Lý do Từ Hy thái hậu được gọi là ‘lão phật gia’

Nhắc đến Từ Hy, nhiều người thắc mắc tuy bà là hoàng thái hậu của nhà Thanh, nhưng vốn dĩ xuất thân là thường dân sao lại được người trên kẻ dưới tôn sùng là “lão phật gia”. Các nhà sử học gần đây đã đưa ra bốn cách giải thích nguyên do có tên gọi này.

1. Đóng giả phật

Trong “Đại quan dã sử triều Thanh” có ghi lại, Từ Hy trong lúc nhàn rỗi đã hóa trang thành quan âm, bên cạnh có Lý Liên Anh đóng Thiện Tài, Lý Tỉ giả Long nữ, rồi dùng máy ảnh phương Tây để chụp một bức ảnh lớn treo ở tẩm cung. Người trong cung từ đó gọi bà là “lão phật gia”.

2. Nịnh thần tung hô

Tên gọi “lão phật gia” xuất hiện đầu tiên do Lý Liên Anh tung hô chủ nhân. Từ Hy thái hậu vô cùng thành kính trước phật tổ, tụng kinh niệm phật rất chuyên tâm, cho dù nhà vua ngự giá cũng không thể làm gián đoạn buổi đọc kinh của bà.

Có một năm Bắc Kinh hạn hán, mùa màng vùng Hoa Bắc chịu nhiều tổn hại. Theo như phong tục tập quán ngày ấy, thái hậu sẽ cùng các quan lại triều đình thành tâm hướng đến Phật tổ Như Lai cầu mưa mỗi ngày, cầu đến khi nào có mưa mới ngừng. Lần đó chỉ cần cầu xin ba ngày là trời đổ mưa, Lý Liên Anh quá phấn khích, nhân cơ hội đó lấy lòng Từ Hy, nói rằng thái hậu quả thật lợi hại, cũng giống như một vị phật gia dưới hạ giới vậy.

Lời tâng bốc này khiến Từ Hy rất vui, thế là từ đó về sau Từ Hy trở thành “lão phật gia” của Lý Liên Anh, mỗi lời nói ra đều không quên nhắc đến tên gọi này.

Không lâu sau đó, danh “lão phật gia” lan truyền trong ngoài cung một cách nhanh chóng, không những toàn kinh thành mà cả nước đều biết tới tên gọi “lão phật gia”.

3. Lan truyền rộng rãi

Nhà văn nổi tiếng họ Vương sáng lập ra “Thần Châu nhật báo” có nói trong “Thuật am mật sử” rằng, ở trong cung gọi tên “lão phật gia”, người Mông Cổ cũng dùng tên gọi đó để gọi Từ Hy thái hậu.

4. Tự tăng uy thế

Nhà văn cận đại nổi tiếng Thái Đông Phiên có nói trong “Từ Hy thái hậu diễn nghĩa”, vào dịp mừng thọ 60 tuổi của Từ Hy bà đã cho người gọi mình với tên “lão phật gia” hoặc gọi “lão tổ tông” để gia tăng vị thế của mình.

Hoàng đế trong các triều đại lịch sử vẫn thường có miếu hiệu, thụy hiệu, tôn hiệu. Hoàng đế của một số triều đại còn có danh xưng đặc biệt khác như vua triều Tống tự xưng “quan gia”, vua triều Minh xưng là “lão gia”. Do vương triều nhà Thanh được người tộc Nữ Chân lập nên, vị thủ lĩnh đầu tiên của tộc Nữ Chân tự xưng là “Mãn trụ”, mà “Mãn trụ” lại là chuyển âm của phật gia “án chu”, mang nghĩa phật gia “cát tường”. Sau khi lập nên nhà Thanh, triều đình đã dịch “Mãn trụ” trong tiếng Mãn thành “phật gia”, và trở thành một trong những danh xưng của triều Thanh.