Gắn thương hiệu cho xơ mướp
Mạc Như Nhân, hiện lập nghiệp ở TP.HCM, quan tâm đến xơ mướp từ năm 1996 với mong muốn có món quà tặng độc đáo tặng bạn bè, người thân trong những dịp đặc biệt như sinh nhật, Tết.
Nhân nhận thấy, trong khi tre, gỗ, mây, giang được sử dụng rất nhiều để làm thành vật dụng, đồ trang trí thì xơ mướp tuy rất phổ biến ở Việt Nam, nhưng lại chưa được nghệ nhân nào để mắt tới.
Nhân đã thử nghiệm và cho ra đời những chiếc cặp tóc, túi bằng xơ mướp đầu tiên. Dù các sản phẩm còn rất thô xơ, nhưng bạn bè anh cả trong và ngoài nước đều ngạc nhiên, thích thú đón nhận. Tuy nhiên, với Nhân, làm đồ xơ mướp lúc đó chỉ như thú vui nho nhỏ nên anh đặt qua một bên để lao vào kiếm sống bằng đủ nghề khác nhau.
Cách đây 4 năm, người bạn đời của Nhân muốn mua một chiếc ví đẹp nhưng hai vợ chồng dạo khắp các khu chợ mà chẳng chọn được cái nào ưng ý. Về nhà, Nhân quyết định, dùng xơ mướp làm ví tặng vợ. Ngờ đâu khi ví hoàn thành, vợ anh reo lên: “Anh còn phải tìm nghề ở đâu nữa. Tại sao anh không khởi nghiệp từ chính xơ mướp?”.
Nhân ngỡ ngàng và thấy mọi ý tưởng bỗng bày ra trước mắt. Ít lâu sau, Nhân đăng ký với Cục Sở hữu trí tuệ thương hiệu “Xơ mướp Vi Lâm” và hành trình “biến hóa” xơ mướp Việt bắt đầu. Đó có lẽ là lần đầu tiên, xơ mướp Việt sau bao nhiêu năm gắn bó với người dân Việt được gắn thương hiệu.
Xơ mướp có độ đàn hồi cao, kết cấu tốt với các thớ xơ chạy ngang dọc. Tuyệt vời hơn, xơ mướp không bị mốc, mối, mọt nên người sử dụng rất yên tâm vì khỏi lo xơ bị phun thuốc bảo quản. Tuy nhiên, xơ mướp lại không dễ định hình theo ý muốn nên Nhân đã mất rất nhiều công nghiên cứu, tìm giải pháp xử lý nguyên liệu.
Không ít lần, sản phẩm làm ra không đạt hình dáng thiết kế, bị phồng rộp, dày hoặc mỏng quá đã phải hủy bỏ. Cuối cùng, Nhân tìm ra bí quyết là ép xơ mướp thành từng tấm lớn, và sử dụng chúng như một miếng decan, giấy, tấm da… để tạo hình, dán thành sản phẩm. Có những sản phẩm từ xơ mướp cầu kỳ, Nhân phải mất vài ngày chế tác mới hoàn thiện.
Đa dạng sản phẩm
Ít ai nghĩ rằng, từ xơ mướp tròn, Nhân đã hình thành nên các dòng sản phẩm như thời trang (ví, túi, giày, sắp tới là quần áo), đồ trang trí nội thất (tấm dán tường, khăn trải bàn, tấm lót li cốc, bình hoa, đèn trang trí), quà lưu niệm (tranh ảnh, mô hình các biểu tượng của Việt Nam, hình cô gái Việt…), đồ chăm sóc sắc đẹp như tấm rửa mặt, kỳ tay, lưng, miếng tắm…
Trong số này có nhiều sản phẩm được khách hàng đánh giá rất cao, không chỉ bới tính độc đáo, mà vì họ có thể cảm nhận được sự cầu kỳ tâm huyết của Nhân trong hành trình tôn vinh vật liệu thuần Việt.
Chẳng hạn, để làm ra một bức tranh, cùng với xơ mướp, Nhân còn kết hợp cả những tấm lá sen phơi khô, nhưng vẫn giữ nguyên độ mềm mại như lá tươi; những tấm trang trí tường bằng xơ mướp kết hợp với khung tre… qua đó có thể tạo ra cả một không gian đậm chất đồng quê, ao hồ Việt Nam ngay trong ngôi nhà; đó cũng có thể là chiếc ví bên ngoài bọc xơ mướp nhưng bên trong lại được đan từ cỏ bàng dân dã…
Ngoài ra, với sản phẩm đơn giản như miếng xơ rửa bát dù chỉ bán với giá hơn 10.000 đồng, nhưng Nhân cũng cẩn thận tính toán để làm vừa tay vì anh rất hiểu và muốn chia sẻ với những vất vả của người phụ nữ trong công việc bếp núc. Nhân còn có tôn chỉ sản phẩm phải sạch, an toàn như chính xơ mướp, nên nếu phải tô màu, anh cũng chỉ dùng màu thực phẩm.
“Lên đời” xơ mướp trở thành đồ mỹ nghệ cũng khiến nhiều người nông dân ngạc nhiên. Bởi lâu nay, trên khắp làng quê Việt Nam đâu đâu cũng có thể bắt gặp những giàn mướp. Nhưng những quả mướp già xác xơ thường lăn lóc nơi góc nhà, thậm chí người ta còn cho không nhau. Sau khi gặp Nhân, xơ mướp bỗng trở nên có giá.
Ngoài việc bán mướp tươi, những quả mướp già còn lại trên giàn vẫn có thể giúp họ thu được tiền nhiều gấp 2, 3 lần. Nhờ đó, mà nông dân cũng có thêm một khoản để lo cho gia đình. Nhân chủ yếu đặt mua xơ mướp ở Đồng Nai, Gia Lai, Kon Tum, Bình Định nơi mướp ra trái quanh năm…- mỗi đợt, khoảng vài nghìn xơ mướp
Nhiều du khách nước ngoài đến từ Úc, Pháp, Mỹ, Nam Phi, Hy Lạp… đều rất thích sản phẩm lạ, thân thiện môi trường và đặc biệt là đậm chất Việt của Nhân đã mua mang về nước trưng bày tại những nơi trang trọng của ngôi nhà.
Nhân đang rất hy vọng vài dự án giao thương sẽ thuận lợi, để có thể xuất khẩu những lô hàng xơ mướp ra thị trường quốc tế. Nhân tin rằng, nhìn thấy những sản phẩm xơ mướp là bạn bè thế giới sẽ nhận ra chất Việt Nam trong đó.