Áp lực lớn trong học tập, công việc
Mới đây, gia đình của Honoka Omoto (16 tuổi), thành viên chính của nhóm nhạc thần tượng Enoha Girls đã tự tử hồi tháng 3/2018, kiện công ty quản lý yêu cầu bồi thường và làm rõ nguyên nhân dẫn đến cái chết của con gái họ. Vụ việc thu hút sự chú ý của công luận ngành công nghiệp giải trí phức tạp và đầy hệ lụy này.
Nhóm Enoha Girls do Công ty giải trí H Project thành lập và quản lý, với khẩu hiệu “Họ là những thần tượng biết hát, nhảy và cày ruộng”. Các thành viên trong nhóm đều ở tuổi dưới 17 chuyên hoạt động quảng bá, tiếp thị với lĩnh vực phục vụ khá đa dạng, thậm chí có cả quảng bá cho tiền điện tử. Nhóm Enoha Girls là khách mời thường xuyên của các sự kiện được địa phương cũng như Hợp tác xã Nông nghiệp Nhật Bản tài trợ. Honoka Omoto cùng nhóm Enoha Girls đã quảng bá cho sức hấp dẫn của nông nghiệp và đời sống nông thôn ở tỉnh Ehime, bên cạnh đó họ còn có kênh YouTube của riêng mình.
Honoka Omoto gia nhập công ty giải trí H Project từ tháng 7/2015 và đã làm rất tốt mọi vai trò nhưng công việc ngày càng nặng, tăng lên hơn 10 tiếng mỗi ngày. Bà Yukie Omoto (42 tuổi), mẹ của Honoka Omoto cho biết, có những ngày, cô hoạt động liên tục tới 22 tiếng cho cả việc làm và học tập. Việc đào tạo ở công ty được cho là khá nghiêm ngặt. Đôi khi, Chủ tịch Sasaki điều chỉnh, ra lệnh cho học viên làm đi làm lại các động tác múa hoặc hát 4 tiếng liên tục tại các cuộc họp sau buổi biểu diễn. “Tôi đã thực sự rất mệt mỏi. Tôi muốn từ bỏ. Thật đau đớn”, Honoka Omoto từng viết cho bạn bè những lời tâm sự như vậy.
Tin nhắn này của Honoka được để lại trên ứng dụng LINE, dịch vụ nhắn tin phổ biến cho điện thoại thông minh tại Nhật Bản, cho thấy rằng trong khi cô bé cố gắng ưu tiên việc học ở trường hơn việc làm thêm thì cô bị mắng mỏ cùng với yêu cầu ngày càng leo thang từ phía công ty. Khi cô bé gửi tin nhắn rằng muốn bỏ việc thì một nhân viên trả lời: “Nói một cách nghiêm túc, nếu bạn nói vớ vẩn như vậy một lần nữa, tôi sẽ tống bạn ra ngoài”. Các tin nhắn trong điện thoại di động của Honoka cũng cho thấy một hình thức đe dọa và lạm dụng khác, đó là các tin nhắn đến đều theo kiểu mệnh lệnh và rất thô lỗ bởi thay vì gọi Honoka bằng tên, cô bé được gọi là “Omae” (có nghĩa là “mày” trong tiếng Nhật).
Đau đớn vì “karoshi”
Công ty đã hứa sẽ cho Honoka vay tiền để giúp cô học trung học nhưng sau đó đã hủy bỏ lời hứa khi cô gái trẻ đề cập đến việc cân nhắc rời khỏi nhóm. Bà Yukie Omoto cho biết, con gái bà trước khi rời nhà đã chạy đến chỗ bà hỏi: “Mẹ ơi, hôm nay con có phải đi đến sự kiện này không?... Tôi nói: “Con nên làm những gì con cho là tốt nhất”. Mặt con tối sầm lại, rồi nhắc lại chuyện như hôm trước đã nói: “Con sợ gặp sếp (Chủ tịch Sasaki). Con sợ. Con không muốn đi. Đó là cuộc trò chuyện cuối cùng của tôi với Honoka”.
Khi bà mẹ về nhà khoảng 13h40, bà thấy chiếc xe đạp của con gái vẫn còn ở đó. Bà chạy lên tầng hai thì thấy chân của con gái mình lơ lửng trước mặt. Điện thoại thông minh của Honoka nằm trên sàn nhà. Trước đó, Honoka đã lên Internet tham khảo cách tự tử. Đám tang của Honoka đã được tổ chức vào ngày 24/3 cùng với sự tham dự của hơn 200 người hâm mộ.
Theo gia đình nạn nhân, một ngày trước khi Honoka tự tử, Chủ tịch Sasaki tuyên bố: “Nếu rời nhóm, cô sẽ phải trả cho tôi 100 triệu yên (891.000 USD) tiền phạt”. Điều này được H Project phủ nhận trong văn bản gửi cho báo giới. H Project thông báo: “Chúng tôi sẽ làm sáng rõ mọi thứ tại tòa án và sẽ không đưa thêm tuyên bố nào. Tuy nhiên, theo chúng tôi, nhiều thông tin đăng tải không phải là sự thật”. Thông báo này lưu ý rằng Honoka gặp rắc rối khi phải cân bằng giữa công việc và việc học ở trường nhưng phủ nhận hiện tượng “quấy rối bằng quyền lực” tại nơi làm việc.
Chưa rõ liệu gia đình Honoka Omoto sẽ thắng kiện hay không nhưng việc làm rõ yếu tố dẫn đến cái chết của “thần tượng” Honoka sẽ soi rọi vào mặt tối của một ngành công nghiệp: Ở đó không chỉ phải vui vẻ ca hát, nhảy múa mà những thiếu nữ trẻ còn bị lạm dụng, bị bóc lột sức lao động... Người ta cũng hy vọng rằng cái chết thương tâm của cô gái trẻ trong ngành kinh doanh giải trí là lời cảnh tỉnh để không còn xảy ra trường hợp đáng tiếc tương tự.
Mặt trái của các “thiên thần”
Trường hợp của Omoto Honoka không phải là duy nhất. Trong 2 năm qua, nhiều thần tượng đã kiện các công ty giải trí của họ về chuyện quấy rối tình dục hay bóc lột sức lao động. Tháng 11/2017, 4 thành viên cũ của nhóm nhạc nữ Nijiiro Fanfare đã kiện công ty quản lý vì buộc họ làm việc với số tiền lương ít ỏi hoặc “quỵt” tiền trong 2 năm, đe dọa “nghiền nát” nếu họ tìm kiếm công việc khác trong ngành giải trí. Các cô gái này đã ra mắt một đĩa CD vào tháng 10/2015 và có vài chương trình biểu diễn mỗi tháng nhưng chưa bao giờ được chia sẻ về doanh thu. Công ty quản lý còn đưa ra một điều khoản hợp đồng là cấm đầu quân cho công ty tài năng khác trong vòng 7 năm.
Trong một thập kỷ qua, Rola đã mỉm cười, ca hát và là gương mặt của vô số chương trình truyền hình và quảng cáo. Trong thực tế, Rola là một trong những nhân vật nổi tiếng nhất ở Nhật Bản. Danh tiếng của cô là điều mà tất cả những người trẻ khởi nghiệp trong ngành giải trí phồn vinh của quốc gia này ao ước. Tuy nhiên, bản thân nữ diễn viên tài năng kiêm ca sĩ nổi tiếng 27 tuổi này đã bị nhốt trong một “hợp đồng nô lệ” 10 năm với công ty đại diện Libera Production.
Các phương tiện truyền thông Nhật Bản đưa tin Rola từng thắc mắc về các khoản thu nhập của mình, bao gồm cả tiền quyên góp cho các tổ chức từ thiện và cô muốn rời khỏi công ty đại diện. Tuy nhiên, chủ công ty đã đe dọa sẽ đưa thông tin gây hại cho cô. Họ có thể chấm dứt sự nghiệp của Rola bằng cách kêu gọi các công ty khác tẩy chay để Rola không bao giờ nhận được thêm hợp đồng.
Gần đây, cô Ikumi Yoshimatsu - Hoa hậu Quốc tế 2012 cũng đã công khai cáo buộc người quản lý đe dọa sẽ giết cô nếu cô không ký hợp đồng với một công ty quản lý tài năng lớn. Cô cũng cáo buộc người đứng đầu một công ty khác theo dõi cô. Ông Jake Adelstein, phóng viên của tờ Yomiuri Shinbun, Trưởng điều tra cho Bộ Ngoại giao Mỹ về nạn buôn bán người ở Nhật Bản, nhận xét: “Yoshimatsu rất can đảm khi cô ấy dám vạch trần một hệ thống bóc lột, tối tăm và sai trái, nhưng tội phạm có tổ chức vẫn còn mạnh trong ngành kinh doanh giải trí ở đây. Thật sự họ không để yên cho cô”.