi nhìn thấy con gái Nicoleta (14 tuổi). "Hôm nay con học thế nào, có vui không? Con đã ăn gì chưa?”, Ileana thì thầm hỏi.
“Mọi việc diễn ra bình thường mẹ ạ”, Nicoletta vừa nói, vừa nhìn chằm chằm vào màn hình điện thoại thông minh. Hai mẹ con cách xa nhau hơn 2.500km, trò chuyện với nhau qua WhatsApp. Cô Ileana đang gọi về nhà từ London (Anh quốc) trong khi cô bé Nicoletta ngồi trên giường trong phòng ngủ ở Scarisoara, một thị trấn nhỏ ở Bacau, miền Đông Rumania.
Ở phòng bên cạnh, em trai của Nicoletta là Andrei (11 tuổi) đang chơi điện tử trên điện thoại. Cậu bé không thích nói chuyện qua màn hình như chị. “Hôn con gái yêu. Gửi nụ hôn của mẹ cho Andrei và ông, bà nhé!”, Ileana nói. “Vâng. Tạm biệt mẹ!”, Nicoletta đáp lời và cả hai cùng cúp máy.
Hai mẹ con nói chuyện trong vài phút về trường học, thực phẩm, công việc và thời tiết. WhatsApp là phương tiện liên lạc giữa cô Ileana với các con trong 3 năm qua. Một mối quan hệ được duy trì bằng những đoạn video ngắn ngủi, dòng tin được nhắn vội vàng với các biểu tượng cảm xúc.
Cô Ileana chỉ có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở và ở nhà làm nội trợ trong một thời gian dài. Sau khi ly dị chồng năm 2014, Ileana quyết định đến London tìm việc. Ban đầu, cô làm việc thời vụ nhưng đến năm 2016 thì quyết định tìm việc lâu dài ở London. Ileana trải qua nhiều công việc khác nhau như giúp việc trong khách sạn, bồi bàn, giúp việc pha chế trong quán cà phê…
Mỗi năm, cô về thăm nhà một hoặc hai lần. Cha của những đứa trẻ đã ngừng liên lạc với gia đình sau khi hai vợ chồng ly hôn. Hai con nhỏ Nicoletta và Andrei sống với ông bà ở Scarisoara kể từ khi cô đến London tìm việc. Ileana làm việc 13 giờ mỗi ngày và kiếm được 1.700 euro/tháng. Số tiền này đủ để cô trang trải chi phí sinh hoạt và gửi tiền về nhà.
Nicoletta kể lại, em không bao giờ quên được hình ảnh mẹ rời đi. “Đó là một ngày hè vào tháng 8, mẹ Ileana nói với hai chị em rằng, phải đến London tìm kiếm việc làm giúp gia đình thoát nghèo và để hai chị em có được một nền giáo dục tốt. Mẹ nói phải rời đi trong một thời gian dài. Chúng cháu chờ đợi và hy vọng một ngày nào đó có thể đến Anh. Trước ngày lên đường, cả gia đình đã đi chơi công viên và hai chị em được mẹ cho ăn kem. Mẹ và hai chị em cháu đã khóc rất nhiều. Cháu rất buồn nhưng tự nói với lòng mình rằng, mẹ đi để kiếm tiền nuôi hai chị em ăn học nên phải cố gắng”, Nicoletta nói.
Ước mơ lớn nhất của Nicoletta là rời khỏi làng và chuyển đến London cùng mẹ, tốt nghiệp trung học và trở thành dược sĩ. Hai chị em Nicoletta hiện sống cùng ông bà, Matei và Margareta Tanase. Họ nuôi lợn, gà, trồng ngô và có vườn rau. Bà Margareta Tanase rơi lệ chia sẻ: “Tôi không có nhiều thời gian để nghĩ về cảm xúc của mình. Thật khó khăn cho con gái tôi cũng như các cháu luôn phải sống xa nhau. Tuy nhiên, chúng phải thích nghi với hoàn cảnh”.
"Trẻ mồ côi” hiện hữu khắp nơi
Các phương tiện truyền thông đã dùng cụm từ "trẻ mồ côi châu Âu” để nói về những đứa trẻ lớn lên mà không có bố mẹ bên cạnh như Nicoletta và Andrei. Ở Rumania, những đứa trẻ này được gọi là "copii singuri acasa" hay "latchkey kids". Đó là những đứa trẻ đến từ các quốc gia Trung và Đông Nam châu Âu, sống nhiều năm với ông bà hoặc người thân vì cha mẹ đến các nước Tây Âu để tìm việc làm. Theo thống kê được công bố, khoảng từ 95.000 đến 160.000 trẻ em ở Rumania có ít nhất cha hoặc mẹ ở nước ngoài. Các nhà chức trách cho rằng, con số thực có thể cao hơn, thậm chí lên đến 350.000 trẻ em. Không chỉ ở Rumania, “trẻ mồ côi” có ở khắp mọi nơi, từ Baltics đến Balkans.
“Nguyên nhân khiến số liệu không rõ ràng và chênh lệch là do nhiều phụ huynh không thông báo cho chính quyền khi đi ra nước ngoài và để con cái sống với họ hàng. Có thể do các bậc cha mẹ thiếu hiểu biết, sơ suất hoặc sợ mất quyền nuôi con”, cô Daniela Titaru - Giám đốc Trung tâm bảo trợ xã hội và trẻ em (DGASPC) ở Bacau nói.
Theo cô Daniela, hiện ở Rumania có nhiều ngôi làng toàn “trẻ em mồ côi" và người già. Đất đai ở những nơi này bị bỏ hoang, không ruộng đồng do thiếu lao động vì nhiều người lớn di cư đi tìm miền đất hứa. Scarisoara cũng bị bỏ hoang một nửa. Ngôi làng này ở không xa sông Siret, nằm giữa những ngọn đồi thoai thoải.
Còn thầy Adriana Duca - Hiệu trưởng một trường trung học ở Scarisoara nói rằng, nhiều học sinh lớn lên cùng với ông bà hoặc họ hàng. Khoảng 220 trẻ em học tại trường, kéo dài đến lớp 8. "Các em ăn mặc đẹp và sử dụng điện thoại thời thượng, ngoan ngoãn, lễ phép, không vi phạm nội quy, quy chế nhưng về mặt cảm xúc, gần như tất cả đều “có vấn đề”. “Nhiều em ôm chặt lấy chúng tôi với mong muốn được vỗ về, trong khi những em khác luôn gọi các cô giáo trong trường là “ma ma” (mẹ), Adriana Duca nói.
Bé Petronela (11 tuổi) là một học sinh giỏi. Cô ấy muốn trở thành một sĩ quan cảnh sát săn bắt cướp khi lớn lên. Em luôn nhớ đến cha mẹ mình. Petronela sống gần trường học. Em ở với ông bà của mình, Vasile và Maria Calin. Họ đã nuôi 9 đứa cháu của những đứa con làm ăn ngoài Romania. “Tôi muốn các cháu học hành và có nghề nghiệp đàng hoàng để lớn lên sống và lập nghiệp ở quê hương, đừng phải bỏ nhà xa xứ kiếm tiền nuôi con như cha mẹ chúng bây giờ”, ông Vasile nói.