Kỷ niệm Ngày TBLS 27-7: Bảng học chữ đặc biệt của các nữ tù chính trị

Gặp nữ cựu tù Lê Tú Cẩm (quận 7, TPHCM) vào một ngày đầu tháng 7, người đã mang bảng học chữ để trao tặng Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ. Bà kể lại cho chúng tôi nghe những cách học chữ trong tù thật muôn hình vạn trạng.

Bà kể rằng: Trong cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, nhân dân miền Nam chiến đấu kiên cường, buộc địch phải dày công chống đỡ bằng các biện pháp khủng bố và nhà tù. Hệ thống các nhà tù như Côn Đảo, Thủ Đức, Tân Hiệp, Chí Hòa được dựng lên dày đặc để đàn áp lực lượng cách mạng.

“Cái khó ló cái khôn”, các nữ tù đã tìm ra nhiều cách để giúp nhau học chữ, học chính trị như lấy gạch ngói viết lên nền xi măng, lấy thuốc màu trắng thay thế phấn viết, sử dụng lọ nồi cô đặc làm ngòi bút… Đặc biệt, bảng học chữ làm từ vải đen được nhiều dì, nhiều chị áp dụng rộng rãi và hiệu quả cao.

Bảng học chữ làm bằng cách lấy vải đen (thường lấy từ quần đen, áo đen cũ) bọc lên giấy carton hơi ẩm nước, sau đó lấy dầu (dầu trị nứt nẻ chân tay thời chiến) và xà phòng cục trét đều lên tấm vải. Mỗi khi viết thì đặt lên tấm vải một bao ni lông trong suốt, chữ in xuống vãi và nổi ra ra hình từng chữ.

Bà Tú Cẩm cho biết: “Sáng tạo ra bảng học chữ mới khó chứ người dùng đâu có khó, giống như người chế tạo ra ti vi mới khó chứ người sử dụng ti vi thì rất dễ dàng. Và tôi đã sử dụng bảng đó để dạy học cho các chị em”.

Bà còn cho biết thêm: Thời bấy giờ, việc học chính trị được tổ chức trong nhà tù rất quan tâm nhưng vì đây là loại hình học tập cần được bảo mật, không chỉ bí mật đối với cai ngục mà còn bí mật đối với nội bộ theo nguyên tắt tuyệt đối bí.

Khi nào có điều kiện, các dì, các chị các sinh hoạt theo từng tổ, từng chi bộ, từng nhóm dưới hình thức vừa ngồi thêu đan vừa nói chuyện. Nội dung phổ biến học tập là các nghị quyết mới của Đảng, các vấn đề thời sự quan trọng được tổ chức Đảng trong nhà tù tiếp nhận qua đường dây liên lạc bí mật, qua radio. Những người thầy dạy chính trị là những đảng viên từng giữ cương vị lãnh đạo khi ở ngoài tù.

Về học văn hóa, trong từng phòng giam, những chị có trình độ trung học dạy cho những chị học cấp tiểu học, những chị có trình độ đại học dạy thêm cho những chị có trình độ trung học, có chị vừa là thầy cũng vừa là trò.

Tùy theo điều kiện các dì, các chị gom lại phân công nhau, cùng trao đổi thống nhất chia nhóm nhỏ và nội dung học tập: Bên cạnh học chữ, học thơ văn, các chị còn kể cho nhau nghe về gương chiến đấu của các anh hùng là người thật việc thật, đôi khi là những bộ phim hay, những cuốn tiểu thuyết cảm động…Kiến thức nhỏ bé mỗi người góp nhặt lại thành nền tảng kiến thức to lớn.

Mỗi học viên có mỗi đam mê riêng, người nào thích lĩnh vực nào thì học chuyên về lĩnh vực đó. Các dì, các chị không ngừng học hỏi. Cho nên có rất nhiều trường hợp các dì, các chị học mới học tới toán lớp 2 nhưng văn đã lớp 5. Sau khi giải phóng đất nước, họ mới có điều kiện hoàn thiện chương trình học theo phổ cập giáo dục chung của đất nước.