Lạm dụng paracetamol làm giảm đau đầu có thể gây nguy hại cho sức khỏe

Paracetamol là thuốc được bào chế thông thường dưới dạng viên nén hoặc viên sủi, được sử dụng trong các trường hợp giảm đau như đau nửa đầu, đau bụng kinh, đau nhức liên quan đến cảm lạnh và cảm cúm. Ngoài ra, thuốc còn được dùng để hạ sốt trong các trường hợp ở mức độ vừa và nhẹ.

Thông thường thuốc ít tác dụng phụ nên được sử dụng phổ biến. Hơn nữa, đây là loại thuốc có thể được sử dụng mà không cần kê đơn nên dẫn tới tình trạng lạm dụng thuốc. Điều này có thể ảnh hưởng tới sức khoẻ, đặc biệt gây ngộ độc gan.

1. Nguy hại khi lạm dụng paracetamol để giảm đau đầu

Đau đầu là tình trạng nhiều người gặp phải, bệnh xảy ra do căng thẳng, thời tiết, bệnh lý (cảm lạnh, cảm cúm, …). Lựa chọn phổ biến của mọi người khi đau đầu đó là dùng paracetamol để giảm đau. Mặc dù có hiệu quả cũng như ít gặp các tác dụng phụ, nhưng nếu sử dụng thuốc không đúng cách, dùng một cách thường xuyên và liên tục, có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ như:

- Làm tổn thương gan, Khi đi vào cơ thể, paracetamol sẽ được hấp thụ vào máu và chuyển hoá qua gan, trong đó có khoảng 4% paracetamol được chuyển thành N-acetyl benzoquinonimin - chất này rất độc cho gan, có thể làm suy giảm chức năng gan hoặc thậm chí gây ngộ độc, hoại tử tế bào gan.

- Đối với phụ nữ mang thai sử dụng paracetamol thường xuyên có thể gây ngộ độc cho thai nhi vì thuốc dễ truyền qua rau thai hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn.

- Đối với người cao tuổi có thể khiến cơ thể mệt mỏi do thuốc làm mất đi phân tử hemoglobin - một protein trong tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi đến các mô của cơ thể và trả carbon dioxide từ các mô trở lại phổi.

- Đối với trẻ em, dùng paracetamol quá liều có thể gây ra tình trạng ngộ độc cấp với các triệu chứng như buồn nôn, đau bụng, khó thở, mặt xanh tái. Lúc này, cần đưa trẻ vào bệnh viện cấp cứu kịp thời.

Tình trạng ngộ độc paracetamol có thể xảy ra ở người lớn nhưng ít hơn, đối tượng có nguy cơ cao như: những người bị vấn đề về gan, nghiện rượu, sốt rét, …

2. Những lưu ý khi sử dụng thuốc paracetamol

Sử dụng thuốc paracetamol đúng cách sẽ làm giảm nguy cơ tổn thương gan, ngộ độc hoặc các vấn đề sức khoẻ khác. Khi sử dụng loại thuốc này, mọi người nên tuân thủ một vài quy tắc sau:

- Liều thông thường ở người lớn không quá 10mg/kg và trẻ em là 5mg/kg trong mỗi lần dùng, cách 4–6 giờ dùng liều tiếp theo nếu các triệu chứng không thuyên giảm.

- Không dùng quá 4 liều trong 24 giờ (8 viên trong 24 giờ). Vượt quá liều khuyến cáo có thể gây hại cho gan của bạn.

- Chỉ sử dụng thuốc khi thực sự cần thiết như: sốt trên 38,5 độ, các triệu chứng đau trầm trọng.

- Chống chỉ định dùng paracetamol để giảm đau, hạ sốt quá 10 ngày đối với người lớn và 5 ngày đối với trẻ em, trừ khi có sự chỉ định từ bác sĩ.

- Không uống rượu bia khi sử dụng paracetamol

- Sử dụng paracetamol trong bữa ăn có thể ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ của thuốc, vì vậy nên sử dụng thuốc sau bữa ăn từ 30 phút đến 1 giờ.

- Chống chỉ định dùng paracetamol đối với những người mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc, những người say rượu, thiếu máu hoặc người bệnh thiếu hụt glucose-6-phosphate dehydrogenase, người bị bệnh về gan, phổi, thận. Nếu cần thiết, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

3. Một số biện pháp làm giảm chứng đau đầu không cần thuốc

Nếu tình trạng đau đầu ở mức độ vừa và nhẹ, trước khi dùng thuốc mọi người có thể áp dụng một số biện pháp làm giảm đau tự nhiên như:

- Nghỉ ngơi: Việc nghỉ ngơi sẽ giúp đầu óc thoải mái, sức khoẻ hồi phục nên sẽ giúp làm giảm tình trạng đau đầu, nhất là đối với trường hợp đau đầu do căng thẳng. Lúc này, bạn có thể ngủ một giấc dài để giảm đau hiệu quả hơn.

- Uống nhiều nước: Mất nước cũng sẽ khiến tình trạng đau đầu trở nên trầm trọng hơn, làm giảm khả năng tập trung và gây cáu gắt. Vì vậy, khi bị đau đầu mọi người nên uống nhiều nước, có thể uống nước ấm.

- Tránh thực phẩm chứa histamin: Các nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ histamin có thể gây ra chứng đau nửa đầu ở những người nhạy cảm với chất này. Một số thực phẩm có chứa histamin như: thực phẩm lên men, sữa, rượu, …

- Chườm lạnh: Chườm lạnh làm chậm quá trình dẫn truyền thần kinh và co mạch máu, giúp giảm đau đầu. 

Tuy nhiên, vào thời tiết lạnh không nên áp dụng phương pháp này, vì một số người thường bị đau đầu do gió lạnh, điều này có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng. Thay vào đó, các bạn có thể cân nhắc chườm ấm, cách này cũng giup giảm đau đầu hiệu quả.

- Uống nước gừng ấm: Một đánh giá năm 2021 bao gồm ba thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên cho thấy rằng điều trị bằng chất bổ sung gừng giúp giảm đau ở những người bị chứng đau nửa đầu.

Hơn nữa, sử dụng gừng còn giúp giảm buồn nôn và nôn, các triệu chứng phổ biến liên quan đến chứng đau đầu dữ dội.

- Tránh những thực phẩm có chứa nitrat và nitrit: Nitrit có thể gây đau đầu bằng cách làm giãn nở các mạch máu. Vì vậy, khi bị đau đầu, mọi người nên hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như xúc xích, thịt xông khói, …

- Bấm huyệt hoặc massage: Nếu không biết bấm huyệt, bạn có thể massage đầu như xoa thái dương, xoa bóp vùng trán, ... điều này sẽ giúp lưu thông máu, giảm đau đầu hiệu quả.

- Tránh xa tiếng ồn, ánh sáng chói vì những tác nhân này sẽ khiến tình trạng đau đầu trầm trọng hơn.

Paracetamol là thuốc giúp giảm đau đầu hiệu quả và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, nếu dùng không đúng cách sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ. Do đó, khi dùng paracetamol, mọi người nên dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ hoặc dược sỹ. Nếu có bất kỳ bất thường nào sau khi sử dụng thuốc, nên đến bệnh viện ngay lập tức để có hướng xử lý kịp thời.