Hà Nội: Quá tải chung cư và những hệ lụy xã hội - Khu đô thị kiểu mẫu đầu tiên bị “xóa sổ” (bài 1)

"Kiểu mẫu" vỡ vụn

Vào ngày 8/7/2009, Bộ Xây dựng đã trao quyết định khu đô thị kiểu mẫu cho chủ đầu tư khu đô thị mới Linh Đàm, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Đây là khu đô thị đầu tiên của Hà Nội được bộ công nhận và được gắn biển công trình kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội.

Khu đô thị mới Linh Đàm, nằm ở phía Nam, cách trung tâm thủ đô 15 km, rộng 200ha, với 74ha hồ điều hoà, có tỷ lệ cây xanh, mặt nước đạt bình quân 13m2 mỗi người. Khu đô thị lúc đó được đánh giá là nơi có hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, kiến trúc hiện đại, môi trường sống lành mạnh. Đây được xem là hướng phát triển cho nhà ở đô thị Việt Nam. Thời điểm đó, những người làm quy hoạch đã rất tự hào vì xây dựng được một bán đảo đẹp, đáng sống.

Thế nhưng, từ một khu đô thị kiểu mẫu, là niềm tự hào của ngành xây dựng, sau 10 năm khu đô thị này đã thay đổi hoàn toàn so quy hoạch ban đầu, thậm chí trở thành nỗi ám ảnh của không ít cư dân sinh sống tại đây. Nhắc lại ký ức từ những ngày đầu khu đô thị mới Linh Đàm được công nhận là "kiểu mẫu", anh Nguyễn Xuân Tuấn vẫn xuýt xoa: "Bán đảo Linh Đàm lúc đó rất đẹp với những dãy biệt thự xen lẫn một vài tòa chung cư thấp tầng. Bao quanh bán đảo là hồ nước trong xanh. Dù giữa mùa hè nhưng ở bán đảo lúc nào cũng mát rượi bởi cây xanh bao phủ".

Cũng theo anh Tuấn, thời điểm năm 2009 anh mới ra trường đi làm. Sau khi đến chiêm ngưỡng khu đô thị kiểu mẫu đầu tiền của Hà Nội, anh nuôi quyết tâm sau này, bằng mọi giá phải mua được căn nhà ở nơi "đáng sống" bậc nhất thủ đô này. Ước mơ đã thành hiện thực khi vào năm 2011, anh Tuấn bỏ ra số tiền gần 3 tỷ đồng để mua căn chung cư tại CT5-X2, nằm ngay bên hồ Linh Đàm. "Chung cư CT5 lúc đó nằm bên cạnh ngã tư của tuyến đường nội khu, phía sau là cánh đồng bát ngát, xa xa là khu biệt thự hiện đại, phía trước là dãy nhà thấp tầng, công viên và hồ Linh Đàm. Thật khó tìm được một chung cư nào ở Hà Nội có cảnh quan đẹp như thế vào thời điểm ấy", anh Tuấn nhớ lại.

Thế nhưng, điều anh Tuấn cũng như hàng nghìn hộ dân ở bán đảo Linh Đàm không thể ngờ tới là "khu đô thị kiểu mẫu" này lại bị "băm nát" chỉ một thời gian ngắn sau đó. Hàng loạt dự án nhà cao tầng mọc lên, phá vỡ toàn bộ kiến trúc trước đó. Tiêu biểu như chung cư VP3 và VP5 Linh Đàm nằm ở khu vực trung tâm bán đảo. Theo quy hoạch, khu đất được xây dựng làm khu văn phòng là điểm nhấn nhưng hai tòa nhà đã bị chuyển đổi. Dự án VP3 tăng chiều cao từ 29 lên 32 tầng, xây tăng số lượng căn hộ từ 192 đến 451 căn, vượt 259 căn so với quy hoạch. Dự án VP5 Linh Đàm cũng tăng chiều cao từ 29 lên 33 tầng, xây tăng số lượng căn hộ từ 216 lên 805 căn.

Tương tự là tổ hợp HH với quy hoạch ban đầu sẽ xây dựng 12 tòa nhà nhỏ trên khu đất phía Tây Nam bán đảo Linh Đàm để làm khu văn phòng, khách sạn và nhà ở cao cấp. Chiều cao các tòa nhà khoảng 25-35 tầng tạo điểm nhấn. Mật độ xây dựng tại đây chỉ khoảng 20-30%. Tuy nhiên, thực tế khu đất đã bị phá vỡ so với quy hoạch và biến thành tổ hợp chung cư HH Linh Đàm với 12 tòa cao từ 36-41 tầng với khoảng 8.000 căn hộ, mật độ xây dựng hơn 50%.

Sau tòa VP3, VP5, tổ hợp 12 tòa HH là hàng loạt chung cư cao tầng khác mọc lên như nấm sau mưa tại bán đảo Linh Đàm, thuộc phường Hoàng Liệt đã khiến kiến trúc ban đầu bị phá nát hoàn toàn. Khu đô thị kiểu mẫu thuở 1.000 năm Thăng Long giờ là hình ảnh một khu cư dân đông đúc, lộn xộn, có phần nhếch nhác.

Chung cư không chỗ để xe máy

Tại bán đảo Linh Đàm, tòa nhà VP6 cũng để lại không ít tai tiếng. Theo quy hoạch ban đầu, khu đất VP6 là tòa nhà hỗn hợp dịch vụ văn phòng, dịch vụ thương mại và nhà ở cao cấp. Tòa nhà cao 25 tầng, 2 tầng kỹ thuật, 3 tầng hầm nhưng thực tế đã được "hô biến" thành tòa chung cư 37 tầng, xây tăng số lượng căn hộ từ 138 lên 840 căn, vượt 702 căn và chỉ có duy nhất 1 tầng hầm. Chị Nguyễn Thị Liễu, hộ dân sống ở VP6 cho biết, do hầm chỉ chứa được khoảng 700 xe máy, trong khi con số thực tế phải gấp đôi nên cư dân không có chỗ để xe. "Trước đây, tôi và nhiều hộ dân khác phải mất từ 200-300 triệu đồng tiền chênh mới mua được căn hộ ở VP6. Do nằm ở vị trí đẹp, ngay cạnh hồ Linh Đàm nên tòa nhà này vào thời điểm mới xây xong rất "hot". Lúc mua cũng không tính toán hết, đến lúc về ở mới giật mình vì... không có chỗ để xe máy", chị Liễu chia sẻ.

Hầm không đủ cho cư dân để xe nên Ban quản lý chung cư buộc phải trưng dụng mảnh đất trống phía trước tòa nhà và cả lối đi ở sân làm bãi để xe. "Gia đình tôi có 2 xe máy nhưng đều không có chỗ ở hầm vì đi sớm về muộn. Hôm nào về sớm nếu may mắn tìm được chỗ để thì sáng hôm sau cũng khó lòng lấy ra được vì chật như nêm. Đã có lần, tôi phải đưa con đi học bằng xe ôm vì "trót" đưa xe xuống hầm, kể từ đó vợ chồng tôi đành để ở bãi đất trống, mặc cho mưa nắng", chị Liễu tâm sự.

Không chỉ chỗ để xe, áp lực đi thang máy vào giờ cao điểm cũng là bài toán nan giải. Vào giờ cao điểm khoảng 7h-7h30 sáng hoặc 5-6h chiều, thang máy luôn trong tình trạng quá tải. "Chuyện phải chờ nhiều lượt mới vào được thang máy là chuyện bình thường vào giờ cao điểm. Ngoài ra, do chung cư không có các tầng thương mại, trong khi bao quanh tòa nhà là các ki ốt nên tình trạng buôn bán lộn xộn, vỉa hè cũng bị chiếm dụng, xe máy để tràn lan, hàng rong ngồi la liệt khiến VP6 vô cùng nhếch nhác", một cư dân chia sẻ.

Cùng chung cảnh ngộ là hàng nghìn cư dân ở 12 tòa cao tầng HH. Anh Nguyễn Xuân Phong ở tòa nhà HH1C chia sẻ: "HH1C vẫn được đánh giá là một trong những tòa đẹp nhất HH vì view hướng hồ Linh Đàm. Tuy nhiên, "ác mộng" ở đây là cảnh tắc thang máy giờ cao điểm, nhất là thời điểm các cháu học sinh đến trường. Có lúc phải chờ năm bảy lượt mới chen được chân vào thang máy để đi làm".

Dù vậy, nỗi khổ của anh Phong cũng chưa thể so bì với các hộ dân các tòa HH4B, HH4C, HH3A, HH3B gần đó. 4 tòa nhà này bị "tra tấn" bởi chợ cóc mọc lên dưới chân các tòa nhà đã nhiều năm. Theo thiết kế, 12 tòa nhà HH chỉ có một chợ với diện tích rất khiêm tốn nằm ở tầng 1 HH4A. Chợ này không thể đáp ứng nhu cầu của hàng vạn cư dân. Có cung ắt có cầu, một chợ cóc đã mọc lên phía sau tòa nhà HH3 và HH4 bất chấp những quy định và nay nghiễm nhiên tồn tại, trở thành chợ chính với hàng trăm gian hàng hoạt động từ sáng đến tối. "Cả con đường phía sau giờ đã bị chiếm dụng biến thành chợ. Tại đây, hàng hóa đủ loại, từ vật dụng thiết yếu, rau củ quả, đồ khô đến tất cả các loại thực phẩm tươi sống. Cư dân quanh năm bị "tra tấn" bởi mùi hôi thối, xú uế vì nước thải chảy ra lênh láng từ hàng cá, hàng thịt và khu vực bán gia cầm. Vào những ngày cuối tuần, chợ càng đông đúc nên những hộ dân ở tầng thấp muốn có phút yên tĩnh để nghỉ ngơi cũng không có", anh Chu Huy Tưởng, cư dân tòa nhà HH3A bức xúc.

Bài sau: Quy hoạch ngược và hệ quả của "gom" dân vào nội đô