Với mục đích tưởng niệm cuộc Cách mạng Mỹ và 100 năm tình hữu nghị giữa Mỹ và Pháp, bức tượng được thiết kế bởi nhà điêu khắc người Pháp Frédéric Auguste Bartholdi cùng sự trợ giúp của kỹ sư Gustave Eiffel.
 |
| Toàn cảnh bức tượng Nữ thần Tự do. |
Mùa hè năm 1865, tại một bữa tiệc ở Paris, một nhóm trí thức hoạt động trong phong trào khôi phục nền Cộng hoà ở nước Pháp nâng cốc chúc mừng tương lai của Mỹ. Thắng lợi của nền dân chủ ở Mỹ đã cho họ ngọn đuốc soi đường đầy hứa hẹn. Edouard René Lefèbre de Laboulaye, chủ nhân bữa tiệc, một trí thức tiếng tăm nêu ý kiến tặng một tượng đài hùng vĩ cho Mỹ. Ý tưởng đó đã thu hút nhà điêu khắc trẻ Frédéric Auguste Bartholdi có mặt hôm đó.
Bartholdi trước đây đã được giao nhiệm vụ làm một tượng đài ở kênh đào Suez (Ai Cập). Lúc đó, ông đã phác thảo một số mô hình, tượng một phụ nữ Ai Cập giương cao ngọn đuốc. Tuy phương án này không được chấp nhận nhưng đã gợi ý cho ông về bức tượng theo đề xuất của Laboulaye.
Năm 1871, ông lên tàu sang Mỹ, đi khảo sát rất nhiều nơi và cuối cùng quyết định chọn hòn đảo Bedloe ở cửa biển New York làm nơi đặt tượng. Hòn đảo này nằm ở một vị trí truyệt đẹp, đối diện với 2 khu đông dân cư nhất của New York là Brooklyn và Manhattan. Mọi tàu bè đi vào thành phố phải đi qua trước mặt nó.
 |
| Bên trong xưởng đúc và chạm khắc tượng Nữ thần Tự do tại Paris năm 1880. |
Từ Mỹ về, Bartholdi lao vào sáng tác. Kinh nghiệm từ những phác thảo trước đây và bức tranh “Nữ thần Tự do dẫn dắt nhân dân” của họa sĩ Eugène Delacroix đã giúp ông xây dựng nên hình hài bức tượng.
Phác thảo bức tượng là một người phụ nữ mang y phục của phụ nữ Hy Lạp hoặc La Mã cổ đại, tay phải giơ cao ngọn đuốc, biểu tượng của ngọn lửa Prômêtê mang đến cho loài người, tượng trưng cho tự do, tay trái cầm một tấm bảng ghi dòng số La Mã 4/7/1776 là ngày độc lập của Mỹ. Trên trán nữ thần là một vòng nguyệt quế có 7 tia sáng toả ra tượng trưng cho 7 châu: Âu, Á, Úc, Mỹ, Phi, Bắc cực và Nam Cực. Dưới chân tượng, có một đoạn xiềng xích bị phá vỡ, tượng trưng cho việc xoá bỏ chế độ nô lệ và nạn độc tài trên thế giới.
Năm 1875, ở Pháp, Hội Pháp - Mỹ được thành lập để quyên góp tiền xây dựng bức tượng. Việc này không dễ thực hiện vì nước Pháp thời đó chìm đắm trong chế độ phong kiến hà khắc của Napolêon III. Ban đầu, bức tượng được dự kiến hoàn thành vào năm 1876 nhân kỷ niệm 100 năm Tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ. Tuy nhiên, những nỗ lực gây quỹ lại mất nhiều thời gian hơn so với dự kiến. Do thiếu ngân sách nên sau 19 năm, vượt qua mọi thiếu thốn về vốn, vật liệu, nhân công,… bức tượng đã được đúc xong tại Paris vào mùa hè năm 1884.
 |
| Những giàn giáo xung quanh phần thân tượng Nữ thần trong giai đoạn gần hoàn thành, năm 1884. |
Ngày 17/6/1885, bức tượng được làm từ đồng và sắt này được vận chuyển qua Đại Tây Dương với 350 mảnh đóng, chứa trong hơn 200 thùng đến ngôi nhà mới trên đảo Bedloe ở cảng New York.
Sau khi được lắp ráp lại, bức tượng nặng hơn 200 tấn chính thức được khánh thành vào ngày 28/10/1886 trong một buổi lễ do Tổng thống Mỹ Grover Cleveland chủ trì. Từ đó, bức tượng trở nên nổi tiếng khắp thế giới như một biểu tượng trường tồn của tự do và dân chủ.
Cao hơn 93 mét tính từ chân tượng đến đỉnh ngọn đuốc và được đặt tên là “Nữ thần Tự do soi sáng thế giới”, bức tượng là công trình cao nhất ở thành phố New York tại thời điểm đó.
Năm 1892, đảo Ellis, nằm gần đảo Bedloe được chọn làm trạm tiếp nhận người nhập cư chính của Mỹ. Trong suốt 62 năm sau đó, tượng Nữ thần Tự do đã chứng kiến hơn 12 triệu người nhập cư cập cảng New York.
 |
| Phần đuốc được làm từ vàng 24k. |
Năm 1903, một tấm bảng khắc bài thơ có nhan đề “The New Colossus” (Bức tượng mới) của nhà thơ người Mỹ Emma Lazarus, được viết cách đó 20 năm trong một buổi gây quỹ để dựng bệ tượng, đã được gắn lên tường trong của bệ tượng. Những vần thơ nổi tiếng của Lazarus, trong đó có câu “Hãy trao cho tôi sự mỏi mệt, nghèo đói/ Những đám đông hỗn loạn khao khát bầu không khí tự do,” đã trở thành biểu tượng của việc nước Mỹ coi mình như một vùng đất mới nhiều cơ hội cho những người nhập cư.
Khoảng 60 năm sau khi Tổng thống Calvin Coolidge chọn bức tượng làm di tích quốc gia năm 1924, nó trải qua một đợt tu sửa lớn và được khánh thành trở lại bởi Tổng thống Ronald Reagan vào ngày Quốc khánh Mỹ năm 1986.
 |
| Tượng Nữ thần Tự do ở cảng New York trở thành một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của nước Mỹ. |
Sau cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, bức tượng bị đóng cửa; bệ tượng và đài quan sát được mở cửa trở lại vào ngày 4/7/2004, đến ngày 4/7/2009 thì mũ miện của bức tượng được mở cửa để đón khách. Vì lý do an toàn, phần ngọn đuốc đã bị đóng cửa với khách tham quan từ năm 1916.
Ngày nay, tượng Nữ thần Tự do là một trong những địa điểm nổi tiếng nhất của nước Mỹ. Nó là nơi tụ họp của nhiều cuộc biểu dương và biểu tình chính trị, từ phong trào nữ quyền đòi quyền bầu cử cho đến các hoạt động phản chiến, xuất hiện trong rất nhiều bộ phim và vô số bức ảnh. Nó cũng là nơi đón nhận hàng triệu triệu lượt du khách từ khắp nơi trên thế giới.