Lời khuyên của bác sĩ khi chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trong mùa lạnh

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), thời điểm giao mùa thu - đông là khoảng thời gian dễ bùng phát bệnh. Do vậy, người dân không nên chủ quan trước bất kỳ loại bệnh nào, kể cả bệnh cúm thông thường. Trong đó, trẻ em và người cao tuổi là hai đối tượng cần đặc biệt chú ý trong chăm sóc sức khỏe.

BS CK2 Nguyễn Trường Sơn – Phó Giám đốc BV Hữu Nghị - Trưởng Khoa Hô hấp dị ứng đã có những tư vấn rất cụ thể về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi khi thời tiết chuyển lạnh.

PV: Thưa bác sĩ, vì sao người cao tuổi dễ mắc bệnh mùa lạnh?

BS CK2 Nguyễn Trường Sơn: Cùng với sự lão hóa tự nhiên của cơ thể, hệ tiêu hóa, hệ miễn dịch, quá trình trao đổi chất của người cao tuổi đều suy giảm hoạt động nên rất dễ bị bệnh khi thay đổi thời tiết, nhất là khi trời chuyển lạnh. Do đó, người cao tuổi cần có sự đề phòng, bảo vệ cơ thể khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là những quãng thời gian giao mùa và những đợt gió mùa.

Thời điểm này, tiết trời thay đổi đột ngột, nhiệt độ sẽ chênh nhau rất nhiều, có khi sáng thì rất lạnh nhưng đến trưa thì lại ấm và chiều bắt đầu se lạnh cho nên nếu cơ thể không đủ khỏe mạnh thì rất dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp. Đối với những người có mầm bệnh sẵn trong người, khi thay đổi thời tiết thì tình trạng bệnh sẽ càng nặng hơn. Thậm chí những người không có bệnh hô hấp nhưng do sức đề kháng yếu thì bệnh cũng sẽ dễ phát ra. Những virus, vi khuẩn gây bệnh cho đường hô hấp như virus cúm, vi khuẩn liên cầu, phế cầu, tụ cầu… gặp điều kiện thời tiết thay đổi sẽ bùng phát… gây ra bệnh viêm đường hô hấp như viêm amidan, viêm xoang và đặc biệt là viêm đường phế quản.

PV: Các bệnh thường gặp ở người cao tuổi trong mùa lạnh là gì thưa BS?

BS CK2 Nguyễn Trường Sơn: Các bệnh người cao tuổi thường gặp phải trong mùa lạnh bao gồm:

1. Viêm họng

Đây là bệnh dễ gặp nhất ở người cao tuổi khi thay đổi thời tiết. Khi thời tiết thay đổi hoặc chuyển mùa, đặc biệt từ nóng sang lạnh, người cao tuổi dễ bị viêm họng cấp tính, nếu như không chữa trị kịp thời sẽ chuyển sang mạn tính.

Viêm họng mạn tính khiến người mệt mỏi kèm theo các triệu chứng như ho, đau rát họng, đôi khi ho khan hoặc ho có đờm, đôi khi đờm có lẫn máu do tổn thương một số mạch máu nhỏ ở đường hô hấp trên gây ra.

Để tránh bị viêm họng khi thay đổi thời tiết, người già cần giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng họng. Súc miệng nước muối thường xuyên, uống nước ấm để giữ ấm vùng họng.

2. Viêm mũi dị ứng

Mũi có nhiệm vụ làm sạch và làm ấm không khí, là cửa ngõ của đường thở, là cơ quan chính của khứu giác, đồng thời là khoang cộng hưởng quan trọng nhất của bộ máy phát âm. Khi mũi bị viêm nghĩa là các chức năng đều bị ảnh hưởng.

Khi thời tiết thay đổi hoặc tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi bẩn, nấm mốc, vi khuẩn… khiến người cao tuổi dễ dàng nhiễm bệnh. Nếu người nhà không quan tâm và chữa trị, bệnh khiến người cao tuổi khó chịu, không thoải mái, tâm lý bi quan và dễ bị trầm cảm, dẫn đến viêm mũi mạn tính.

3. Hen suyễn

Cơn hen suyễn trở nặng khi tiếp xúc ô nhiễm không khí, thay đổi thời tiết. Theo các nghiên cứu mới nhất cho biết, tỷ lệ người cao tuổi bị hen suyễn chiếm 4.5-9%. Bệnh thường nặng do không phát hiện sớm và điều trị kịp thời do người già thường kém mình mẫn nên không nhận biết sớm các triệu chứng. Khi thời tiết thay đổi, để bị lạnh, ngồi điều hòa nhiều hoặc tiếp xúc thường xuyên với không khí ô nhiễm khiến các triệu chứng suyễn trở nên nặng hơn. Do người cao tuổi có sức đề kháng kém cũng như cấu trúc và chứng năng đường hô hấp ở người già bị biến đổi và suy giảm do quá trình lão hóa khiến bệnh dễ dàng nặng hơn khi gặp điều kiện thuận lợi.

4. Viêm phổi tắc nghẽn mạn tính

Viêm phổi tắc nghẽn mạn tính ở người già dễ nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Người cao tuổi bị bệnh viêm phổi tắc nghẽn mạn tính, khi vào mùa lạnh hoặc tiếp xúc với không khí ô nhiễm (đặc biệt hít phải bụi mịn, bụi đường, khói công nghiệp, khói than, đốt lò gạch …), bệnh dễ tái phát gây khó thở và dễ gây nguy kịch cho người bện

Khi thời tiết thay đổi hoặc ô nhiễm không khí tăng cao, người cao tuổi cần giữ ấm cơ thể và tránh tiếp xúc với chất ô nhiễm. Nếu mắc phải một số bệnh về đường hô hấp trên, người nhà cần có những biện pháp chữa trị kịp thời, nếu để muộn có thể dẫn đến nguy hiểm. 

PV: Bác sĩ có những khuyến cáo như thế nào để giúp người cao tuổi có sức khỏe tốt trong mùa lạnh?

BS CK2 Nguyễn Trường Sơn: Giải pháp hạn chế tối đa nguy cơ người cao tuổi mắc các bệnh về hô hấp như sau:

 - Không hút thuốc lá, thuốc lào để tránh khởi phát cơn hen suyễn cấp.

- Cần mặc đủ ấm, ngủ ấm và tránh gió lùa vào phòng. Hạn chế ra ngoài lúc sáng sớm khi trời chuyển lạnh. Nếu cần thiết phải ra ngoài cần mặc kín giữ ấm cơ thể.

- Vệ sinh răng miệng bằng nước muối sinh lý hoặc đánh răng trước và sau khi ngủ dậy. Nếu sử dụng răng giả cần vệ sinh sạch sẽ, không để bám dính thức ăn làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn cho đường hô hấp.

- Thường xuyên tập dưỡng sinh. Nên tập khi thời tiết không quá lạnh, hoặc nơi thông thoáng nhưng phải giữ ấm cơ thể.

- Người già thường hay quên uống thuốc hoặc bỏ thuốc do trí nhớ kém. Chính vì vậy, người nhà cần chú ý và chuẩn bị và nhắc người cao tuổi sử dụng thuốc đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ (trong trường hợp bắt buộc phải dùng thuốc).

- Đặc biệt chú ý việc vệ sinh cá nhân, giữ đường hô hấp sạch sẽ, làm sạch mũi hàng ngày, hay đeo khẩu trang khi đi đường để tránh bụi, tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, khói bếp than, khói hương… để giảm nguy cơ viêm đường hô hấp. Và nếu không cần thiết thì không nên đến chỗ đông người, dễ bị lây bệnh.

- Người cao tuổi khi ra ngoài cần mặc đủ ấm, không nên ra đường sớm quá. Chẳng hạn thói quen đi tập thể dục sớm từ 4 – 5 giờ sáng là không cần thiết. Lúc đó, trời chưa tan sương, nhiệt độ thấp, dễ gây bệnh, nhẹ thì cảm lạnh, nặng thì đột quỵ… Muốn tập thể dục, người cao tuổi nên chờ đến khi nắng lên hẵng ra đường. Nếu cần thiết thì có thể tập thể dục ở trong nhà.

 - Trong nhà cũng không nên để nhiệt độ lạnh quá, tránh gió lùa và trước khi ra ngoài thì cần nghỉ ngơi một chút (khoảng 5 – 10 phút) rồi mới ra ngoài đường. Nếu đột ngột ra ngoài thì cũng sẽ rất dễ bị mắc bệnh.

- Thông thường, hệ hô hấp, đặc biệt là mũi, có chức năng giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể. Không khí đi vào sẽ được sưởi ấm và làm sạch bởi hệ thống cuốn mũi trước khi vào phổi. Thế nhưng, hệ thống này ở người lớn tuổi sẽ bị chậm hơn nên họ cần mặc ấm trước khi ra ngoài đường. Tuy nhiên, cần tránh mặc quá nhiều quần áo, sẽ gây cử động khó khăn, ngại vận động và có khi gây ra mồ hôi và khiến cơ thể bị nhiễm lạnh. Nếu người lớn tuổi chủ quan với sức khỏe như không ăn mặc đầy đủ thì cũng dễ bị nhiễm lạnh. Vì vậy, hãy nên bảo vệ sức khỏe của mình, lắng nghe cơ thể và cẩn thận đề phòng khi thay đổi thời tiết.

- Với những giải pháp trên, người nhà nên nhắc nhở người cao tuổi thực hiện để bảo vệ tốt hệ hô hấp, tránh để bệnh nặng và chuyển sang giai đoạn nguy hiểm. Nếu tình trạng bệnh nặng cần được đưa đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị kịp thời.

PV: Trân trọng cảm ơn Bác sĩ./.