Giảm nghèo bền vững: Không còn chính sách cho không, đã chuyển sang hỗ trợ có điều kiện

Nhiều bất cập trong việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội liên quan các chương trình mục tiêu quốc gia được đại biểu Quốc hội thảo luận sôi nổi tại hội trường ngày 30/10. Các chương trình mục tiêu quốc gia gồm: Xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

"Không ai sinh ra và lớn lên lại muốn mình nghèo"

Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung đánh giá cao kết quả giám sát của Đoàn giám sát đã đánh giá khách quan, toàn diện quá trình triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Bộ trưởng khẳng định, trong quá trình giám sát đã tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động của các cấp các ngành.

Về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, khác với nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ này công việc đòi hỏi phải cao hơn, khó hơn vì không chỉ giảm nghèo về thu nhập mà đòi hỏi giảm nghèo đa chiều, cao hơn và toàn diện hơn. Thời gian vừa qua, bên cạnh những quyết tâm, việc triển khai Chương trình gặp không ít khó khăn, thách thức, trong đó nguyên nhân khách quan tác động từ dịch bệnh Covid-19, tình hình thiên tai, lũ bão, sạt lở ảnh hưởng rất nhiều đến việc triển khai chương trình. Tuy nhiên, với sự nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị đặc biệt là các địa phương, sự vươn lên của các hộ nghèo, hộ cận nghèo đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận.

Về một số ý kiến đại biểu cho rằng, còn những chính sách cho không dẫn tới tâm lý ỷ lại của người được hỗ trợ, ông Đào Ngọc Dung nêu quan điểm: "Không ai sinh ra và lớn lên lại muốn mình nghèo, cũng không ai không muốn thoát nghèo, nhưng chỉ vì chưa có khả năng thoát nghèo, nên nếu còn trong danh sách thì chí ít còn được hưởng các chính sách hỗ trợ của Đảng và Nhà nước".

Bộ trưởng cũng khẳng định, hiện nay, không còn chính sách cho không mà đã chuyển hoàn toàn sang hỗ trợ có điều kiện. Thời gian qua có hàng trăm hộ nghèo tự nguyện viết đơn xin thoát nghèo và chủ động nhường quyền lợi hỗ trợ cho người khác và mong muốn chủ động phấn đấu thoát nghèo, đây là điều cần được biểu dương.

Đối với các hộ nghèo không có khả năng lao động, không có khả năng thoát nghèo, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đang phối hợp với Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ đưa ra các tiêu chí để những người này có cuộc sống tốt hơn hoặc không thấp hơn hộ nghèo.

Về hỗ trợ nhà ở, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, theo tinh thần Quyết định 90 và Nghị quyết 24 của Quốc hội, phấn đấu trong nhiệm kỳ này xóa được khoảng 100.000 căn hộ dột nát khó khăn của hộ nghèo ở 74 huyện nghèo.

"Trên bảo dưới cứ làm nhưng dưới vẫn chờ vì sợ"

Qua thực tiễn triển khai, Bộ trưởng cho biết việc thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững đang triển khai tương đối tốt. Tuy nhiên, Chương trình phát triển kinh tế - xã hội đồng bào dân tộc miền núi còn khó khăn hơn.

Ngoài ra, Bộ trưởng nhận thấy còn tồn tại 4 vấn đề ở cả 3 chương trình này:

Thứ nhất, cả 3 chương trình này đang phải ban hành quá nhiều văn bản, dù không muốn nhưng vẫn phải ban hành vì thực hiện quy định của pháp luật.

Thứ hai, việc phân cấp, phân quyền chưa rõ, dẫn đến tình trạng dưới chờ trên, trên bảo dưới cứ làm nhưng dưới sợ.

Thứ ba, việc phân bổ vốn tại các dự án còn nhỏ lẻ, manh mún, dàn trải; riêng chương trình giảm nghèo đã trên 1.000 dự án khác nhau. Các dự án đều do T.Ư giao vốn chi tiết đến từng nơi, nên việc giao vốn chậm, khó khăn, khi phát hiện điểm không phù hợp thì không được tự điều chỉnh mà phải báo cáo cấp thẩm quyền.

Thứ tư, mục tiêu đặt ra cao, vốn thì ít, trong khi đó yêu cầu địa phương đối ứng vốn, lại càng khó khăn hơn. "Việc giao vốn đã chậm rồi, nhỏ giọt, về địa phương tiếp tục bị chậm nữa. Dồn vào 4 - 5 nguyên nhân như vậy, khâu tổ chức, thực hiện cũng có vấn đề", ông Dung nói.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội 7 cơ chế chính sách đặc thù, nhưng theo Bộ trưởng, trước mắt trong Nghị quyết về giám sát, Quốc hội nên cho phép thí điểm trao quyền trọn gói cho cấp huyện được chủ động quyết định điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn từ các chương trình và giữa các chương trình với nhau; trong đó mỗi tỉnh chọn một hai huyện làm thí điểm.