Doanh nghiệp tự công bố chất lượng, mất an toàn thực phẩm sẽ tràn lan

Bà Trần Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, hiện nay có nhiều nước tiên tiến để doanh nghiệp tự công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm (ATTP), còn cơ quan chức năng chỉ tập trung làm khâu hậu kiểm.

Tuy nhiên, đây là các nước tiên tiến như Nhật Bản, Singapore... ý thức chấp hành pháp luật của người dân và doanh nghiệp rất cao. Còn các nước như Thái Lan, Indonesia, Malaysia hay Trung Quốc cũng đang áp dụng như Việt Nam. Theo đó, tất cả sản phẩm thực phẩm trước khi ra thị trường đều phải đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước. Việt Nam cũng chưa thể xóa bỏ thủ tục cấp công bố phù hợp quy định ATTP và để doanh nghiệp tự công bố.

Lí do là hiện nay, quy mô sản xuất thực phẩm của nước ta còn nhỏ lẻ, đa số là cơ sở sản xuất nhỏ, hộ gia đình. Mặt khác, ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn hạn chế, tình trạng cố tình vi phạm, lách luật để vi phạm còn phổ biến. Một ví dụ điển hình của tình trạng này là vẫn còn tình trạng trồng 2 luống rau, một để ăn và một để bán.

Ngoài ra, muốn chuyển từ phương thức quản lý tiền kiểm sang hậu kiểm đòi hỏi một lực lượng thanh tra chuyên ngành ATTP, quản lý thị trường hùng hậu. Trong khi cả nước chỉ có khoảng gần 400 thanh tra chuyên ngành ATTP (ở Nhật Bản con số này là 12.000 người). Do vậy, nếu để doanh nghiệp tự cống bố chát lượng và đưa sản phẩm ra thị trường thì không đủ nhân lực để kiểm soát chất lượng, nguy cơ mất ATTP với những thực phẩm này dễ xảy ra.

Hiện có doanh nghiệp sản xuất bánh chocolate phản ánh, sử dụng 12 nguyên liệu nhập khẩu thì phải xin 12 “giấy phép con” và 1 “giấy phép mẹ” xác nhận công bố thành phẩm. Đại diện doanh nghiệp cho rằng, thủ tục như vậy là “hành” doanh nghiệp, là mầm mống của tiêu cực. Vì thế, nếu để doanh nghiệp tự công bố chát lượng sản phẩm, sẽ mất ít thời gian hơn.

Trao đổi về vấn đề này, bà Nga cho rằng, thông tin trên là không chính xác. Theo bà Nga, Thông tư 19 của Bộ Y tế quy định, tất cả nguyên liệu sử dụng trong sản xuất, bán trong siêu thị hay các khách sạn 4 sao trở lên đều được kê dưới dạng một bảng kê. Việc này nhằm giúp kiểm soát sử dụng nguyên liệu đúng theo quy chuẩn của Việt Nam, còn giấy công bố cho sản phẩm cuối cùng thì chỉ cần 1 giấy cho 1 sản phẩm. Nói cách khác, không phải doanh nghiệp mất 13 loại giấy tờ như dẫn chứng trên mà chỉ cần 1 tờ giấy làm các bảng kê các loại nguyên liệu trên.

Để giảm bớt thủ tục hành chính, trong Dự thảo sửa đổi Nghị định 38, quy định chi tiết về thi hành Luật ATTP, Cục ATTP cũng đã đề xuất giảm nhiều thủ tục như: Miễn đăng ký công bố sản phẩm cho những nguyên liệu nhập vào chỉ để xuất khẩu; miễn ghi nhãn tiếng Việt cho những sản phẩm nhập vào để gia công và xuất khẩu chứ không tiêu thụ trên thị trường Việt Nam; miễn kiểm tra nhà nước với hàng thực phẩm nhập vào để bán tại các cửa hàng miễn thuế… Với những thủ tục cần thiết thì vẫn phải giữ lại vì thực phẩmP là mặt hàng trực tiếp liên quan đến sức khỏe, tính mạng con người. Còn những cán bộ lợi dụng thủ tục để có hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực thì phải xử nghiêm.

Bà Trần Việt Nga cho rằng, việc Cục cấp công bố phù hợp quy định ATTP là một thủ tục hành chính. Tuy nhiên, bản chất của nó không phải là “chỉ làm trên giấy tờ”. Bởi một doanh nghiệp khi nộp hồ sơ lên, họ sẽ kê khai đầy đủ sản phẩm của họ sử dụng phụ gia gì, hàm lượng bao nhiêu… trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước lúc này là phải thẩm định hồ sơ, xem việc kê khai của doanh nghiệp đã phù hợp quy định chưa. Nếu thấy không phù hợp, cơ quan quản lý sẽ hướng dẫn doanh nghiệp điều chỉnh lại để sản phẩm trước khi được cấp phép lưu hành ra thị trường đạt đầy đủ các tiêu chuẩn về ATTP.

"Bởi thế, nếu không có bước kiểm soát này, doanh nghiệp cứ sản xuất sau đó tự mình công bố rồi bán ra thị trường thì không ai dám chắc sản phẩm đó có đạt các tiêu chuẩn hay không. Thậm chí bản thân doanh nghiệp cũng chẳng biết sản phẩm của mình có đạt tiêu chuẩn hay không", bà Nga cho biết.