Cứu sản phụ mắc bệnh tim từ nhỏ nhưng không chữa, vẫn mang thai và sinh con

TS. BS Phạm Thành Đạt, Khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực, Trung tâm Tim mạch (Bệnh viện E, Hà Nội) cho biết, mới đây các bác sĩ của bệnh viện đã cứu sống sản phụ Lý Thị Co (20 tuổi, dân tộc Mông, tỉnh Điện Biên) mang thai lần 3. Đặc biệt, sản phụ có bệnh lý tim mạch hiếm gặp không chữa nhưng vẫn mang thai 3 lần, trong đó 2 lần sinh con. 

Trước đó, sản phụ  được chuyển từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên xuống để mổ lấy thai và điều trị bệnh tim. Bệnh nhân cho biết, cách đây 8 năm đã xuất hiện các cơn đau ngực, khó thở nhưng không đi khám. Khi lấy chồng và mang thai lần đầu các cơn đau ngực từng xuất hiện nhiều, sức khỏe yếu khiến chị C. bị sảy thai.

Năm 2020, bệnh nhân tiếp tục mang thai lần 2. Sản phụ được bác sĩ tuyến xã khám và cảnh báo về bệnh tim mạch khi thấy nhịp tim bất thường. Do gia đình quá nghèo nên bệnh nhân vẫn không đi khám. Đến tháng cuối thai kỳ, chân sản phụ phù nhiều, tim đập nặng nề, mới vay mượn lên Bênh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên để mổ lấy thai. Sau đó, các bác sĩ khuyến cáo sản phụ không nên sinh con, cần ở lại viện để mổ tim. Tuy nhiên, do điều kiện khó khăn, bệnh nhân tiếp tục xin về.

Đến lần mang thai thứ 3, khi ở tuần thai 34, cơn đau tim ngày càng hành hạ. Gia đình mới đưa sản phụ đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên và được nhận định mắc bệnh tim mạch nên chuyển xuống Bệnh viện E.

Bác sĩ Nguyễn Thị Kiều Oanh, Trưởng khoa Phụ sản (Bệnh viện E) cho biết, khi tiếp nhận, sản phụ C. đang trong tình trạng rất nguy kịch; thai nhi ở tuần thứ 34 trên người mẹ có hẹp khít van động mạch chủ, hẹp động mạch chủ lên và suy tim.

Nếu giữ thai để sinh đúng kỳ sẽ vô cùng nguy hiểm đến tính mạng mẹ do việc chênh áp lớn giữa buồng tim và van động mạch chủ có thể gây phù phổi cấp, ngừng tim đột ngột dẫn đến tử vong mẹ và con.

Trước tình thế nguy kịch của bệnh nhân, Bệnh viện đã hội chẩn liên khoa và quyết định mổ "bắt con" để đảm bảo tính mạng người mẹ. Ngày 8/9/2022, bé trai nặng 2,5kg với trái tim khỏe mạnh đã được chào đời và được chăm sóc trong lồng kính ở khoa Nội Nhi tổng hợp. Đến ngày 17/9/2022, sức khỏe bé ổn định, đã được xuất viện về với gia đình.

Bác sĩ Nguyễn Thị Kiều Oanh cũng xác định, ca mổ bắt con này cũng đối mặt với nhiều nguy cơ nguy hiểm, nhất là quá trình gây mê kéo dài. Bởi lẽ, với trường hợp van động mạch chủ hẹp, bản thân dòng máu đi qua tim ra ngoài đã bị ảnh hưởng, nếu thêm tác dụng phụ của thuốc mê có thể làm triệu chứng của bệnh tim nặng hơn, nguy cơ xảy ra đột ngột phù phổi cấp, suy tim cấp sau mổ, đe dọa tính mạng người bệnh là rất lớn. Hơn nữa, mổ lấy thai là một phẫu thuật mở cả ổ bụng và tử cung nên có nhiều nguy cơ nhiễm khuẩn. Nếu phải thêm một cuộc phẫu thuật tim cấp cứu, nguy cơ tử vong cho mẹ là rất lớn. Do vậy khi mổ "bắt con", các bác sĩ phải thận trọng, để bệnh nhân ổn định được hết thời kỳ hậu sản cấp cứu, chuẩn bị cuộc mổ tim thì tốt hơn.

Nguy hiểm khi bị bệnh tim không chữa vẫn mang thai và sinh con

Sau ca mổ bắt con thành công, các bác sĩ tiếp tục điều trị bệnh lý tim mạch cho sản phụ C. TS.Phạm Thành Đạt cho biết, dựa trên các kết quả thăm khám, siêu âm các bác sĩ Trung tâm Tim mạch nhận định bệnh nhân bị hẹp van động mạch chủ và hẹp khít động mạch chủ lên. Trên kết quả siêu âm tim đánh giá có sự chênh lệch áp lực rất lớn giữa động mạch và buồng tim qua van động mạch chủ.

Theo TS. Đạt, trước đây, những người phụ nữ mắc bệnh tim bẩm sinh được khuyến cáo không lấy chồng, sinh con. Tuy nhiên, hiện nay với các tiến bộ của y học người mắc bệnh tim vẫn có thể mang thai nhưng chỉ trong một số  tình huống bệnh lý cụ thể.

 "Với bệnh nhân bị tim bẩm sinh cần phải phẫu thuật ngay từ khi còn nhỏ. Nếu không, bệnh nhân có thể tử vong trong những năm tháng đầu đời. Tuy nhiên với trường hợp bệnh nhân C. không thăm khám, không sử dụng thuốc mà có thể sống được tới 20 tuổi và trải qua 3 lần mang thai là trường hợp đặc biệt hiếm gặp trong y văn", bác sĩ Đạt nói.

Bác sĩ Đạt cũng cho biết, bình thường van động mạch chủ rất mỏng, độ dày chỉ khoảng dưới 1mm, các mép van chỉ tiếp xúc với nhau ở ba góc, Tuy nhiên, với sản phụ C. ba lá van đều dày lên, chỗ dày nhất là 5mm. Bên cạnh tổn thương lá van bị dày, thì các mép van dính vào nhau trên diện rộng dính cả vào thành động mạch chủ nên biên độ hoạt động của các lá van rất hạn chế, lỗ van không thể mở ra được theo chu kỳ co bóp của tim.

Với các tổn thương như vậy, các bác sĩ đánh giá đây không phải tổn thương thông thường như bệnh van tim mắc phải ở người lớn mà đã có từ rất lâu, khả năng cao đã có từ khi sinh ra, qua thời gian tiến triển dần nặng hơn.

Sau thời gian ngắn hậu phẫu sản khoa, đánh giá tình trạng người bệnh, Bệnh viện E đã quyết định thực hiện tiếp ca phẫu thuật thay van động mạch chủ cho sản phụ. TS.BS Nguyễn Công Hựu, Giám đốc Bệnh viện E cho biết, thương tổn của bệnh nhân rất phức tạp. Kíp mổ đã phải mất cả tiếng để cắt xẻ, gỡ dính, gọt sửa chữa các cánh van, giải phóng các lỗ động mạch vành, mở rộng lỗ van tim; lấy màng tim tự thân mở rộng gốc động mạch chủ cho dòng máu từ trong tim bơm ra ngoài nuôi cơ thể không bị cản trở.

Sau gần hai tháng điều trị E sức khỏe bệnh nhân đã ổn định, và được xuất viện ngày 9/11.