Ngày 24/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cán bộ, công chức và Luật viên chức. ĐB Nguyễn Văn Hiển - Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp, dành toàn bộ thời lượng phát biểu cho phép (7 phút) để phân tích về hệ quả kinh tế, pháp lý của hình thức kỷ luật cán bộ đã nghỉ hưu mắc sai phạm.
Theo ông, hình thức “xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm” của công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu chưa thật hợp lý. Cần thiết phải có hình thức và phải đồng bộ giữa xử lý kỷ luật Đảng, xử lý kỷ luật về hành chính Nhà nước, ông Hiển cho rằng như vậy không có nghĩa là “bên Đảng kỷ luật thế nào, Nhà nước phải có hình thức kỷ luật như vậy”, vì giữa trách nhiệm chính trị và trách nhiệm pháp lý có đặc thù khác nhau.
Ông Hiển phân tích, về mặt pháp lý rất khó giải thích thế nào là “tư cách chức vụ” và trong các văn bản bổ nhiệm các chức vụ hiện nay, không có văn bản nào dùng khái niệm “tư cách chức vụ”. Bên cạnh đó, quy định hình thức xử lý kỷ luật trên không tương thích và thống nhất với các quy định về trách nhiệm hình sự trong Luật hình sự và các quy định về xử lý kỷ luật với cán bộ, công chức, viên chức đương chức.
Lấy dẫn chứng từ Luật Hình sự hiện hành, theo ông Hiển, nếu một cán bộ công chức giữ chức vụ, quyền hạn cao bị xử lý hình sự với hình phạt nghiêm khắc nhất là tù có thời hạn, chung thân thì họ vẫn không bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm. Tương tự, nếu cán bộ, công chức bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cao nhất là buộc thôi việc thì họ cũng không bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm trước đó.
“Điều này tạo ra sự bất hợp lý là người gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng đến mức phải xử lý hình sự lại không bị xoá tư cách chức vụ trước đó, còn người đã nghỉ hưu có thể không phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng lại bị xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm” - ông Hiển phân tích.
Chưa hết, quy định trên tạo sự tranh cãi không cần thiết về hệ quả pháp lý về xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm là những văn bản, quyết định người này ký thì có còn hiệu lực pháp lý hay không.
Thêm một dẫn chứng từ Đức, Viện trưởng Viện nghiên cứu Lập pháp nhấn mạnh, cán bộ nghỉ hưu nước này vẫn phải chịu trách nhiệm về những vi phạm của mình lúc đương chức và hình thức kỷ luật là giảm và cắt lương hưu vĩnh viễn. Đồng thời, hệ quả pháp lý là người bị kỷ luật sẽ không còn có quyền giới thiệu và được giới thiệu là nguyên bộ trưởng, thứ trưởng...
“Phải kỷ luật cái hiện hữu đang có là giảm và cắt lương hưu, hệ quả của nó là tác động đến lợi ích vật chất và tinh thần của người bị kỷ luật, bao gồm lương hưu và các chức danh, chức vụ đã có trước khi nghỉ hưu. Người bị kỷ luật không còn quyền tự giới thiệu và được giới thiệu với chức danh này” - ông nhìn nhận.
Với các lý lẽ trên, ĐB Nguyễn Văn Hiển đề xuất, luật không chỉ quy định xoá tư cách chức vụ đã đảm nhiệm mà nên quy định hình thức kỷ luật giảm, cắt lương hưu vĩnh viễn kèm theo hệ quả pháp lý là tước bỏ hoặc cắt giảm chế độ, chính sách người đó đang được hưởng, gồm cả danh hiệu, huân huy chương…
Băn khoăn về vấn đề này, ĐB Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) cho rằng, cán bộ hưu trí hưởng lương thông qua hệ thống bảo hiểm xã hội. Trong trường hợp cán bộ về hưu mắc sai phạm bị xóa tư cách, riêng lương không thể cắt được vì hưởng bảo hiểm xã hội.
“Đối tượng này đưa vào luật nghe hơi khiên cưỡng. Về hệ lụy pháp lý, tức những nghị định, quyết định, bằng cấp mà người đó khi còn đương chức ký thì khi xóa tư cách của họ thì các văn bản, giấy tờ này còn hiệu lực hay không?” - ông Vân đặt câu hỏi.
Theo dự thảo Luật quy định, cán bộ công chức sau khi nghỉ việc hoặc nghỉ hưu mới phát hiện có hành vi vi phạm trong thời gian công tác thì tùy theo tính chất, mức độ phải chịu một trong những hình thức kỷ luật (khiển trách, cảnh cáo, xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm) gắn với hệ quả pháp lý tương ứng. Ngoài các hình thức xử lý kỷ luật “cảnh cáo”, “khiển trách”, “xóa tư cách chức vụ” thì cán bộ, công chức còn phải chịu hệ quả kèm theo, như cắt một số quyền lợi về vật chất mà người đó được hưởng.