Độc đáo bánh trứng kiến mỗi năm thưởng thức 1 lần của người Sán Dìu

Nếu như đối với những người dân tộc Kinh, vào ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch hằng năm thường tổ chức "Tết hàn thực" hay còn gọi Tết bánh trôi - bánh chay thì người Sán Dìu lại tổ chức ăn "Tết thanh minh" với món đặc sản là bánh trứng kiến.

Là người có kinh nghiệm lấy trứng kiến lâu năm, chị Nguyễn Thị Thanh, thôn Thiện Phong, xã Thiện Kế, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, cho biết, trứng kiến được lấy vào tháng 3 âm lịch. Chỉ có thời điểm này mới có trứng và rất mẩy. Khi lấy cần phải hết sức khéo léo để không bị kiến đốt. Để đi lấy trứng kiến, phải chọn trời nắng to, vì khi hạ tổ kiến xuống, kiến sẽ nhanh chóng tản ra ngoài, khi đó chỉ còn lại những hạt trứng trắng muốt như gạo, còn nếu như gặp hôm trời mưa kiến cứ nằm lỳ bên trong tổ khó mà lấy trứng ra được. Mỗi cân trứng kiến cần tới 5-6 tổ kiến to.

Trứng sau khi lấy về dùng khăn xô đưa nhẹ lên trên mặt để những vỏ kiến, tạp chất dính lên khăn rồi rửa sạch, để ráo, phi thơm hành với mỡ, cho trứng kiến vào rang kỹ. Đây chính là phần nhân bánh. 

Cũng theo chị Thanh, tùy từng khẩu vị, có thể cho thêm thịt lợn băm, tuy nhiên để cảm nhận được vị của trứng kiến nguyên bản thì không cần thịt lợn. 

Phần vỏ bánh là bột gạo nếp, thông thường sẽ là bột ướt vì bột khô sẽ khiến chiếc bánh thành phẩm không được mịn, dẻo bằng.

Lá ngõa để làm bánh là lá bánh tẻ, không quá non cũng không quá già. Vì lá non quá khi hấp bánh chín thì lá nát không cầm được bánh, còn nếu lá già quá thì khi ăn, bánh sẽ bị dai và không còn vị thơm, bùi của lá.

Lá ngõa rửa sạch, bỏ phần gân lá giống như gân lá bánh chưng ở mặt dưới rồi trải bột lên đó với độ dày vừa phải. Tiếp đến, rải đều trứng kiến lên trên lớp bột và gập đôi chiếc lá lại, người cẩn thận thì bọc thêm một lớp lá ngõa ở bên ngoài. Cũng có thể nặn bánh thành hình tròn rồi bọc lá ngõa lại. Đem hấp cách thủy chừng 20 phút là bánh chín. Khi bánh chín đem ra để nguội rồi dùng kéo cắt ra từng miếng vuông vừa phải, đẹp mắt. Khi ăn, sẽ ăn cả phần lá ngõa và không cần chấm thêm bất kỳ gia vị nào. 

Chị Thanh còn cho biết thêm, món bánh trứng kiến của người Sán Dìu giờ đây cũng đang dần bị mai một, chủ yếu là những phụ nữ trung tuổi trở lên mới làm, chứ giới trẻ giờ đây ít người kỳ công làm lắm.

Miếng bánh bùi, béo, đậm đà, ngon đến khó cưỡng đã trở thành thức quà quê đặc biệt mỗi độ tháng 3 của người Sán Dìu - thứ bánh một năm chỉ được thưởng thức một lần mà nếu muốn thưởng thức lại phải chờ tới ngày "Tết thanh minh" năm sau.