Thú vị mô hình trường học tự quản
Đến Israel, hẳn nhiều người sẽ ngạc nhiên khi thấy ở nhiều trường học, các nhóm học sinh nam, nữ đủ các lứa tuổi đang học tập hoặc vui chơi cùng nhau. Ở đây không có thời khóa biểu, không có giáo viên giám sát, không ai bắt buộc ai phải làm gì… Mỗi học sinh được tự do quyết định học gì, làm gì, nghĩ gì… miễn sao không cản trở sự tự do của những người khác.
Mô hình trường học tự quản trên thế giới không còn xa lạ, điều này càng phổ biến hơn ở xứ sở của những đầu óc thông minh kiệt xuất hàng đầu thế giới - Israel. Đất nước này có ngày càng nhiều trường học tự quản và mô hình này đang trở thành hình mẫu tham khảo của nhiều quốc gia khác.
Được thành lập cách đây vài năm, trường thực nghiệm Hashita có 420 học sinh từ mẫu giáo đến lớp 10, hoạt động với ngân sách 35.000 USD do các quỹ Do Thái trên thế giới tài trợ và học phí mỗi học sinh khoảng 80 USD (1,7 triệu VND)/tháng. Mô hình dạy và học này đang thu hút học sinh và các bậc phụ huynh nhiều nơi trong vùng. Có gì thú vị ở trường thực nghiệm Hashita?
Trong khuôn viên rộng rãi của trường, từng nhóm học sinh học hoặc chơi theo sở thích của mình dưới sự chỉ huy của một trưởng nhóm do các em bầu ra, đóng vai trò như thủ lĩnh. Các em tự đề ra kế hoạch học tập hoặc vui chơi cho nhóm. Nhóm trưởng là người điều phối và thuyết phục các bạn.
Ông Oren Zemhca, giáo viên của trường, cho biết: “Nhà trường là không gian rộng mở cho học hỏi. Chúng tôi tạo điều kiện cho các em đạt được những gì các em muốn vào độ tuổi của mình”. Mỗi lớp học không quá 14 em để có không khí ấm cúng, gia đình. Các em học bán trú từ 8 giờ sáng đến 14 giờ chiều; những em lớn được ở trường thêm 2 tiếng. Bộ Giáo dục chỉ quản lý chương trình giảng dạy một số môn bắt buộc. Ngoài ra, học sinh đến trường để học môn gì mình thích hoặc tụ tập chơi thể thao, xem múa rối, chơi nhạc, tập sáng chế, thậm chí là trèo cây nghịch ngợm hoặc… nằm ngủ.
Nhìn qua, ai cũng có cảm tưởng là cách học này khá… lộn xộn, có quá nhiều nhóm học sinh đang làm những việc rất khác nhau. Thế nhưng điều đặc biệt là nhóm nào có kỷ luật của nhóm ấy, với hoạt động riêng. Lavi Winter, một nam học sinh lớp 3, tự tin giới thiệu về hệ thống thu giữ nước mưa để sử dụng trong các khu nhà vệ sinh của trường.
Dự án này do Lavi điều hành với sự hợp lực của một nhóm các bạn yêu thích công nghệ tái chế nước. Các bể chứa nước mưa, máy bơm, đường ống… được xây dựng bằng kinh phí xã hội hóa. Với tư cách là nhóm trưởng, Lavi phải thuyết phục các bạn về lợi ích của hệ thống này để họ quyên góp tiền điện cho máy bơm hoạt động. Nhờ vậy, vào mùa mưa, nhà trường không phải mua nước cho các khu nhà vệ sinh trong trường.
Khơi nguồn sáng tạo
Hệ thống giáo dục phổ thông công lập ở Israel gồm 12 lớp. Trước khi vào đại học hoặc đi học nghề, đi làm, hầu hết học sinh đều phải thực hiện nghĩa vụ quân sự 2 năm đối với nữ và 3 năm đối với nam. Các giáo viên trường thực nghiệm Hashita khẳng định dù chế độ học thoải mái và tự do như vậy nhưng học sinh của trường không cần phải học thêm ở các trường khác vẫn có thể đủ điều kiện vào các trường đại học sau khi làm nghĩa vụ quân sự.
Phương châm của hệ thống trường thực nghiệm loại này là để cho học sinh tự do phát triển hết khả năng và năng khiếu; biết tư duy, sáng tạo và thực hiện mơ ước của mình. Các em có thể cả ngày thảo luận đến tận cùng một vấn đề nào đó. Các em học ở thầy và học hỏi lẫn nhau.
Mô hình giáo dục khác biệt này như một nét làm phong phú thêm xã hội được phát triển trên tinh thần lấy sáng tạo làm phương châm hành động của Israel. Chính phủ có nhiều biện pháp để khuyến khích sáng tạo, như tài trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong các lĩnh vực mới.
Một quan chức Israel nói rằng mỗi năm có khoảng 700 doanh nghiệp loại này được thành lập ở Israel. Tuyệt đại đa số các doanh nghiệp khởi nghiệp đó sẽ chết yểu, nhưng chỉ cần một doanh nghiệp tồn tại và phát triển đã là một thành công.