Món ăn của đất, thưởng thức một lần là nghiện

Sản vật

Rươi cách đây hơn 10 năm rất nhiều, nhưng do biến đổi khí hậu lại ô nhiễm, triều cường thất thường nên ngày càng ít đi. Tinh hoa của đất càng trở lên hiếm khi các dân nhậu các nơi đổ về săn lùng. Rươi bổ dưỡng, không kém gì bất cứ món cao lương mỹ vị nào. Rươi sống vùng nước lợ có rất nhiều ở các tỉnh có cửa sông đổ ra biển như Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Quảng Ninh, Bắc Trung Bộ... Nhưng có lẽ rươi ngon và nổi tiếng nhất là vùng sông nước lợ (Kinh Môn, Tứ Kỳ) Hải Dương, nơi dòng nước đặc quánh phù sa, nhiều dinh dưỡng.

Mùa rươi nổi lên mặt nước để người dân đua nhau ra vớt là cuối thu, đầu đông (từ tháng 9-12 dương lịch), khi gió heo may đã về, vườn cam quýt bên các bờ sông đã mọng nước. Người người mang lưới mang rổ đi hớt rươi nổi lên vui như trẩy hội.

Dân gian có một số câu ca dao để nói về thời điểm rươi xuất hiện trong năm. Ví dụ như "tháng chín đôi mươi, tháng mười mùng năm", ý chỉ rươi nổi nhiều, tập trung nhiều nhất trong ngày 20 tháng chín đến ngày 5 tháng mười âm lịch mỗi năm. Hoặc câu "tháng chín ăn rươi, tháng mười ăn nhộng", "bao giờ cho đến tháng mười, bát cơm thì trắng bát rươi thì đầy", đều ngấm ngầm nhắc nhở mọi người về thời gian chín mùi để thu hoạch và chế biến các món ăn từ rươi. Giờ rươi được nuôi thành trang trại nên có quanh năm.

Món ăn kiêu sa

Đúng vụ rươi, từ trong lòng đất mẹ, rươi nổi lên mặt sông để giao phối, sinh sản, giao du với nắng vàng. Nhiều khúc sông, nước trắng đục như sữa. Rươi là loại côn trùng đặc biệt, ngày thường rươi trú ở những chiếc hang ở sâu dưới mặt đất hàng mét, mình dài đuột, nhỏ teo như một sợi chỉ đỏ. Những người đi đào bãi ngoài sông, đắp đê thường gặp những con rươi đang ẩn sâu dưới lòng đất.

Khi tới nhà hàng chờ đợi thưởng thức đặc sản ngửi mùi phảng phất từ các đầu bếp chế biến đã kích thích cái vị giác khiến nhiều người chảy nước miếng. Chả rươi thơm lừng béo ngậy. Chả rươi là món bắt mắt, quyến rũ dân sành nhậu. Với món này, rươi là vật liệu chính, kèm theo một ít trứng gà, ít thịt nạc xay. Hai món phụ kia chỉ một ít thôi để chả rươi có độ nhuyễn, nếu cho nhiều sẽ ảnh hưởng đến vị đặc biệt của rươi. 

Lý tưởng nhất là rươi cộng thêm đôi quả trứng gà ta, thêm ít vỏ quýt tươi thái mỏng, cùng với lá lốt, mùi ta. Tất cả những nguyên liệu đó đánh nhuyễn với nhau. Nhưng để cho người ta biết rằng mình đang ăn rươi, đánh xong hợp chất kia rồi cần trộn thêm một ít rươi nguyên con. Khi ăn miếng chả, thỉnh thoảng thấy những con rươi còn nguyên vẹn mới thật khoái thú.

Canh rươi vị ngọt, sần sật, còn rươi kho với lá gấc tươi ngậy ngậy, mềm mềm khiến người ta đong thêm được đôi lưng cơm, vài chén rượu.

Các đầu bếp còn làm rươi nấu chua, rươi kho, mắm rươi, nem rươi. Làm mắm rươi khá đơn giản, rươi đánh nhuyễn trộn đều, cứ 10 bát rươi cho 2 bát muối, 1 chén rượu, 1 chén cơm cho vào lọ đậy kín, đem phơi nắng độ nửa tháng. Sau đó để trong nhà nơi thoáng, độ 100 ngày sau là ăn được. Mắm rươi vàng sậm, thơm ngậy ăn kèm với ruốc bông, rau cần, cải cúc, rau thơm, lạc rang giã nhỏ, hành hoa, gừng, rau xà lách, thịt luộc ba chỉ.