Cuốn tiểu thuyết lịch sử Chim ưng và chàng đan sọt của nhà văn Bùi Việt Sỹ (NXB Văn học ấn hành) xoay quanh nhân vật Phạm Ngũ Lão có hoàn cảnh từ một nông dân bình thường sau đó trở thành anh hùng. Cuốn sách cũng khác họa chân dung của Trần Hưng Đạo, Trần Khánh Dư trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược.
Đáng chú ý nhất, trong tiểu thuyết có một đoạn nhỏ mô tả cảnh ân ái, quan hệ tình dục của nhân vật Trần Khánh Dư với công chúa Thiên Thụy được tác giả khắc họa khá cụ thể tại trang 37 và 38. Chính đoạn này đã khiến cho nhiều độc giả đưa ra những ý kiến trái chiều, chỉ trích và cho rằng tác phẩm có phần thô thiển và mang tính gợi dục.
Không những vậy, nhiều độc giả còn đặt câu hỏi tại sao một tác phẩm có những chi tiết phản cảm như thế lại có thể là một trong những tác phẩm đoạt giải C hạng mục "Sách hay" của Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ I.
Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Phan Hách - Trưởng Tiểu ban sách Văn học thuộc thuộc Hội đồng giám khảo Giải thưởng Sách quốc gia 2018 - khẳng định: Tiểu ban sách Văn học do ông phụ trách trong suốt thời gian làm việc đã rất cẩn thận và nghiêm túc, không để xảy ra vấn đề gì. “Năm nay, để chọn lựa được những tác phẩm văn học đạt đủ tiêu chuẩn vô cùng khó. Có tác phẩm được mặt này lại mất mặt kia. Các tác phẩm đoạt giải phải có đủ các tiêu chí như: Hành văn trôi trảy, mạch lạc; Không vi phạm đạo đức chính trị hay thuần phong mỹ tục", ông Hách cho biết.
Trưởng Tiểu ban sách Văn học của Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ I cũng cho biết thêm, tiểu thuyết Chim ưng và chàng đan sọt từng đạt được giải Nhì của giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam giai đoạn 2011 - 2016 và đó cũng là một căn cứ để Hội đồng xét giải.
Theo ông Nguyễn Phan Hách, văn chương cũng không nên quá sạch sẽ, bởi khi đọc một tác phẩm văn học mà sạch sẽ quá cũng không thể lột tả được chân thực hết khung cảnh lúc bấy giờ được. Hơn nữa, là một tác giả thì họ có quyền được tạo ra những dòng văn, những đứa con tinh thần của mình. “Tất nhiên, chi tiết đó có lẽ đã nằm trong dự tính của tác giả. Nhưng theo tôi, vấn đề được nêu trong tác phẩm của nhà văn Bùi Việt Sỹ vốn hết sức bình thường, cũng không hiểu sao nhiều người lại có đánh giá quá khắt khe về nó như vậy”, ông Hách nói.
Tuy nhiên, ông Hách cũng công nhận, theo đánh giá chủ quan của cá nhân ông, nếu như nhà văn Bùi Việt Sỹ không miêu tả chân thực quá chi tiết đó thì đã không xảy ra vấn đề gây ý kiến trái chiều dư luận.
“Trong điều lệ của Giải thưởng Sách năm nay cũng đã có quy định rõ, nếu như bản thân tác giả có tác phẩm vi phạm các quy định của Hội đồng giải thưởng hay ảnh hưởng thuần phong mỹ tục và xu hướng chính trị thì sẽ bị tước danh hiệu giải thưởng. Tuy nhiên, với phương diện cá nhân tôi, không nên vì một chi tiết như vậy mà đánh giá công lao cố gắng trong thời gian dài của tác giả được”, ông Nguyễn Phan Hách nói thêm.