Điều chỉnh chủ trương đầu tư cần ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm dân tộc thiểu số khó khăn nhất

Chiều 16/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét Tờ trình về đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2023. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết: thời gian vừa qua Chương trình đã được triển khai tại các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bước đầu tạo được những tác động tích cực tới đời sống của người dân, đặc biệt là ở khu vực các xã, thôn bản đặc biệt khó khăn.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện phát sinh một số khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân và kết quả thực hiện Chương trình. Một số đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực dân tộc, cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, thiết chế văn hóa dân tộc thiểu số tiêu biểu, cơ sở y tế… có vai trò quan trọng và trực tiếp tác động đến các chỉ tiêu, mục tiêu của Chương trình. 

Tuy nhiên, một số cơ quan, đơn vị, tổ chức nêu trên chưa được quy định tại chủ trương đầu tư của Chương trình được Quốc hội phê duyệt, dẫn đến một số khó khăn trong việc lập, thẩm định kế hoạch bố trí vốn, thanh quyết toán trong thực hiện nhiệm vụ được giao.

Vì vậy, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho rằng, cần thiết phải báo cáo Quốc hội điều chỉnh, bổ sung đối tượng nêu trên nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong tổ chức triển khai thực hiện Chương trình.

Ông Hầu A Lềnh cho biết, có 2 đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư gồm: Điều chỉnh nguồn vốn thực hiện Chương trình và Điều chỉnh đối tượng thuộc Chương trình.

Trong đó, điều chỉnh đối tượng, Chính phủ đề xuất đồng ý về chủ trương và sự cần thiết đầu tư, hỗ trợ một số đối tượng gồm: "Một số đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực công tác dân tộc (các trường dự bị Đại học, Đại học, trường Hữu nghị T78, trường Hữu nghị 80, trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc; các trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú); các di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia có giá trị tiêu biểu của các dân tộc thiểu số; một số Trung tâm y tế huyện, bệnh viện của huyện có xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi".

Đồng thời việc điều chỉnh trên bảo đảm nguyên tắc không làm tăng tổng mức đầu tư và cơ cấu nguồn vốn đã được Quốc hội phê duyệt; không trùng lặp, chồng chéo với các Chương trình mục tiêu quốc gia khác và phù hợp với các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 của Quốc hội khóa XIV.

Thẩm tra về đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết: Việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, điều chỉnh một số nội dung của chủ trương đầu tư Chương trình là xuất phát từ thực tiễn vướng mắc, nội dung quy định chưa rõ ràng, thống nhất về đối tượng, địa bàn triển khai thực hiện một số dự án, tiểu dự án hỗ trợ các đơn vị sự nghiệp công về giáo dục, y tế, đào tạo nghề… Do đó, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh một số nội dung của chủ trương đầu tư để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân một số dự án, tiểu dự án của Chương trình là phù hợp, cần thiết.

Về đề nghị điều chỉnh đối tượng Chương trình, tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình quy định đối tượng Chương trình theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 là: "Xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc thiểu số; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc Kinh thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo sinh sống ở xã, thôn đặc biệt khó khăn; Doanh nghiệp, hợp tác xã, các tổ chức kinh tế, xã hội hoạt động ở địa bàn vùng đặc biệt khó khăn".

Nhiều ý kiến cho rằng, báo cáo của Chính phủ chưa thật sự làm rõ được sự cần thiết, cấp bách đối với các đối tượng, danh mục đầu tư này. Nội dung về đánh giá tác động chưa thật sự rõ ràng, chưa chỉ rõ được những tác động về thay đổi nguồn vốn, các văn bản phải bổ sung, tính khả thi trong việc tổ chức triển khai thực hiện. 

Đồng thời cần làm rõ việc điều chỉnh này có đảm bảo được nguyên tắc của Chương trình đã được Quốc hội thông qua trong Nghị quyết 120/2020/QH14 là "đầu tư có trọng tâm trọng điểm và bền vững, tập trung cho các xã, thôn, bản khó khăn nhất; giải quyết các vấn đề bức xúc, cấp bách nhất; ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm dân tộc thiểu số khó khăn nhất".

Kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là nội dung sẽ tác động lớn đến sự phát triển của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vì vậy, đề nghị Chính phủ bổ sung báo cáo làm rõ sự cần thiết, tính cấp bách, rà soát danh mục đầu tư, báo cáo đánh giá tác động chính sách khi điều chỉnh chủ trương đầu tư và phụ lục vốn đầu tư. 

Bổ sung đánh giá làm rõ tính khả thi của việc đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu Chương trình cũng như việc triển khai thực hiện một số dự án của Chương trình để giải quyết vấn đề cấp bách, bức xúc cho đồng bào dân tộc thiểu số...