Đầy hơi chướng bụng khi ngủ dậy là bị gì? Có nguy hiểm không?

Mùa thu đến không chỉ khiến tâm trạng dễ "ủ ê" hơn mà các vấn đề về tiêu hóa cũng gia tăng hơn. Có thể kể đến như đau dạ dày, viêm dạ dày do nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến lượng histamine trong máu tăng lên. Lúc này dạ dày dễ bị kích thích sản sinh ra nhiều axit hơn và gây đau ở những người có tiền sử bệnh. Ngoài đau dạ dày thì nhiều người cũng dễ bị chướng bụng, đầy hơi hơn do thói quen ăn uống khi thời tiết trở nên mát mẻ hơn cũng thay đổi. Bữa ăn nhiều đồ cay nóng hơn, ăn nhiều hơn, ăn quá no để tăng nhiệt giữ ấm cho cơ thể - là một trong nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Theo một đánh giá năm 2020 trên Healthline thì nếu bạn thức dậy vào buổi sáng với cảm giác bụng to và căng hơn bình thường - có thể là bạn đang bị đầy hơi chướng bụng, một trong những triệu chứng tiêu hóa cực kỳ phổ biến.

Đầy hơi chướng bụng khiến dạ dày của bạn dễ bị khó chịu, nghiêm trọng hơn là gây cảm giác đau đớn kèm theo các hệ quả nghiêm trọng khác.

1. Nguyên nhân gây đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng

Nếu bạn thỉnh thoảng bị đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng sau khi thức dậy có thể là kết quả của các hành vi/hoạt động sinh hoạt từ ngày hoặc đêm hôm trước. Chúng bao gồm:

- Tiêu thụ một lượng lớn thức ăn ngay trước khi đi ngủ

Ăn quá nhiều thức ăn trước khi đi ngủ, đặc biệt là các thực phẩm khó tiêu hóa sẽ khiến hệ tiêu hóa phải làm việc gắng sức, quá tải và phản ứng bằng việc đầy hơi vào buổi sáng khi thức dậy.

- Uống hoặc ăn quá nhanh khiến lượng không khí nuốt vào dạ dày nhiều hơn bình thường

Uống hoặc ăn quá nhanh làm tăng lượng không khí nuốt phải, điều này có thể dẫn đến nhiều khí tích tụ trong đường tiêu hóa và bạn có thể bị đầy hơi vào bất cứ thời điểm nào trong ngày.

- Nằm ngay sau khi ăn no

Có thể bạn muốn ngủ ngay sau khi ăn tối nhưng cơ thể bạn cần nhiều thời gian hơn để tiêu hóa và đó là lý do tại sao bạn lại cảm thấy đầy hơi sau khi ăn khuya. Đặc biệt điều này cũng có thể xảy ra do thượng vị bị đau hoặc ợ nóng.

- Uống soda hoặc đồ uống có gas

Nước soda và các loại đồ uống có gas chứa natri bicarbonat khi gặp axit dạ dày sẽ tạo ra khí CO2, lượng CO2 sau khi ợ ra còn lại trong dạ dày sẽ khiến bạn gặp phải tình trạng đầy hơi chướng bụng.

- Uống rượu

Rượu là một thủ phạm phổ biến khác gây đầy hơi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khi bạn uống 1 (hoặc 2 ly) rượu vang trước khi đi ngủ, rượu sẽ được dạ dày và ruột non hấp thụ và có thể gây viêm. Và vào sáng hôm sau, tình trạng viêm do rượu gây ra này có thể biểu hiện dưới dạng sưng phù không mong muốn, bao gồm cả chướng bụng.

- Ăn quá nhiều chất xơ hoặc uống thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ không cần thiết.

Ăn cái gì quá nhiều cũng không tốt, bao gồm cả chất xơ - một chất dinh dưỡng đa lượng rất cần thiết để có hệ tiêu hóa khỏe mạnh cũng như thúc đẩy nhu động ruột làm việc, tiêu hóa thức ăn và bài thải phân. Tuy nhiên nếu bạn ăn quá nhiều chất xơ hoặc uống bổ sung quá nhiều cahast xơ có thể khiến việc tiêu hóa khó khăn hơn và dẫn tới táo bón, đầy hơi và chuột rút.

Đây cũng là lý do phổ biến cho việc bạn cảm thấy đầy hơi vào cuối ngày hoặc vào buổi sáng, đặc biệt nếu bạn đã ăn một bát ngũ cốc giàu chất xơ trước khi đi ngủ vào đêm hôm trước.

- Ăn nhiều thực phẩm gây đầy hơi như bông cải xanh, bắp cải, đậu. Hoặc ăn quá nhiều muối hoặc các thực phẩm chế biến sẵn có nhiều muối như khoai tây chiên trước khi ngủ. Bên cạnh đó, tiêu thụ nhiều đường, chất làm ngọt nhân tạo - đặc biệt là sorbitol và fructose trong các loại bánh ngọt đều có thể khiến bạn bị đầy hơi chướng bụng vào sáng hôm sau hoặc đầy hơi trong ngày.

- Không uống đủ nước

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, mọi bộ phận trong cơ thể bạn đều cần nước để hoạt động bình thường và cơ thể bạn có khả năng cân bằng lượng nước vào và ra rất tốt. Bạn liên tục bị mất nước khi thở, đổ mồ hôi và (tất nhiên) đi tiểu. Nhưng khi cơ thể bạn không có đủ nước để cân bằng lượng nước mất đi, bạn bắt đầu giữ lại nước trong cơ thể.

Đó là lý do tại sao bạn có thể thấy mình ít đi vệ sinh hơn hoặc bị đầy hơi và táo bón.

- Đang trong kỳ kinh nguyệt

Chướng bụng, đầy hơi khi có kinh nguyệt là hiện tượng phổ biến ở nhiều nữ giới. Nguyên nhân được giải thích là do sự thay đổi nồng độ hormone sinh dục progesterone và estrogen khiến cơ thể tích nước và muối nhiều hơn. Các tế bào của cơ thể bị sưng lên và gây ra cảm giác đầy hơi. chướng bụng.

Tình trạng này cũng có thể gặp trước kỳ kinh nguyệt 1 - 2 tuần, gọi là giai đoạn tiền kinh nguyệt.

- Căng thẳng, trầm cảm mùa thu

Đôi khi căng thẳng có thể ảnh hưởng tới đường ruột của bạn và khiến bạn bị đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng, điều này sẽ phổ biến hơn nếu bạn thường xuyên bị căng thẳng (căng thẳng mãn tính).

2. Nếu ngày nào bạn cũng bị đầy hơi chướng bụng thì nguyên nhân là gì?

Đầy hơi mãn tính có nghĩa là việc bạn bị đầy hơi xảy ra hàng ngày cho thấy có nhiều nguyên nhân liên quan tới sức khỏe hơn chỉ riêng chế độ ăn uống và lối sống. Nếu bạn thường xuyên thức dậy và bị đầy bụng, hãy xem xét tới một số nguyên nhân dưới đây và thăm khám bác sĩ sớm để có can thiệp phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn:

Các vấn đề về đường ruột và dạ dày gây đầy hơi

Duy trì sức khỏe của hệ vi sinh vật đường ruột được cân bằng là điều cần thiết để cơ thể bạn thoải mái hơn. Nếu sức khỏe đường ruột gặp vấn đề thì hệ sinh vật đường ruột sẽ bị mất cân bằng và bạn thực sự có thể gặp phải tình trạng đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng khi thức dậy hoặc bất kỳ thời điểm nào trong ngày.

Ngoài ra, các tình trạng về đường ruột dưới đây cũng có thể gây đầy hơi:

- Viêm ruột kết

- Nhiễm trùng do vi khuẩn

- Tắc ruột

- Hội chứng ruột kích thích

- Bệnh Crohn

- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

- Bệnh Celiac

- Loét dạ dày

- Ung thư ruột kết

- Ung thư dạ dày

Các tình trạng bệnh lý gây đầy hơi khác

- Uống không đủ nước vào hôm trước khiến việc đi tiểu đều đặn vào mỗi sáng bị gián đoạn cũng khiến bạn dễ bị đầy hơi vào buổi sáng và buổi tối hơn.

- Dị ứng thực phẩm

- Viêm vùng chậu

- Bệnh gan

- Hội chứng cushing

- Ung thư tuyến tụy

- Ung thư buồng trứng hoặc ung thư cổ tử cung.

Thuốc gây đầy hơi

Ngoài nguyên nhân về bệnh lý thì đôi khi đầy hơi chướng bụng buổi sáng (hoặc cả ngày) có liên quan tới tác dụng phụ của loại thuốc mà bạn đang sử dụng. Chẳng hạn như:

- Thuốc chống viêm non-steroid (NSAID)

- Opioid gây táo bón

- Thuốc chống trầm cảm

- Một số nhóm thuốc chống động kinh như gabapentin

- Thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ dùng không đúng liều lượng.

3. Cách giảm đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng

Nếu bác sĩ đã loại trừ nguyên nhân khiến bạn bị đầy hơi là do bệnh lý thì bạn có thể áp dụng một số biện pháp đối phó với tình trạng đầy hơi thường xuyên vào buổi sáng bằng cách thay đổi chế độ ăn uống cũng như lối sống lành mạnh hơn. Tốt những những thói quen này nên được duy trì và thực hiện vào ngày hoặc đêm hôm trước để bạn không thức dậy với cảm giác đầy bụng.

- Thay đổi chế độ ăn uống để giảm đầy hơi

Một số thực phẩm như đậu, rau họ cải khi ăn quá nhiều có thể gây đầy hơi vào buổi sáng, đặc biệt nếu bạn ăn vào tối ngày hôm trước. Vì thế bạn nên chia thành các bữa nhỏ trong ngày, tránh ăn quá nhiều thực phẩm gây đầy hơi trước khi đi ngủ và giảm nguy cơ đầy hơi vào sáng hôm sau.

Giảm lượng muối tiêu thụ cũng được chứng minh giúp giảm lượng khí dư thừa trong dạ dày của bạn.

Ngoài ra, nếu bạn nghi ngờ mình gặp phải tình trạng không dung nạp thực phẩm (chẳng hạn như không dung nạp lactose hoặc gluten), hãy ghi lại danh sách các thực phẩm đó và nói chuyện với bác sĩ trước khi tự ý cắt bỏ nguồn thực phẩm này. Một triệu chứng phổ biến của chứng không dung nạp thực phẩm là gần như ngay lập tức bạn cảm thấy bị đầy hơi và cần phải đi đại tiện hoặc ngược lại là đầy hơi và táo bón.

- Uống trà thảo mộc

Ngoài việc uống nhiều nước, tránh để cơ thể mất nước thì bạn cũng có thể uống một số loại trà thảo mộc có tác dụng giảm tình trạng thường xuyên đầy hơi chướng bụng như trà hoa cúc, trà bạc hà, trà nghệ, trà thì là..

- Bổ sung enzyme tiêu hóa

Bổ sung enzyme tiêu hóa có thể giúp ích trong trường hợp hệ tiêu hóa của bạn không có đủ enzyme khiến cơ thể gặp khó khăn trong việc phá vỡ cấu trúc thực phẩm mà bạn ăn dẫn tới tình trạng đầy hơi và một số vấn đề tiêu hóa khác. Tuy nhiên lưu ý rằng không nên tự ý bổ sung mà chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Một trong những cách tốt nhất để cân bằng lại hệ vi sinh vật đường ruột của bạn là ăn thực phẩm có nhiều men vi sinh tự nhiên (tức là vi khuẩn tốt), như sữa chua, kim chi và dưa cải bắp. Bạn cũng có thể muốn ưu tiên thực phẩm có prebiotic (ví dụ: trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch và lúa mì nguyên hạt), vì prebiotic "nuôi" men vi sinh trong ruột của bạn, giúp chúng phát triển mạnh mẽ và tạo ra hệ vi sinh vật tổng thể mạnh mẽ hơn.

- Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện hệ tiêu hóa một cách gián tiếp - điều này bao gồm cả những vận động nhẹ nhàng như đi bộ từ 10 - 15 phút mỗi ngày sau bữa ăn đã được chứng minh có thể giúp giảm tình trạng đầy hơi mãn tính. Bạn cũng có thể thêm một vài phút giãn cơ trong ngày để chống đầy hơi và thúc đẩy quá trình tiêu hóa tốt hơn.

Cuối cùng, đừng quên giải quyết các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn chẳng hạn như các bệnh đường tiêu hóa.

4. Khi nào cần thăm khám bác sĩ?

Nếu bạn thường xuyên bị đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng mặc dù đã áp dụng các biện pháp giảm đầy hơi tại nhà thì bạn cần thăm khám bác sĩ để tìm thấy chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì. Một xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang có thể được chỉ định nhằm kiểm tra dạ dày hoặc các chỉ định giúp bạn loại trừ chứng không dung nạp thực phẩm.

Bạn cũng nên thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu tình trạng đầy hơi chướng bụng buổi sáng kèm theo:

- Buồn nôn hoặc nôn mửa

- Tiêu chảy mãn tính

- Phân có lẫn máu

- Chảy máu âm đạo bất thường không liên quan tới kì kinh nguyệt

- Chứng ợ nóng ngày một nghiêm trọng hơn

- Sốt cao

- Giảm cân đột ngột.

Nhìn chung đầy hơi chướng bụng vào buổi sáng là một hiện tượng bình thường và có thể thỉnh thoảng xảy ra. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên, hãy theo dõi những bất thường khác của cơ thể và thăm khám sớm để được bác sĩ hỗ trợ.