Tuy nhiên, tình trạng này sẽ được khắc phục khi từ cuối tháng 12/2018, 55.000 liều vaccine ComBE Five thay thế vaccine Quivaxem sẽ được cung ứng cho các địa phương để triển khai trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Đồng thời, đảm bảo nguồn vaccine an toàn để tiêm cho trẻ.
Vì sao chậm cung ứng vaccine?
Hàng triệu phụ huynh trên cả nước đã để con mình “lỡ” ba mũi tiêm vaccine 5 trong 1 phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và viêm màng não mủ do Hib vì thiếu vaccine.
Bác sỹ Nguyễn Hữu Phúc, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Lâm Đồng, cho biết từ tháng 8, toàn tỉnh Lâm Đồng không còn bất cứ liều vaccine 5 trong 1 nào, thậm chí nhiều huyện đã hết từ trước đó.
Sau bốn tháng hết vắcxin cũ, đến nay vaccine mới vẫn chưa về. “Chúng tôi rất khát vaccine và cần được cung cấp ngay từ bây giờ bởi đã có quá nhiều trẻ bị chậm lịch tiêm chủng”, ông Phúc bức xúc nói.
Theo tính toán của tỉnh Lâm Đồng, mỗi tháng tỉnh có khoảng 7.000 trẻ em phải tiêm chủng vaccine 5 trong 1, như vậy đã có hơn 3.000 trẻ em của địa phương này bị lỡ mũi tiêm vaccine 5 trong 1 theo lịch.
Cùng chung cảnh “khát” vaccine, Thành phố Hồ Chí Minh cũng là địa phương đã cạn kiệt vaccine Quivaxem từ tháng 9/2018. Bác sỹ Lê Hồng Nga, Trung tâm Y tế Dự phòng Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết trung bình mỗi tháng đơn vị này cần 17.000 liều vaccine 5 trong 1 tiêm chủng mở rộng. Mặc dù từ khi hết vaccine Quivaxem, các cơ sở y tế đã tư vấn cho người dân sử dụng vaccine dịch vụ nhưng số lượng trẻ bị lỡ mũi tiêm này tương đối lớn.
Phó giáo sư Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh, nhìn nhận việc lỡ các mũi tiêm chủng vaccine 5 trong 1 sẽ làm giảm bớt đi cơ hội phòng bệnh cho trẻ. Ví dụ, với riêng bệnh ho gà có đến 84% trẻ tử vong do ho gà dưới 6 tháng tuổi, nếu được chích ngừa mũi 1 thì khả năng bảo vệ khỏi bệnh ho gà khoảng 50%, mũi thứ 2 khả năng bảo vệ lên đến 80% và nếu chích ngừa đủ 3 mũi thì đảm bảo có đủ khả năng phòng bệnh. Do đó chích ngừa càng trễ, nguy cơ trẻ bị phơi nhiễm bệnh càng lớn.
Chia sẻ với các địa phương về tình hình khan hiếm vaccine, Giáo sư Đặng Đức Anh, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tế Trung ương, cho biết từ năm 2017 sau khi đơn vị sản xuất vaccine Quinvaxem là Tập đoàn Janssen (Hàn Quốc) thông báo ngừng sản xuất loại vaccine này, Bộ Y tế đã quyết định chuyển đổi sang vaccine ComBE Five.
Tháng 6/2018, Dự án Tiêm chủng mở rộng quốc gia đã nhập 3 lô vaccine ComBE Five do Liên minh vaccine và tiêm chủng toàn cầu (GAVI) viện trợ cho Việt Nam thông qua Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) để tiến hành kiểm định trước khi đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, kết quả kiểm định chất lượng 3 lô vaccine này chưa đạt kết quả như mong muốn. Do đó, Bộ Y tế tiếp tục yêu cầu nhà sản xuất cung cấp lô vaccine mới để kiểm định. Ngày 10/9, kết quả kiểm định lô vaccine mới này đạt yêu cầu. Đây chính là lý do vì sao vaccine ComBE Five chậm cung ứng cho người dân.
“Chúng tôi mất khá nhiều thời gian để làm thủ tục mua vaccine, mua số lượng lớn phải thông qua UNICEF nên thời gian chờ đợi cũng lâu. Sau đó, phải tiến hành kiểm định và chờ kết quả đến 2 lần. Do đó, mới có sự chậm trễ cung ứng vaccine và đây hoàn toàn là do yếu tố khách quan”, Giáo sư Đặng Đức Anh phân trần.
Chấm dứt "cơn khát" vaccine từ tháng 1/2019
Vaccine ComBE Five được lựa chọn để thay thế vaccine Quinvaxem trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia do Ấn Độ sản xuất và được lưu hành tại quốc gia này từ năm 2010. Vaccine này cũng được Tổ chức Y tế thế giới tiền thẩm định và đã được sử dụng ở 43 quốc gia trên toàn thế giới với hơn 400 triệu liều. Năm 2017, vaccine ComBE Five được đăng ký lưu hành tại Việt Nam với thành phần và lịch tiêm chủng tương tự với vaccine Quinvaxem.
Trước khi mở rộng triển khai trên toàn quốc, từ tháng 10/2018, Dự án tiêm chủng quốc gia đã triển khai tiêm ngừa vaccine ComBE Five quy mô nhỏ tại 889 xã, phường ở 7 tỉnh, gồm: Hà Nam, Bắc Giang, Yên Bái, Kon Tum, Bình Định, Đồng Tháp, Bà Rịa-Vũng Tàu với 17.356 trẻ được tiêm, đạt tỷ lệ tiêm chủng 75,6%.
Trong số hơn 17.000 trẻ được tiêm chủng bằng vaccine ComBE Five có 964 trường hợp có phản ứng thông thường sau tiêm như sốt, sưng đau vết tiêm, chiếm 5,5%. Giáo sư Đặng Đức Anh khẳng định do vaccine ComBE Five có thành phần ho gà toàn tế bào tương tự như vaccine Quinvaxem nên việc trẻ có những phản ứng sau tiêm cũng tương tự vaccine này.
Đặc biệt, khi tiêm chủng bằng vaccine ComBE Five đã ghi nhận ba trẻ có phản ứng nặng sau tiêm như sốt cao, co giật, có cơn ngừng thở, tím tái... tại tỉnh Bình Định và Bắc Giang. Trong đó, có một bé trai 3,5 tháng tuổi ở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định xuất hiện các phản ứng: sốt cao 39,5 độ sau tiêm, co giật, suy hô hấp, có cơn ngừng thở, phải đặt nội khí quản, điều trị tích cực bằng kháng sinh...
Sau một tuần nằm viện, trẻ đã phục hồi. Hội đồng chuyên môn các tỉnh Bình Định, Bắc Giang đều kết luận các phản ứng này là phản ứng phản vệ sau tiêm vaccine.
Trước ý kiến lo ngại về tỷ lệ phản ứng sau tiêm của vaccine ComBE Five quá cao so với vaccine Quinvaxem, phó giáo sư Phan Trọng Lân cho rằng một vaccine có an toàn hay không phải được đánh giá trên diện rộng, trong thời gian dài, không thể lấy tỷ lệ tai biến của một vài địa phương để đánh giá tính an toàn của một vaccine. Độ an toàn của vắcxin ComBE Five đã được Tổ chức Y tế thế giới thẩm định, sử dụng tại 43 quốc gia với 400 triệu liều là minh chứng rõ nhất.
Trước đó, 3 lô vaccine ComBE Five đầu tiên được Bộ Y tế nhập về không đạt chất lượng khi kiểm định cũng đã khiến dư luận lo lắng về chất lượng của vaccine. Nhìn nhận vấn đề này, bác sỹ Trương Hữu Khanh, Bệnh viện Nhi đồng 1, cho rằng việc kiểm định một hay vài lô vaccine không đạt chất lượng là hoàn toàn bình thường. Vấn đề gặp phải ở một số lô vaccine hoàn toàn không ảnh hưởng đến chất lượng chung của loại vaccine đó.
Theo giáo sư Đặng Đức Anh, việc kiểm định kỹ các lô vaccine khi mới nhập về là điều hoàn toàn cần thiết và chứng tỏ sự thận trọng của Bộ Y tế trước khi đưa vaccine ComBE Five vào Chương trình tiêm chủng mở rộng. “Đến thời điểm này, chúng tôi khẳng định vaccine ComBE Five an toàn và đạt tiêu chuẩn chất lượng, có thể yên tâm triển khai đại trà trên toàn quốc”, giáo sư Đặng Đức Anh khẳng định.
Dự kiến, tháng 1/2019, vaccine ComBE Five sẽ tiếp tục được nhập về Việt Nam và chấm dứt “cơn khát” trên toàn quốc.